Wypoczynek z zfśs

Ograniczenie dopłat z ZFŚS tylko do wypoczynku w kraju jest niezgodne

 z Konstytucją

    podatki.pl                                                                                                 29.03.2007

28 marca 2007 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Trybunał orzekł, że art. 2 pkt 1 oraz art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych w zakresie, w jakim przepisy te uniemożliwiają pracownikom skorzystanie z usług świadczonych przez pracodawcę na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej i sportowo-rekreacyjnej, jeśli są one świadczone poza terenem kraju, jest niezgodny z art. 32 w związku z art. 2 Konstytucji.

Kwestionowanymi przepisami ustawodawca wprowadził dodatkowe kryterium korzystania z ulgowych usług i świadczeń Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, jakim jest miejsce korzystania ze świadczeń - Polska. Wprowadzenie takiego kryterium prowadzi do sytuacji, że osoby, które były uprawnione do korzystania z dopłat ze względu na swoją sytuację życiową i materialną nie będą mogły z nich skorzystać jedynie z tego powodu, że spędzają urlop poza granicami Polski. W praktyce prowadzi to do znacznego ograniczenia wolnego wyboru miejsca spędzania wypoczynku. Ponadto, zdaniem Trybunału, ograniczenie to jest szczególnie dotkliwe w przypadku cudzoziemców pracujących na terenie Polski. Uniemożliwia bowiem tym osobom korzystanie z usług i świadczeń Funduszu, jeśli wypoczynek urlopowy spędzają w ojczystym kraju. Nosi to znamiona dyskryminacji ze względu na obywatelstwo, co narusza konstytucyjną zasadę niedyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Marek Kotlinowski, a sprawozdawcą był prezes TK Jerzy Stępień.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.

(K 40/04, źródło: www.trybunal.gov.pl)

AnJa

Tak wynika z wyroku Sądu Najwyższego kończącego sprawę Małgorzaty S. Domagała się ona m.in. ustalenia, że umowa o pracę na czas określony od 1 września 2003 r. do 31 sierpnia 2004 r., zawarta z nią w wymiarze 13/18 etatu, była niezgodna z prawem. Małgorzata S. miała na jej podstawie zastępować nieobecną nauczycielkę fizyki. Jako prawną podstawę tej umowy szkoła wskazała art. 10 ust. 9 Karty nauczyciela. Pozwala on, jeśli nie ma możliwości zatrudnienia w zastępstwie osoby legitymującej się wymaganymi kwalifikacjami, zatrudnić kogoś, kto tych kwalifikacji nie ma.

Małgorzata S. pracowała jednocześnie w wymiarze 5/18 etatu jako nauczyciel mianowany (chemia i godzina wychowawcza). W roku szkolnym 2003/2004 otrzymała jednak pensję nauczyciela stażysty.

Sąd I instancji uznał, że w tej sytuacji inaczej traktować trzeba zajęcia przypadające na część etatu, którą zajmowała jako nauczycielka chemii mająca kwalifikacje potwierdzone aktem nadania stopnia awansu zawodowego z 2000 r. Wyliczył, że z racji tego zatrudnienia należy jej się dodatkowo 2546 zł. Wyrok ten zaakceptował sąd II instancji. Uznał, że z racji zastępstwa szkoła mogła zawrzeć z Małgorzatą S. umowę o pracę na czas określony mimo posiadania przez nią stopnia nauczyciela mianowanego. Takiego zdania był także SN, który skargę kasacyjną nauczycielki oddalił.

SN wyjaśnił, że Karta nauczyciela nadaje mianowaniu dwojakie znaczenie: podstawy nawiązania stosunku pracy oraz jednego ze stopni awansu zawodowego. Stopnie awansu nie łączą się bezpośrednio z podstawą nawiązania stosunku pracy. Potwierdzają osiągnięcie przez nauczyciela określonego poziomu kwalifikacji. SN nie zgodził się z twierdzeniem, że ze względu na stopień nauczyciela mianowanego Małgorzaty S. stosunek pracy na czas określony przekształcił się automatycznie w stosunek pracy na czas nieokreślony. Zaznaczył też, że nie odnosi się do tego art. 25 1 § 1 kodeksu pracy o automatycznym przekształceniu się kolejnej umowy na czas określony w umowę bezterminową. Karta nauczyciela bowiem wyraźnie dopuszcza w art. 10 ust. 4 zawarcie z nauczycielem, także mianowanym, w określonych sytuacjach (tu konieczność zastępstwa) umowy na czas określony (sygn. II PK 148/06).

no i mamy jasność

Orzecznictwo - Oświata (2007-05-09)
Wynagrodzenie nauczyciela za pracę w dni wolne

Nauczycielom, którzy w dniu wolnym od pracy realizują zajęcia dydaktyczne, a nie otrzymują za ten dzień innego dnia wolnego, przysługuje odrębne wynagrodzenie za każdą godzinę pracy, obliczane jak za godzinę ponadwymiarową. /**/

Delegacja.

Co jest a co nie jest podróżą służbową

  podatki.pl                                                                                                               09.05.2007

Pytanie: Kiedy mamy do czynienia z podróżą służbową?

Odpowiedź

Podrożą służbową jest wykonywanie na polecenie pracodawcy zadania służbowego poza miejscowością, w której znajduje się stałe miejsce pracy pracownika lub w której znajduje się siedziba pracodawcy. Podróżą służbową będzie zatem np. wyjazd pracownika z miejscowości, w której ma on stałe miejsce pracy do miejscowości, w której znajduje się siedziba pracodawcy.

W konsekwencji takiego ujęcia podróżą służbową nie jest:

To, czy mamy do czynienia z delegacja uzależnione będzie od tego, w jaki sposób pracownik ma określone miejsce pracy. Jeżeli zostało ono oznaczone poprzez wskazanie konkretnej miejscowości to każdy wyjazd w celach służbowych poza tę miejscowość będzie podróżą służbową (w konsekwencji rodzić będzie obowiązek wypłaty z tego tytułu świadczeń dla pracownika). W przypadku zaś, gdy wskazano pewien obszar geograficzny (co jest bardzo korzystne w odniesieniu do tych wszystkich pracowników, którzy w związku z wykonywaniem obowiązków wynikających ze stosunku pracy przemieszczają się po pewnym, stałym obszarze) delegacją skutkującą obowiązkiem wypłaty np. diet będzie dopiero wyjazd poza ten obszar.

Zaznaczmy, że o podróży służbowej możemy mówić dopiero wówczas, gdy pracownik opuści daną miejscowość (w której znajduje się siedziba pracodawcy lub miejsce jego pracy). Zatem wyjazd na znaczną nawet odległość ale w ramach danego miasta nie będzie stanowić delegacji, a wyjazd nieodległy, ale do innej miejscowości delegacją będzie.

Z przepisów dotyczących podróży służbowych wynika, że jest nią również wykonywanie zadania w miejscowości zamieszkania pracownika, o ile nie pokrywa się ona z miejscem jego pracy. Jeżeli wiec pracownik dojeżdża do pracy z innej miejscowości i zostanie do niej w celach służbowych „wysłany” przez pracodawcę będzie to delegacja z wszystkimi tego konsekwencjami. Będzie ona jednak szczególnie traktowana w zakresie świadczeń należnych pracownikowi, gdyż za czas tego wyjazdu pracownikowi nie będzie przysługiwać dieta (zarówno gdy jest to miejscowość pobytu stałego jak i czasowego pracownika). Z § 7 wskazanego w podstawie prawnej rozporządzenia wynika, że pracownikowi nie będzie w takiej sytuacji przysługiwać również zwrot kosztów noclegu ani ryczałt za nocleg.

Podstawa prawna: 

Marek Rotkiewicz

Agnieszka Sz. w czerwcu 1992 r. ukończyła studium nauczycielskie.

Od października 1993 r. pracowała w placówce opiekuńczo-wychowawczej, która wcześniej była domem małego dziecka, na podstawie kilku umów o pracę na czas określony. Dopiero 1 września 1998 r. strony zawarły umowę na czas nieokreślony.

