W obowiązującym stanie prawnym – art. 73 ust.2 Karty Nauczyciela – w sytuacji, gdy nauczycielowi, któremu do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok urlop dla poratowania zdrowia nie może być udzielony na okres dłuższy niż do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nauczyciel nabywa uprawnienia emerytalne.
Oznacza to, że nauczycielom spełniającym wymagania określone w art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela (uprawnienie do emerytury bez względu na wiek) nie powinien zostać udzielony urlop dla poratowania zdrowia.
Z napływających do Zarządu Głównego ZNP informacji wynika, że dyrektorzy szkół i placówek oświatowych przy ustalaniu nauczycielowi posiadającemu orzeczenie o potrzebie powstrzymania się od pracy w celu podjęcia leczenia prawa do urlopu dla poratowania zdrowia bez porozumienia z nim, w jego ogólnym stażu zatrudnienia uwzględniają okresy nieskładkowe (najczęściej studia wyższe) i odmawiają nauczycielowi urlopu zdrowotnego, twierdząc, że ten spełnia warunki do przejścia na emeryturę nauczycielską.
Nauczyciel, który chciałby z powodów zdrowotnych na krótki okres (1 rok) zawiesić aktywność zawodową, w sytuacji nieudzielenia mu urlopu jest niejako „przymuszany” do zakończenia stosunku pracy i przejścia na emeryturę. W konsekwencji ma to wpływ na długość jego okresów składkowych i co za tym idzie wysokość jego świadczenia emerytalnego.
W opinii Związku takie postępowanie dyrektorów szkół i placówek oświatowych jest nieuprawnione i wykraczające poza ich kompetencje, na co wskazują poniższe rozważania.
Po pierwsze należy zauważyć, że sam art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela, określający przesłanki, jakie nauczyciel musi spełniać, aby skorzystać z emerytury nauczycielskiej nie wyjaśnia szczegółowo sposobu ustalania okresu zatrudnienia oraz okresu wykonywania pracy w szczególnym charakterze.
Z praktyki organów rentowych w postępowaniu o świadczenie emerytalne wszczęte na wniosek uprawnionego nauczyciela wynika, że do wymaganego 30- letniego okresu zatrudnienia zaliczane są okresy wykonywania pracy, jako okresy składkowe i okresy bezczynności zawodowej, jako okresy nieskładkowe oraz okresy uzupełniające (okresy pracy na roli, traktowane jako okresy składkowe). Przy ustalaniu poszczególnych kategorii wymienionych okresów w postępowaniu o świadczenie emerytalne ZUS- y korzystają z definicji zawartych w ogólnych przepisach emerytalnych (ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu ubezpieczeń społecznych).
Po drugie w sytuacji, gdy jednym z warunków skorzystania z wcześniejszej emerytury jest obowiązek rozwiązania stosunku pracy na wniosek nauczyciela- wymuszanie na nim takiej decyzji - kłóci się niewątpliwie z zasadą, iż emerytura bez względu na wiek jest przywilejem nauczyciela, jak również pozostaje w sprzeczności z przepisem mówiącym, że postępowanie o świadczenie emerytalne wszczyna się na wniosek uprawnionego lub jego pełnomocnika.
Nie sposób zatem odmówić słuszności nauczycielom, którzy czują się dyskryminowani z powodu odmowy udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia i zmuszania ich do przejścia na emeryturę. Zdarza się bowiem, iż ci właśnie nauczyciele po raz pierwszy występują o udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia pod koniec swojej kariery zawodowej.
Na podkreślenie zasługuje fakt, że od lipca 2005r toczy się niezakończona jeszcze dyskusja pomiędzy Rzecznikiem Praw Obywatelskich a Ministrem Edukacji Narodowej w przedmiocie zbiegu prawa do urlopu dla poratowania zdrowia i uprawnienia do wcześniejszej emerytury. Rzecznik w piśmie do Ministra nie odnosi do samego sposobu ustalania okresu zatrudnienia uprawniającego do przejścia na emeryturę, ale w swoim stanowisku kwestionuje już samo skracanie urlopu dla poratowania zdrowia z powodu posiadania prawa do emerytury bez względu na wiek. Zdaniem Rzecznika wątpliwości pojawiają się na tle brzmienia art. 73 ust. 2 Karty Nauczyciela. Skracanie wymiaru urlopu bądź jego nieudzielenie w związku z nabyciem uprawnień emerytalnych bez powiązania z faktycznym przejściem na emeryturę przez nauczyciela nie jest trafnym rozwiązaniem. Nabycie bowiem uprawnień emerytalnych - w opinii Rzecznika - nie rodzi obowiązku zaprzestania zatrudnienia, daje jedynie podstawę nauczycielowi do skorzystania z tego prawa. Decyzja jednak o rozwiązaniu stosunku pracy należy wyłącznie do nauczyciela.
W opinii Związku brzmienie art. 73 ust. 2 w związku z art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela nie upoważnia dyrektorów szkół i placówek oświatowych do tak niekorzystnego interpretowania przepisów prawa, skutkującego dla nauczyciela odmową udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia, szczególnie w sytuacji, gdy uprawnienie do wcześniejszej emerytury będzie przysługiwało nauczycielom jeszcze tylko do końca 2007roku.
Ponadto w przypadku, kiedy przepisy budzą wątpliwości na tyle poważne, że stają się przyczynkiem do dyskusji między Rzecznikiem Praw Obywatelskich a resortem edukacji - w opinii Związku - dyrektor powinien stosować przepisy dotyczące prawa do urlopu zdrowotnego w sposób korzystny dla nauczycieli.
Na poparcie powyższej opinii w załączeniu stanowisko w tej sprawie Okręgowej Inspekcji Pracy w Krakowie, wydane w związku z zapytaniem skierowanym przez Prezesa Zarządu Oddziału w Gorlicach.
Inspekcja Pracy zajmując swoje stanowisko w sprawie wskazała również, iż nauczycielowi, któremu bezpodstawnie odmówiono udzielenia urlopu zdrowotnego służy oprócz prawa do złożenia pozwu do sądu pracy, także skarga do Państwowej Inspekcji Pracy.

Warszawa, dnia 2006-09-01