Obowiązkiem nauczycielki było wychowanie i nauczanie w grupie przedszkolnej wg programu ustalonego przez Ministerstwo Oświaty. Był on identyczny jak w placówkach przedszkolnych i prowadzony zgodnie z ustalonym harmonogramem. W lutym 1998 r. Agnieszka Sz. ukończyła licencjat -pedagogikę opiekuńczo-wychowawczą, a w lutym 2000 r. - studia wyższe na tym samym kierunku. W czerwcu 1999 r. uzyskała wyróżniającą ocenę pracy. Jednak starosta i wojewoda odmówili jej nadania stopnia nauczyciela mianowanego.

Agnieszka Sz. poszła więc do sądu. A ten przyznał jej rację. Uznał, że spełniała ona na 25 czerwca 1999 r. warunki do uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego na czas nieokreślony, wymienione w art. 10 ust. 2 pkt 57 Karty nauczyciela, w brzmieniu sprzed jej noweli z 6 kwietnia 2000 r. Zajmowała bowiem stanowisko wychowawcy, a do jej obowiązków należały również prace dydaktyczne, a więc nauczanie w grupie przedszkolnej, mimo że placówka nie miała tej grupy wyodrębnionej.

Sąd okręgowy był innego zdania. Wskazał, że po ukończeniu w 1992 r. studium nauczycielskiego Agnieszka Sz. nie miała kwalifikacji do pracy wychowawcy w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Zdobyła je dopiero po studiach wyższych, czyli 20 lutego 1998 r.

Sprawa znalazła się w Sądzie Najwyższym. Ten jednak nie przyznał racji nauczycielce. Uznał, że obowiązek prowadzenia zajęć dydaktycznych nie wynikał z przepisów ani ze statutu placówki.

A więc w domach dziecka nie jest realizowana działalność dydaktyczna, która odbywała się w innych placówkach, zatem nauczycielka na początku miała kwalifikacje do pracy jako nauczyciel przedszkola, nie zaś jako wychowawca domu dziecka. Pełne kwalifikacje zawodowe zdobyła dopiero z chwilą ukończenia studiów (wyrok z 14 grudnia 2006 r., sygn. akt IPK 151/06)

EMERYTURY I RENTY

ZUS 30 grudnia 2003 r. odmówił nauczycielce Krystynie N. prawa do emerytury. Uznał, że nie spełniła warunków koniecznych do jej przyznania, nie udowodniła bowiem 20 lat pracy w szczególnych warunkach. ZUS nie uwzględnił okresów pobierania przez nauczycielkę zasiłku chorobowego, urlopu wychowawczego oraz dla poratowania zdrowia.

Nauczycielka poszła więc do sądu okręgowego. Zmienił on decyzję ZUS i przyznał jej emeryturę od 29 grudnia 2003 r. Sąd uznał, że art. 88 ust. 1 Karty nauczyciela wymaga do uzyskania emerytury nauczycielskiej 20 lat pracy w zawodzie nauczyciela, co jest równoznaczne z pozostawaniem w stosunku pracy na tym stanowisku. Z tych powodów można zaliczyć do stażu pracy okresy pobierania zasiłku chorobowego, urlopu wychowawczego oraz urlopu dla poratowania zdrowia. To powoduje, że Krystyna N. ma odpowiedni staż do emerytury.

ZUS odwołał się do sądu apelacyjnego. Ten zmienił wyrok sądu okręgowego, ale oddalił odwołanie. Sąd uznał, że czas pobierania zasiłku chorobowego i urlopu na poratowanie zdrowia zalicza się do stażu pracy w szczególnych warunkach. Nie wlicza się natomiast urlopu wychowawczego. Jest to bowiem przerwa w pracy rodzajowo odmienna od tej spowodowanej chorobą (porodem) i korzystaniem z wynagrodzenia lub świadczeń z ubezpieczenia społecznego z tego tytułu i urlopu dla poratowania zdrowia. Z tych powodów Krystyna N. nie udowodniła wymaganych dwudziestu lat pracy w zawodzie nauczyciela, a tym samym emerytura jej nie przysługuje.

Nauczycielka poszła więc do Sądu Najwyższego. Ten jednak racji jej nie przyznał. Uznał, że wielokrotne zmiany art. 88 ust. 1 Karty nauczyciela mogą mieć znaczenie dla wykładni tego przepisu. O ile wcześniej posługiwał się on terminem "zatrudnienie", o tyle w obecnym brzmieniu posługuje się sformułowaniem "wykonywanie pracy". SN zwrócił też uwagę na § 15 rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wyraźnie zalicza on nauczycieli, wychowawców lub innych pracowników spełniających wymienione w tym przepisie przesłanki do kręgu osób "wykonujących prace w szczególnym charakterze" i uprawnionych do nabycia prawa do emerytury na zasadach określonych w § 4 rozporządzenia. Podobnie jak Karta nauczyciela, rozporządzenie to odróżnia "okres zatrudnienia" od "okresu wykonywania pracy" i zawiera ich legalne definicje. I tak okres zatrudnienia liczony jest łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresu zatrudnienia (§ 3), natomiast okresami pracy jest praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (§ 2).

SN podkreślił, że podczas urlopu wychowawczego podstawowe prawa i obowiązki stron wynikające ze stosunku pracy są zawieszone, jeżeli przepis wyraźnie nie stanowi inaczej. Okres ten bowiem nie jest, co do zasady, prawnie równoważny ze świadczeniem pracy. Cel urlopu wychowawczego jest więc inny od urlopu macierzyńskiego, zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy z powodu choroby lub urlopu dla poratowania zdrowia. Urlop wychowawczy nie jest okresem niezbędnym do regeneracji sił i dalszej możliwości wykonywania pracy (sygn. akt IUK338/05).

Kazimierz J. miał ponad 40 lat pracy, z czego ponad dziesięć w zawodzie tokarza i niewiele więcej jako nauczyciel praktycznej nauki zawodu. Ponieważ oba te zawody dają prawo do wcześniejszej emerytury, wystąpił do ZUS o przyznanie tego świadczenia.

ZUS mu jednak odmówił. Powołał się przy tym na przepisy emerytalne, które nie zezwalają na sumowanie okresów pracy nauczycielskiej (w szczególnym charakterze) z pracą tokarza (którą kwalifikuje się jako wykonywaną w szczególnych warunkach). Kazimierz J. nie miał więc wymaganych przez przepisy 15 lat pracy uprawniających go do wcześniejszej emerytury. Przepracował wprawdzie dziesięć lat w jednym zawodzie i dziesięć w drugim, ale nie można ich było łączyć. ZUS zaliczył mu więc tylko dziesięć lat pracy nauczyciela (jako dłuższy), co jednak nie uprawniało do wcześniejszej emerytury.

Sąd okręgowy, do którego odwołał się Kazimierz J., przyznał mu jednak to świadczenie. Stwierdził, że rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie zakazuje sumowania pracy w szczególnym charakterze (nauczyciela) z pracą w szczególnych warunkach (tokarza). Zdaniem sądu § 15 rozporządzenia mówiący o preferencyjnych emeryturach dla nauczycieli zawiera odesłanie do § 4, który mówi między innymi o zasadach nabywania prawa do wcześniejszej emerytury przez tokarzy, co pozwala na łączenie tych okresów zatrudnienia.

Sąd Apelacyjny, do którego trafiła sprawa, stwierdził jednak, że chociaż §4 rozporządzenia przewiduje możliwość doliczania innych okresów pracy lub służby, to nie ma między nimi pracy nauczycielskiej. Powołał się przy tym na orzeczenia Sądu Najwyższego (z 29 września 2005 r., II UZP 10/05).

Na tym etapie do sprawy włączył się prokurator generalny, który -nie godząc się z takim rozstrzygnięciem - wniósł skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. Powołał się w niej na obowiązek równego traktowania podmiotów podobnych, którymi są ubezpieczeni wykonujący prace szkodliwe w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. A także na art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w którym przy wymienianiu pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze użyty został spójnik "lub", który - w przeciwieństwie do spójnika "albo" - stawia znak równości pomiędzy tymi dwoma rodzajami prac szkodliwych dla pracowników.

SN w wyroku wydanym 11 kwietnia 2007 r. stwierdził, że ugruntowane i jednolite orzecznictwo nie zezwala na łączenie takich okresów do uzyskania emerytury (np. wyrok z 29 września 2005 r., II UZP 10/05). Nadto stwierdził, że niedopuszczalne jest doliczanie nauczycielom jakichkolwiek innych okresów zatrudnienia (wyrok z 23 stycznia 1986 r., III UZP 56/85).

SN uznał, że wysunięty przez Prokuraturę Generalną argument o konieczności równego traktowania to za mało, by zmienić utrwaloną linię orzeczniczą tego sądu. Rozporządzenie stawia bowiem różne warunki do uzyskania emerytury z tytułu wykonywania poszczególnych zawodów wymienionych w przepisach. (sygn. IUK 306/06)

jeszcze o zaliczaniu niektórych okresów

Kontrowersje wokół zwolnienia nauczyciela z pracy

Czytelnik jest nauczycielem. Na forum Gazety Prawnej zwrócił się z pytaniem, czy dyrektor szkoły miał prawo zwolnić go z pracy tylko dlatego, że lekarz medycyny pracy uznał go za niezdolnego do wykonywania dotychczasowej pracy. Zastanawia się, w jakiej wysokości otrzyma odprawę.

PROBLEM

Jestem nauczycielem. Z racji wieku i stażu pracy mam prawo do wcześniejszej emerytury na podstawie Karty Nauczyciela. Nie planowałem przejść na emeryturę, ale lekarz uznał mnie za niezdolnego do wykonywania dotychczasowej pracy. Dyrektor szkoły rozwiązał ze mną stosunek pracy powołując się właśnie na to orzeczenie. Czy mój pracodawca miał do tego prawo? Czy w przypadku przejścia na emeryturę będą przysługiwały mi dwie odprawy pieniężne?

PIP ODPOWIADA

Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 3 ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 97, poz. 674 z późn. zm.) w razie wydania przez lekarza przeprowadzającego badanie okresowe lub kontrolne orzeczenia o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy, stosunek pracy z tym nauczycielem ulega rozwiązaniu. Jak wynika z art. 28 ust. 1 tej ustawy nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyny określonej w art. 23 ust. 1 pkt 3 (czyli z powodu niezdolności do wykonywania dotychczasowej pracy), przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego ostatnio pobieranego w czasie trwania stosunku pracy - za każdy pełny rok pracy na stanowisku nauczyciela. Wysokość tej odprawy nie może jednak przekroczyć sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Równocześnie przepisy Karty Nauczyciela przewidują możliwość wypłaty odprawy na podstawie art. 87 ust. 1. Jednak przepis ten dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy nauczyciel przechodzi na emeryturę. Jeżeli więc powodem rozwiązania stosunku pracy jest niezdolność nauczyciela do wykonywania pracy, to fakt podjęcia przez nauczyciela decyzji o przejściu na emeryturę nie powoduje - w tym przypadku - zmiany trybu rozwiązania stosunku pracy. Tak więc nauczyciel ma prawo do odprawy pieniężnej zgodnie z art. 28 ust. 1 Karty Nauczyciela, natomiast nie przysługuje mu odprawa przewidziana w art. 87 Karty.

Orzecznictwo nauczycielskie

Nauczyciel bez prawa do wczesniejszej emerytury

1 lipca to data wprowadzenia przez Państwową Inspekcję Pracy znowelizowanych przepisów dotyczących kar w prawie pracy.

PIP będzie ostrzejszej karać za m.in. wydłużanie czasu pracy, naruszanie zasad BHP i zaległości w płaceniu wynagrodzeń. Kary za takie przekroczenia będą się wahać od 1 tysiąca złotych do nawet 30 tysięcy złotych.

Orzekł tak Europejski Trybunał Sprawiedliwości, odpowiadając na pytanie prejudycjalne Sądu Najwyższego Holandii. Chodziło o sprawę Horizon College, który przekazywał swoich nauczycieli innym instytucjom edukacyjnym. Przejmowały one odpowiedzialność za ich pracę, ponosiły koszty ubezpieczenia OC oraz zwracały wynagrodzenie. Horizon College nie naliczał od wynajmu VAT.

Holenderskie władze skarbowe uznały to za błąd i nakazały uczelni zapłacić podatek. Sprawa trafiła ażdo Sądu Najwyższego Holandii, a ten zapytał ETS, czy czasowe oddelegowanie nauczyciela za wynagrodzeniem do innej instytucji edukacyjnej, która przejmuje za niego odpowiedzialność, mogłoby zostać uznane za usługę edukacyjną lub pomocniczą do nich.

ETS wyjaśnił, że czynności wskazane przez sąd holenderski same w sobie nie są edukacją, o której mowa wart.13 ust. 1 litera i VI dyrektywy. Przepis ten wskazuje bowiem konkretne przypadki korzystające ze zwolnienia od VAT, a oddelegowania nauczyciela z jednej placówki do drugiej wśród nich nie ma. Fakt, że obie mają status instytucji edukacyjnych, jest tu bez znaczenia. Podobne usługi mogłyby bowiem świadczyć firmy (będące normalnymi vatowcami) zajmujące się za wynagrodzeniem pośrednictwem w wyszukiwaniu nauczycieli do szkół, które zgłoszą takie zapotrzebowanie.

- Oddelegowanie nauczyciela można by też uznać za usługę pomocniczą, także zwolnioną od VAT, ale tylko wtedy, gdyby na jej braku ucierpieli uczniowie czy studenci przejmującej go szkoły lub uczelni - orzekł ETS (sygn. C-434/05).

Wypowiedzenie przesłane faksem jest skuteczne

Wysłane przez pracodawcę faksem lub e-mailem wypowiedzenie umowy o pracę, mimo że jest wadliwe, powoduje ustanie stosunku pracy.

Wysyłanie dokumentów za pomocą faksu czy poczty elektronicznej jest obecnie powszechnie stosowane. Faks czy e-mail staje się popularnym narzędziem nie tylko do wymiany informacji wewnątrz firmy, ale także umożliwia przekazanie pracownikowi oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę.

Wysłane w powyższy sposób oświadczenie będzie skuteczne - dojdzie do zakończenia stosunku pracy. To jest to bardzo dogodny dla pracodawcy sposób rozwiązania umowy o pracę, szczególnie w sytuacji, gdy pracownik nie przychodzi do firmy albo istnieje przypuszczenie, że może pójść na zwolnienie lekarskie, a tym samym uniknąć odbioru wypowiedzenia.

Forma oświadczenia pracodawcy

Przepisy kodeksu pracy w sposób jednoznaczny regulują kwestię dotyczącą formy wypowiedzenia umowy o pracę. Oświadczenie woli o zakończeniu stosunku pracy złożone zarówno przez pracodawcę, jak i pracownika powinno nastąpić na piśmie. Jednakże przepisy prawa pracy nie zawierają sankcji za brak formy pisemnej, a zatem oświadczenie to jest ważne gdy zostało złożone np. ustnie, wysłane faksem lub e-mailem.

Wykorzystanie faksu i e-maila

Dokument (oświadczenie o rozwiązaniu umowy) wysłany faksem nie spełnia wymogu formy pisemnej - nie jest oryginałem dokumentu, lecz jedynie jego kopią i nie zawiera własnoręcznego podpisu. Jednak zdaniem Sądu Najwyższego taki sposób doręczenia pracownikowi pisma jest skuteczny, chociaż wadliwy (uchwała SN z 2 października 2002 r., III PZP 17/02, OSNP 2003/20/481). Natomiast oświadczenie woli o zakończeniu stosunku pracy wysłane e-mailem podpisane bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą certyfikatu jest równoznaczne z zachowaniem wymaganej przez kodeks pracy formy pisemnej (art. 78 par. 2 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

Dochodzenie praw przed sądem

Pracownik, który otrzymał wypowiedzenie faksem lub pocztą elektroniczną, może, z uwagi na to, że pracodawca naruszył przepisy o wypowiadaniu, odwołać się do sądu pracy. Jakie przysługują mu roszczenia, wymieniliśmy w tabeli.

Należy pamiętać, że to na pracowniku, a nie na pracodawcy będzie spoczywał ciężar dowodu. Przykładowo będzie on musiał udowodnić, że nie dotarło do niego oświadczenie woli pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę wysłane faksem, jak również to, że nie istniała żadna realna możliwość, by mógł w jakikolwiek sposób zapoznać się z treścią pisma pracodawcy.

PRZYKŁAD: TERMIN NA ZŁOŻENIE POZWU

Janina K. była zatrudniona na podstawie umowy o pracą na czas nieokreślony. Pracodawca 30 maja 2007 r. wysłał jej listem poleconym na adres domowy pismo wypowiadające jej stosunek pracy ze skutkiem na 30 czerwca 2007 r. Jednocześnie przesłał ten sam dokument 30 maja 2007 r. za pomocą faksu. Jeżeli Janina K. zdecyduje się na złożenie odwołania do sądu pracy, musi pamiętać, że 7-dniowy termin na złożenie pozwu jest liczony od momentu odebrania faksu, czyli od 30 maja 2007 r. W opisywanej sytuacji nie ma znaczenia, kiedy pracownica otrzyma list polecony, jak również to, czy w ogóle dokona jego odbioru.

Anna Szewczyk

anna.szewczyk@infor.pl

Podstawa prawna

■  Art. 30 par. 3, 45, 471 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

■  Art. 78 par. 2 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

-----------------------------

Nauczyciel mianowany zostaje nim na zawsze

Szkoła nie może zatrudniać nauczyciela mianowanego na czas określony, zasłaniając się potrzebą organizacji nauczania.

Nauczyciele, którzy uzyskali stopień nauczyciela mianowanego przed 6 kwietnia 2000 r., tj. przed wejściem w życie ustawy z 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela (Dz.U. nr 19, poz. 239) reformującej zasady awansu zawodowego nauczycieli, powinni nadal być zatrudniani na podstawie mianowania. Zawieranie z nimi umów na czas określony musi być podyktowane potrzebami faktycznymi i rzeczywistymi związanymi z organizacją nauczania, a nie abstrakcyjnymi. Taki jest sens wczorajszego orzeczenia Sądu Najwyższego.

Umowa na czas określony

Sprawa dotyczy Katarzyny Z., wieloletniej nauczycielki w klasie fortepianu w Zespole Szkół Muzycznych im. Stanisława Moniuszki w Łodzi. W listopadzie 1999 r. zwolniła się z pracy, by nabyć prawo do emerytury (to warunek jej przyznania). 1 grudnia szkoła zatrudniła ją ponownie na umowę o pracę, ale na czas określony do końca sierpnia 2000 r. Pracownica godziła się na taką formę zatrudnienia, tym bardziej że umowy były przedłużane co roku aż do sierpnia 2004 r., gdy zmieniła się dyrekcja szkoły. Wówczas, tuż przed końcem wakacji, poinformowano ją o nieprzedłużeniu umowy na kolejny rok.

Niepewny grafik zajęć

Swoją decyzję dyrekcja uzasadniła kwalifikacjami zawodowymi nauczycielki niezgodnymi z rozporządzeniem z 6 lutego 2002 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od nauczycieli szkół artystycznych i placówek kształcenia artystycznego (Dz.U. nr 14, poz. 135). Wymaga ono bowiem, by nauczyciele legitymowali się ukończeniem studiów wyższych na kierunku zgodnym z nauczanym przedmiotem. Zdaniem dyrekcji, nauczycielka z dyplomem wyższej szkoły muzycznej o kierunku teoria fortepianu, takich nie miała, by uczyć przedmiotu: fortepian podstawowy.

Pracownica zaskarżyła decyzję szkoły do sądu. Domagała się przywrócenia do pracy i wypłaty wynagrodzenia za czas gotowości do pracy. Sądy niższych instancji przyznawały jej rację. Szkoła muzyczna odwoływała się od wyroków. Uzasadniała, że powodem zatrudniania jej na czas określony była m.in. niepewność zapewnienia pełnego grafiku zajęć lekcyjnych w szkole artystycznej, w której nauka jest przecież dobrowolna. A tak zatrudniać można nauczyciela tylko wtedy, gdy zachodzi potrzeba wynikająca z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela.

Mianowanie z mocy prawa

Sprawą zajął się Sąd Najwyższy. Szkoła uzasadniała, że powódka nie jest nauczycielem mianowanym, a pedagodzy z tym statusem mają pierwszeństwo w zatrudnieniu. Tym tłumaczyła zatrudnianie Katarzyny Z. na czas określony. Obrońca nauczycielki w odpowiedzi wskazywała, że skoro Katarzyna Z. była nauczycielką mianowaną, to nie można było z nią zawrzeć umowy na czas określony. Nie było też podstaw do zawierania z nią umów na czas określony, skoro zawsze miała zapewniony pełny grafik godzin wraz z nadgodzinami.

Sąd Najwyższy oddalił kasację szkoły muzycznej. Przytoczył wcześniejszą uchwałę 7 sędziów SN z 27 maja 1993 r. (sygn. akt I PZP 14/93). Wyraził w niej pogląd, że uzyskanie przez nauczyciela mianowania z mocy prawa oznacza, że jego stosunek pracy przekształca się w stosunek pracy z mianowania. Szkoła ma zatem obowiązek wydania nauczycielowi potwierdzenia, że uzyskał on mianowanie z mocy prawa.

Sędzia Józef Iwulski powiedział, że organizacja nauczania nie uzasadniała czasowego zatrudniania nauczycielki. Zwrócił też uwagę, że z mocy prawa zachowała po 6 kwietnia 2000 r. uzyskany wcześniej stopień nauczyciela mianowanego. A skoro wcześniej była zatrudniona na podstawie mianowania, to nie można jej było zatrudnić później na umowę na czas określony. Potwierdza to dotychczasowe orzecznictwo Sądu Najwyższego (wyrok z 9 lutego 2000 r., sygn. akt I PKN 517/99). Dlatego nie można było rozwiązać stosunku pracy w 2004 roku, a stanowisko szkoły w tej sprawie jest błędne (sygn. I PK 104/07).

AGNIESZKA ROSA

agnieszka.rosa@infor.pl

-----------------

uzupełnienie [#162]

http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/orzecznictwo/orzeczenie.spr?id=23468

(Orzecznictwo Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - Zbiór urzędowy Nr 15-16/2007, poz. 217)

Z art. 10 ust. 5 i 8 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.) nie wynika przekształcenie stosunku pracy nauczyciela zatrudnionego na podstawie umowy o pracę na czas określony w stosunek pracy na podstawie mianowania z chwilą nadania mu stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego.

Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca),

Sędziowie SN: Józef Iwulski,

Jerzy Kwaśniewski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 27 lipca 2006 r. sprawy z powództwa Małgorzaty S. przeciwko Zespołowi Szkół w R. o przywrócenie do pracy, wynagrodzenie za pracę, ustalenie, na skutek skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy z dnia 17 marca 2005 r. [...]

oddalił skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 4 lutego 2004 r. [...] wydanym w sprawie z powództwa Małgorzaty S. przeciwko Zespołowi Szkół w R. o ustalenie, że umowa o pracę z dnia 24 września 2003 r. jest niezgodna z prawem, o dodatek wiejski i mieszkaniowy oraz ustalenie, że powódka jest ofiarą mobbingu, Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy ustalił, że strony łączył stosunek pracy na podstawie mianowania w zakresie posiadanych przez powódkę kwalifikacji wymaganych do zajmowania stanowiska, ustalił iż strony w okresie od 1 września 2003 r. do 31 sierpnia 2004 r. łączyła umowa o pracę na czas określony w wymiarze 13/18 etatu zawarta na podstawie art. 10 ust. 9 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674) oraz umorzył postępowanie w przedmiocie dodatków mieszkaniowego i wiejskiego, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił.

Na skutek apelacji powódki Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy, wyrokiem z dnia 26 czerwca 2004 r. [...] uchylił zaskarżony wyrok za wyjątkiem punktu dotyczącego umorzenia postępowania w przedmiocie dodatków mieszkaniowego i wiejskiego i sprawę w tym zakresie przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji, zalecając rozważenie skutków prawnych uzyskanego przez powódkę awansu zawodowego - nauczyciela mianowanego (akt mianowania z dnia 2 października 2000 r.) i dokonania oceny jego wpływu na zawartą umowę o pracę na czas określony.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy powódka wskazała, że aktualnie domaga się przywrócenia do pracy na stanowisko nauczyciela mianowanego oraz zasądzenia kwoty 9.480 zł tytułem wynagrodzenia za pracę, stanowiącej różnicę między wynagrodzeniem nauczyciela mianowanego a wynagrodzeniem nauczyciela stażysty za okres od 1 września 2003 r. do 31 sierpnia 2004 r. Odnośnie roszczenia dotyczącego mobbingu powódka cofnęła swoje powództwo. Strona pozwana uznała powództwo do kwoty 2.546 zł.

Wyrokiem z dnia 19 października 2004 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki uznaną kwotę 2.546 zł z odsetkami od kwot wyszczególnionych w wyroku tytułem wyrównania wynagrodzenia, oddalił dalej idące powództwo, a koszty procesu wzajemnie zniósł. Sąd ten, po ponownym rozpoznaniu sprawy, ustalił że powódka zatrudniona jako nauczyciel stażysta w okresie od 1 września 2003 r. do 31 sierpnia 2004 r. otrzymała wynagrodzenie w wysokości 18.786,90 zł. brutto.

We wskazanym okresie pracowała ona w wymiarze 13/18 etatu jak nauczyciel stażysta (nauka fizyki), a w wymiarze 5/18 etatu jako nauczyciel mianowany (nauka chemii i godzina wychowawcza) i w związku z tym powinna otrzymać wynagrodzenie w wysokości 21.172,10 zł brutto czyli o 2.385,20 zł brutto wyższe od faktycznie otrzymanego. Ponadto przysługiwało jej wynagrodzenie roczne wyższe o 19,50 zł brutto i nagroda jubileuszowa wyższa o 141,30 zł brutto. Sąd pierwszej instancji wskazał, że stosunek pracy z nauczycielem mianowanym jakim jest powódka nawiązuje się na podstawie mianowania jedynie wtedy, gdy spełnione są wszystkie przesłanki określone w art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela w brzmieniu obowiązującym w dniu 25 września 2003 r.

W przypadku powódki nie był spełniony warunek określony w art. 10 ust. 5 pkt 6 tej Karty - brak warunków do zatrudnienia w pełnym wymiarze na czas nieokreślony przy prowadzeniu zajęć do których posiadała wymagane kwalifikacje. Dlatego zgodnie z art. 10 ust. 7 Karty, wobec zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, stosunek pracy mógł być nawiązany z powódką jedynie na podstawie umowy o pracę, mimo że posiadała ona stopień awansu zawodowego - nauczyciela mianowanego. W tej sytuacji jej wynagrodzenie powinno być wyższe jeśli chodzi o zajęcia, do prowadzenia których posiadała wymagane kwalifikacje, tj. właściwe nauczycielowi o stopniu awansu zawodowego - nauczyciel mianowany i z tego tytułu Sąd zasądził na rzecz powódki kwotę 2.546 zł, która uwzględniała także kwoty z tytułów zaniżonych - dodatkowego wynagrodzenia rocznego i nagrody jubileuszowej. Dalej idące powództwo oddalił.

Wyrokiem z dnia 17 marca 2005 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy oddalił apelację powódki, podzielając ustalenia i wnioski Sądu pierwszej instancji, stwierdzając, że akt nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego powódce nie był równoznaczny z zatrudnieniem na podstawie mianowania, bowiem nie spełniała ona wszystkich przesłanek określonych w art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela, warunkujących zatrudnienie na podstawie mianowania. Dlatego też zgodnie z art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela, wobec zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, stosunek pracy z powódką mógł być nawiązany na podstawie umowy o pracę na czas określony mimo posiadanego stopnia awansu zawodowego - nauczyciela mianowanego.

Powyższy wyrok zaskarżyła skargą kasacyjną powódka i zarzucając naruszenie prawa materialnego - art. 10 ust. 5, art. 13 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela oraz art. 251 § 1 k.p., przez ich niezastosowanie, wniosła o jego uchylenie w całości jak i poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego w Świdnicy i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach procesu, w tym kosztach zastępstwa procesowego.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw. Stosownie do art. 39813 § 1 i 2 k.p.c. Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej (jej podstaw) i jest związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia, jeżeli skarga nie zawiera zarzutu naruszenia przepisów postępowania - tak jak w rozpoznawanej sprawie (bądź jeżeli taki zarzut okaże się niezasadny).

Przedstawiona skarga w podstawach powołuję się na naruszenia prawa materialnego przez niezastosowanie art. 13 Karty Nauczyciela "polegające na przyjęciu, iż otrzymany przez powódkę akt mianowania stanowi jedynie awans zawodowy nauczyciela w przypadku, gdy akt mianowania spowodował z mocy prawa nawiązanie stosunku pracy na podstawie mianowania" oraz art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela "polegające na przyjęciu, iż powódka nie spełniała przesłanek do zatrudnienia jej na podstawie mianowania w pełnym wymiarze na czas nieokreślony przy prowadzeniu zajęć, do których powódka posiadała wymagane kwalifikacje w przypadku, gdy powódka spełniała powyższe przesłanki".

Wobec tak przedstawionych zarzutów należy wskazać, że w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, po jej nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 19, poz. 239 ze zm.), termin mianowanie używane jest w dwojakim znaczeniu. Może ono oznaczać podstawę nawiązania stosunku pracy, ale także jeden ze stopni awansu zawodowego. Stopnie awansu zawodowego uzyskane przez nauczyciela nie łączą się bezpośrednio z podstawą nawiązania stosunku pracy. Są one szczeblami w karierze zawodowej nauczyciela, ich nadanie stanowi potwierdzenie osiągnięcia przez nauczyciela określonego poziomu kwalifikacji.

Stopień awansu zawodowego, jakim legitymuje się nauczyciel, nie pozostaje bez wpływu na podstawę jego zatrudnienia. Mianowanie jako podstawa nawiązania stosunku pracy zastrzeżone zostało dla nauczycieli legitymujących się najwyższymi stopniami awansu zawodowego: nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego. Swoboda pracodawcy w zakresie podstawy nawiązania stosunku pracy jest w przypadku nauczycieli ograniczona w istotny sposób przez przepisy Karty Nauczyciela. W jej art. 10 zostały określone przesłanki wyboru podstawy zatrudnienia.

W przypadku naruszenia przez pracodawcę ustawowych przesłanek, nauczycielowi służy ochrona prawna, może on domagać się doprowadzenia do stanu zgodnego z prawem podstawy jego zatrudnienia przez zgłoszenie odpowiednich roszczeń. Rodzaj, ewentualnie wybór roszczenia, zależy od okoliczności danej sprawy. Z przepisów stanowiących podstawy skargi kasacyjnej nie można natomiast wyprowadzić wniosku o przekształceniu z mocy prawa istniejącego stosunku pracy opartego na umowie terminowej w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Przepis art. 13 Karty Nauczyciela stanowi, że stosunek pracy na podstawie mianowania nawiązuje się z dniem określonym w akcie mianowania, a jeżeli tego dnia nie określono - z dniem doręczenia aktu. W przepisie tym uregulowany został jedynie termin nawiązania stosunku pracy.

Odnosi się on do mianowania jako podstawy nawiązania stosunku pracy, nie ma natomiast żadnego związku z nadaniem stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego. Z kolei druga podstawa skargi kasacyjnej - art. 10 ust. 5 i 6 Karty Nauczyciela odnosi się do dopuszczalnych podstaw nawiązania stosunku pracy, między innymi z nauczycielem mianowanym.

Określone zostały w nich przesłanki nawiązania stosunku pracy na podstawie mianowania (art. 10 ust. 5) i na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w niepełnym wymiarze (art. 10 ust. 6). W kolejnym przepisie - art. 10 ust. 7 - określone zostały przesłanki nawiązania stosunku pracy na podstawie umowy o pracę na czas określony, także z nauczycielem mianowanym.

Z przepisów art. 10 ust. 5 i ust. 6 nie wynika automatyczne przekształcenie stosunku pracy nauczyciela zatrudnionego na podstawie umowy o pracę na czas określony na stosunek pracy nauczyciela mianowanego z chwilą nadania mu takiego stopnia awansu zawodowego (nauczyciela mianowanego), tym bardziej że w świetle art. 10 ust. 7 nie jest wykluczone - przy spełnieniu wymienionych w tym przepisie przesłanek - nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem mianowanym na podstawie umowy o pracę na czas określony (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 września 2004 r., I PK 431/03, Prawo Pracy 2005 nr 5, poz. 35).

W skardze kasacyjnej powołano się także na naruszenia art. 251 § 1 k.p. "polegające na przyjęciu, iż strona pozwana zawarła z powódką w dniu 16 września 2003 r. umowę na czas określony w przypadku, gdy zawarcie przedmiotowej umowy jako kolejnej umowy o pracę na czas określony było równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony". Także ten zarzut nie jest zasadny. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 czerwca 2000 r., I PKN 709/99, (OSNAPiUS 2001 nr 24, poz. 716), wskazał że art. 251 k.p. nie ma zastosowania, jeżeli ustawa w sposób wyczerpujący wskazuje okoliczności, w których strony mogą zawrzeć umowę o pracę na czas określony.

W art. 10 ust. 4 Karty Nauczyciela została uregulowana kwestia zawierania umów na czas określony i należy uznać, że brak jest podstaw do stosowania przepisów Kodeksu pracy w tym zakresie, także art. 251 k.p. Przepis art. 10 ust. 4 Karty Nauczyciela nie wprowadza fikcji przekształcenia umowy terminowej w umowę na czas nieokreślony. Jest to zrozumiałe, jeżeli zważyć, że przepis ten wprowadza przesłanki warunkujące dopuszczalność zawarcia takiej umowy, które nie są znane Kodeksowi pracy. Jeżeli są one spełnione (występuje potrzeba wynikająca z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela), to możliwe jest zawieranie kolejnych umów o pracę na czas określony, bez ograniczenia ich ilości.

Ponadto dodatkowo na podkreślenie zasługuje i to, że motywem wprowadzenia unormowania zawartego w art. 251 k.p. była chęć przeciwstawienia się nieprawidłowej praktyce polegającej na zawieraniu z tym samym pracownikiem kolejnych umów na czas określony mimo braku merytorycznego uzasadnienia i z reguły w celu obejścia przepisów mających na względzie ochronę interesów pracownika (ochronę trwałości jego stosunku pracy).

Według bowiem Kodeksu pracy przyczyny, dla których strony zawierają umowę o pracę, mogą być jakiekolwiek i nie muszą być przez nie wskazywane. Swoboda w zakresie zawierania umów o pracę na czas określony będąca źródłem możliwych nadużyć leży u podstaw genezy art. 251 k.p. Groźba takich nadużyć zasadniczo zaś nie występuje w sytuacji - a tak jest w przypadku unormowania zawartego w art. 10 ust. 4 zdanie drugie Karty Nauczyciela - jeżeli w ustawie wyraźnie ustala się w jakich przypadkach strony mogą zawrzeć umowę o pracę na czas określony i przypadki te nie budzą wątpliwości co do ich racjonalności czy też społeczno-gospodarczego uzasadnienia.

W tym stanie rzeczy skarga kasacyjna jako pozbawiona usprawiedliwionych podstaw podlegała oddaleniu na podstawie art. 39814 k.p.c.

ze strony MEN:

Państwo
Dyrektorzy Szkół

Szanowni Państwo,

w związku ze zgłaszanymi w ostatnim czasie telefonicznie i na piśmie wątpliwościami dotyczącymi interpretacji pojęcia "dodatkowe zajęcia edukacyjne" w kontekście wliczania do średniej ocen również rocznych ocen uzyskanych z tych zajęć (§ 20 ust. 4a i § 22 ust. 2a rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych – Dz. U. Nr 83, poz. 562 i Nr 130, poz. 906), uprzejmie wyjaśniam, że przez dodatkowe zajęcia edukacyjne należy rozumieć tylko zajęcia edukacyjne, o których mowa w § 2 ust. 5 pkt 2 i ust.6 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych – Dz. U. Nr 15, poz. 142, z późn. zm.).

Tak więc dla przykładu:

1) dodatkowym zajęciem edukacyjnym jest nauczanie w klasach IV - VI szkoły podstawowej lub w klasach gimnazjum drugiego języka obcego;

2) dodatkowym zajęciem edukacyjnym jest nauczanie przedmiotu, dla którego nie ustalono podstawy programowej, lecz opracowany zgodnie z odrębnymi przepisami program nauczania tego przedmiotu został włączony do szkolnego zestawu programów nauczania;

Natomiast dodatkowymi zajęciami edukacyjnymi nie są zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze i specjalistyczne, zajęcia psychoedukacyjne, zajęcia rewalidacyjne dla uczniów niepełnosprawnych, zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu, koła przedmiotowe, koła zainteresowań, zespoły muzyczne, chór szkolny, pozalekcyjne zajęcia sportowe itp.

WSA w Białymstoku o zwolnieniach w zakresie VAT
Nieopodatkowane są usługi edukacyjne, a nie stołówki

Zwolnienie podatkowe dla usług edukacyjnych ma charakter podmiotowy. Korzystać z niego mogą tylko usługi edukacyjne lub ściśle związane z edukacją, a nie wszelkie usługi wykonywane przez szkołę.

ORZECZENIE

Zespół szkół wystąpił z wnioskiem o udzielenie pisemnej interpretacji prawa podatkowego w indywidualnej sprawie. Wskazano w nim na zasadność objęcia zwolnieniem podatkowym usług świadczonych przez pracowników szkoły, polegających na sprzedaży obiadów uczniom i pracownikom. Podkreślono, że stołówka nie prowadzi sprzedaży na wynos i istnieje wyłącznie na potrzeby szkoły. Zdaniem wnioskodawcy, stanowisko to uzasadnia fakt utworzenia szkoły w celu realizowania usług edukacyjnych oraz klasyfikacja uzyskana z GUS.

Powstały na tym tle spór rozstrzygnął białostocki WSA. Sąd zauważył, że przepisy prawa mówią wyraźnie o usługach w zakresie edukacji. Zwolnienie to ma charakter podmiotowy, a więc korzystać mogą z niego tylko usługi edukacyjne lub ściśle z edukacją związane, a nie wszelkie usługi wykonywane przez szkołę. Kwalifikacja usługi dokonana przez GUS nie ma znaczenia. Sąd również zauważył, że stanowisko to znajduje oparcie także w przepisach unijnej dyrektywy, które wyraźnie zawężają zwolnienie do usług edukacyjnych.

Sygn. akt I SA/Bk 528/07

/MICHAŁ STUCZYŃSKI/

Powierzenie stanowiska dyrektora zespołu szkół

Jest zwolnienie z podatku, ale nie dla wszystkich szkół

Nieruchomości zajęte na cele oświatowe zwolnione są z podatku od nieruchomości. Z preferencji tej korzystać mogą szkoły, placówki, zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli (publiczne i niepubliczne) oraz organy prowadzące te szkoły, placówki i zakłady. Jak wynika jednak z art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, zwolnienie nie dotyczy nieruchomości zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż oświatowa.

Aby ze zwolnienia skorzystać, konieczne jest posiadanie przez szkołę odpowiedniego tytułu prawnego do władania nieruchomością.

Przepis mówi bowiem, że zwolnienie przysługuje z tytułu zarządu, użytkowania lub użytkowania wieczystego nieruchomości szkolnych.

Niepubliczne bez preferencji

Ze zwolnienia nie mogą jednak korzystać szkoły niepubliczne, które znajdują się w budynkach będących własnością tego, kto je prowadzi. Podobnie będzie, gdy budynek jest przedmiotem umowy dzierżawy lub najmu zawartej z jednostką samorządu terytorialnego (np. gminą) albo Skarbem Państwa. Umowa taka wprawdzie przenosi obowiązek podatkowy na dzierżawcę lub najemcę, ale podatnik, wobec braku wspomnianego w przepisie tytułu prawnego, nie korzysta ze zwolnienia od podatku.

W praktyce oznacza to, że takie same obiekty, zajmowane na te same cele mogą być różnie opodatkowane. Ze zwolnienia korzystają szkoły publiczne, które zwykle dysponują nieruchomościami gmin na podstawie ustanowionego trwałego zarządu. Szkoły niepubliczne z preferencji tej skorzystają tylko wtedy, gdy ich budynki znajdują się na gruncie będącym przedmiotem umowy wieczystego użytkowania. Wtedy grunt od podatku jest zwolniony.

Odpłatna działalność oświatowa

Od września 2004 r., po nowelizacji art. 83a ustawy o systemie oświaty, wiadomo już, że prowadzenie szkoły lub placówki oraz zespołu szkół nie jest działalnością gospodarczą. Prowadzenie zatem każdej (a więc i niepublicznej) szkoły nie jest działalnością gospodarczą. Do opodatkowania posiadanych przez szkoły nieruchomości (które nie korzystają z ustawowego zwolnienia od podatku) po 1 września 2004 r. nie powinny być stosowane stawki dla budynków i gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Do nieruchomości szkolnych, które są na taką działalność zajęte a nie korzystają ze zwolnienia, powinno stosować się stawki dla gruntów i budynków tzw. pozostałych.

Poprzednio (czyli do września 2004 r.) odpłatna działalność oświatowa traktowana była jako działalność gospodarcza. Skutkowało to tym, że prowadzący szkoły niepubliczne w wielu wypadkach, na potrzeby opodatkowania podatkiem od nieruchomości, byli traktowani jako przedsiębiorcy. Posiadane przez nich budynki, budowle i grunty traktowane były jako związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. W konsekwencji dla opodatkowania nieruchomości szkolnych właściwe były najwyższe stawki podatku.

Rada gminy może zwolnić...

Mimo braku, w większości wypadków, prawa do zwolnienia z podatku od nieruchomości, szkoły niepubliczne mogą jednak liczyć na tę preferencję. Potrzebna do tego jest jednak odpowiednia uchwała właściwej rady gminy. Art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych mówi, że rada gminy może wprowadzać w podatku od nieruchomości inne zwolnienia niż określone w ust. 1 tego przepisu. Jest tylko jedno ograniczenie. Rada może wprowadzać wyłącznie zwolnienia przedmiotowe. Nie jest zatem możliwe zwolnienie konkretnych kategorii podatników. Rada gminy nie może np. zwolnić z podatku od nieruchomości podatników prowadzących placówki oświatowe, które z powodu braku odpowiedniego tytułu prawnego nie mogą korzystać ze zwolnienia z art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy.

...lub obniżyć stawkę podatku

Innym uprawnieniem rady gminy jest możliwość obniżenia stawki podatku od nieruchomości. Na podstawie art. 5 ust. 2 – 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych rada gminy może różnicować stawki podatku od nieruchomości. Ustawodawca wskazuje przy tym na pewne przykładowe kryteria, według których może działać. Są to: lokalizacja, rodzaj prowadzonej działalności, rodzaj zabudowy, przeznaczenie i sposób wykorzystywania gruntu, stan techniczny i wiek budynku. Kryteria te mają jednak charakter przykładowy, co oznacza, że rada gminy może różnicować stawki także opierając się na innych przesłankach.

Z przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wynika, że rada nie może wprowadzić niższej stawki dla podatników, którymi są szkoły niepubliczne. Dopuszczalne jest jednak różnicowanie stawek dla określonych przedmiotów opodatkowania, z uwzględnieniem działalności, do której są one wykorzystywane.

Stawki podatku

W 2008 r. maksymalne stawki podatku od nieruchomości nie mogą przekroczyć:

1. od gruntów

- związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 0,71 zł od mkw. powierzchni,

- pozostałych – 0,35 zł od mkw. powierzchni,

2. od budynków lub ich części

- związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 19,01 zł od mkw. powierzchni użytkowej,

- pozostałych – 6,37 zł od mkw. powierzchni użytkowej.

ciekawe dywagacje na temat definicji pojęcia "rodzaj szkoły"

II GSK 333/07 - Wyrok NSA z dn. 2008-01-23

Wiceburmistrz nie może zdymisjonować dyrektora szkoły

Odebranie nauczycielowi kierowniczego stanowiska to wyłączna kompetencja organu, który mu je powierzył, a więc wójta, burmistrza czy prezydenta miasta

Zastępca burmistrza nie może przejąć automatycznie tych kompetencji – uznał 12 marca 2008 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie (II SA/Ol 1044/07).

Tymczasem to właśnie on odwołał bez wypowiedzenia dyrektora szkoły podstawowej będącego też pedagogiem. Jako przyczynę wskazał złą współpracę z organem prowadzącym placówkę, tworzenie niewłaściwej atmosfery wśród pracowników szkoły i rodziców, brak systematycznej oceny podwładnych, utrudnianie spotkania przedstawiciela gminy z nauczycielami oraz przekazania dokumentacji i pomieszczeń przedstawicielowi burmistrza na czasowe zastępstwo chorego dyrektora. – Nieprawidłowości poświadczyła opinia kuratora oświaty. Powoływał się przy tym na art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty. Według tego przepisu organ, który obsadził nauczyciela na stanowisku kierowniczym szkoły, może go odwołać bez wypowiedzenia w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora oświaty.

Nie było szczególnych powodów

Wojewoda unieważnił to zarządzenie. Jego zdaniem zastępca burmistrza, który pełnił obowiązki burmistrza przebywającego na urlopie wypoczynkowym, nie miał kompetencji do zdjęcia z takiej funkcji. Ponadto postępowanie nadzorcze nie potwierdziło zarzutów. Nie zachodził więc szczególnie uzasadniony przypadek. Burmistrz, który nie zgodził się z rozstrzygnięciem nadzorczym wojewody, złożył skargę do WSA w Olsztynie. Twierdził, że ustawa o samorządzie gminnym umożliwia burmistrzowi powierzenie swojemu zastępcy prowadzenia określonych spraw. Wojewoda wkroczył też w kompetencje kuratora, kwestionując jego opinię.

Sąd poparł wojewodę, uznając skargę za bezzasadną.

Odwołuje tylko powołujący

Zdaniem sądu odwołanie dyrektora szkoły to wyłącznie uprawnienie organu, który powierzył tę funkcję, czyli wójta, burmistrza bądź prezydenta miasta. Ogólne upoważnienie zastępcy burmistrza do załatwiania w czasie nieobecności burmistrza spraw z zakresu administracji publicznej z prawem wydawania decyzji i postanowień nie wystarczy. A uzyskanie pozytywnej opinii kuratora oświaty o odwołaniu nie pozbawia wojewody uprawnień do oceny legalności działania organu gminy. Według WSA podane przyczyny odwołania też nie uzasadniają natychmiastowego pozbawienia stanowiska. Pojęcia „przypadki szczególnie uzasadnione” nie możemy interpretować dowolnie. Ze względu na brak ustawowych kryteriów należy się kierować art. 52 kodeksu pracy, mówiącym o zwolnieniu dyscyplinarnym. To za mało, gdy organ gminy powołuje się na naruszenie obowiązków przez nauczyciela – kierownika. Musi wykazać, że było ono ciężkie i dotyczyło istotnych obowiązków. O szczególnie uzasadnionych przypadkach można również mówić, gdy konieczne jest natychmiastowe odwołanie z uwagi na zagrożenie interesu publicznego. Tu zarzuty nie miały takiej rangi.

Komentuje Stefan Płażek, adiunkt w Katedrze Prawa Samorządu Terytorialnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, adwokat współdziałający z kancelarią A. Sobczyk i Współpracownicy

Niesłuszny jest pogląd, że swoje uprawnienia (nawet wynikające z ustawy o systemie oświaty) burmistrz może wykonywać wyłącznie osobiście. Delegacja na zastępcę kompetencji prywatnoprawnych wymaga stosownego pełnomocnictwa zgodnego z kodeksem cywilnym. Jeżeli takich umocowań brak lub zostały określone niezbyt precyzyjnie, zastępca nie może działać.

Nie zgadzam się też z wykładnią sądu pojęcia „szczególnie uzasadnione przypadki” usprawiedliwiającego, w myśl art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty, odwołanie dyrektora szkoły w ciągu roku szkolnego bez wypowiedzenia, po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora. Nie jest ono tożsame z przesłankami dyscyplinarki z art. 52 kodeksu pracy. Choćby dlatego że te drugie muszą mieć zawsze charakter zawiniony, a pierwsze niekoniecznie.

Ponadto nie jestem pewny, czy wojewodzie jako organowi nadzoru wolno również badać zasadność danego aktu organu jednostki samorządu terytorialnego. Zgodnie z art. 85 ustawy o samorządzie gminnym i art. 171 konstytucji sprawuje on nadzór według kryterium zgodności z prawem.

Ciekawy i złożony stan faktyczny oceniany w tym wyroku przez sąd stanie się jednak na pewno punktem wyjścia do dyskusji zmierzającej do rozwiązania niektórych ze wskazanych problemów.

-----------------------

http://orzeczenia.nsa.gov.pl/cbo/do/doc?d=7EC606AB606328172893FE995E83BC65FC704203&sc=

Gmina zapłaci za wypadek w szkole

Obowiązkiem gminy prowadzącej szkołę jest zapewnienie uczniom bezpiecznych warunków nauki, m.in. poprzez reagowanie na ich naganne zachowanie

To wniosek z wyroku Sądu Okręgowego w Zamościu (sygn. I C 113/07)

W lutym 2004 r. na korytarzu szkolnym po dzwonku na lekcje Angelika W. została uderzona w prawe oko kulką. Wystrzelono ją z tzw. pukawki wykonanej przez uczniów z obciętej plastikowej butelki. Nie udało się ustalić, kto strzelał. Wskutek uderzenia w oku doszło jednak do nieodwracalnych zmian (biegły ocenił trwały uszczerbek na zdrowiu na 50 proc.).

Rodzice uczennicy winą za wypadek obarczyli gminę Księżpol, dowodząc, że jako organ prowadzący szkołę powinna zapewnić uczniom bezpieczne warunki do nauki.

Do takich wniosków doszedł też Sąd Okręgowy w Zamościu. Uznał, że gmina nie wypełniła podstawowego w ramach działań oświatowych obowiązku zapewnienia wszystkim uczniom bezpiecznych warunków nauki. Jako organ prowadzący szkołę musiała zadbać, aby zachowanie uczniów nie stanowiło zagrożenia dla nich samych ani innych przebywających w niej osób, np. poprzez szybkie i odpowiednie reagowanie na wszystkie niebezpieczeństwa, jakie pojawią się na terenie szkoły. Personel placówki zaniechał tego obowiązku.

Proces sądowy wykazał, że kilka dni przed zdarzeniem uczniowie zachowywali się niebezpiecznie, strzelając na korytarzach szkolnych z proc metalowymi lub plastikowych kulkami, grochem lub kamykami. Na takie zachowanie grupy uczniów mimo skarg poszkodowanych nie zareagowała ani dyrekcja szkoły, ani nauczyciele. To doprowadziło do wypadku Angeliki.

Zdaniem sądu nie było konieczne – wbrew stanowisku pozwanej gminy – wskazanie konkretnego nauczyciela odpowiedzialnego za wypadek, któremu można by postawić zarzut naruszenia obowiązków służbowych. Odpowiedzialność ponosi gmina Księżpol jako organ prowadzący szkołę na podstawie obowiązującego w dacie zdarzenia art. 420 kodeksu cywilnego, jak również art. 5 ust. 7 pkt 1 ustawy o systemie oświaty. Gmina ma więc zapłacić poszkodowanej 80 tys. zł zadośćuczynienia. Wyrok jest już prawomocny.

Organ prowadzący zespół szkół może włączyć do niego inne szkoły. Muszą to być jednak placówki różnych typów, i dodatkowo w innych miejscowościach

Uchwała Rady Powiatu Ciechanowskiego naruszała te zasady – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie.

Rada podjęła uchwałę 28 grudnia 2007 r. Było to następnego dnia po podpisaniu aktu notarialnego, w którym samorząd powiatowy przekazał ministrowi rolnictwa i rozwoju wsi Zespół Szkół im. Aleksandra Świętochowskiego w Gołotczyźnie. Od 1999 r., czyli od powstania powiatów, szkoły w Gołotczyźnie, założone na początku ubiegłego wieku przez Aleksandra Świętochowskiego, były utrzymywane przez powiat ciechanowski. W 2007 r. sześć szkół rolniczych wróciło do resortu rolnictwa. Minister nie chciał jednak przejąć trzech szkół nierolniczych wchodzących również w skład zespołu: liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum hotelarskiego, w których kształciło się 163 uczniów.

W tej sytuacji Rada Powiatu Ciechanowskiego podjęła uchwałę o włączeniu ich 1 stycznia 2008 r. do Zespołu Szkół nr 3 im. Stanisława Staszica w Ciechanowie. Początkowo, jak donosił „Tygodnik Ciechanowski”, zarząd powiatu myślał o utworzeniu samodzielnego Powiatowego Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Gołotczyźnie. We wrześniu 2007 r. podjął nawet w tej sprawie uchwałę, z której później się wycofał i wybrał inny wariant. W obu wersjach uczniowie tych szkół mieli się uczyć w Gołotczyźnie.

Wojewody mazowiecki, który unieważnił grudniową uchwałę, uznał wybrane rozwiązanie za sprzeczne z art. 62 ust. 5 ustawy o systemie oświaty. Wspomniany przepis pozwala na włączanie do zespołu szkół, ale tylko różnych typów. Ponieważ w ciechanowskim jest już liceum ogólnokształcące, technikum i liceum profilowane, nie można włączać do niego kolejnych szkół tego samego typu. W efekcie w jednym zespole byłyby dwa licea ogólnokształcące, dwa technika i dwa licea profilowane.

Rada powiatu zaskarżyła rozstrzygnięcie wojewody do sądu. Jej pełnomocniczka przekonywała podczas rozprawy, że interpretacja wojewody idzie zbyt daleko. Art. 62 mówi, że organ prowadzący szkoły różnych typów może je połączyć w zespół. Ten sam przepis wskazuje w ust. 5, że do zespołu mogą być włączane inne szkoły. Inne szkoły to są szkoły w innych miejscowościach (a więc i w Gołotczyźnie) włączane do zespołu – przekonywała.

WSA zgodził się jednak z wojewodą i oddalił skargę rady. Podkreślił, że art. 62 ust. 1, który zezwala organowi prowadzącemu szkoły na połączenie ich w zespół, oraz art. 62 ust. 5 pozwalający na włączenie do zespołu innych szkół nie mogą być interpretowane odrębnie. Po włączeniu nie mogą więc wchodzić w skład zespołu szkoły tego samego typu.

Wyrok (sygn. I SA/Wa 438/08) jest jeszcze nieprawomocny, ale to nie zmienia faktu, że trzy szkoły ponadgimnazjalne w Gołotczyźnie znalazły się w formalnym zawieszeniu i nie bardzo nawet wiadomo, kto ma je finansować. Toteż okres wakacji rada powiatu powinna wykorzystać na przygotowanie jakiegoś innego rozwiązania, tym razem już zgodnego z prawem.