Serwis Prawno-Pracowniczy Nr 049/2006 z dnia 2006-12-05 Nasz pracownik został radnym
W interesie radnego leży poinformowanie pracodawcy o fakcie wyboru. Pracodawca, wiedząc o tym, będzie zobowiązany zwalniać go
na wszystkie posiedzenia rady lub komisji. Pracownik powinien również informować pracodawcę o terminach i czasie trwania posiedzeń.
Radni są przedstawicielami ogółu mieszkańców gmin, powiatów, województw. W zależności od jednostki samorządu terytorialnego, w jakiej radny uzyskał mandat, status prawny radnych regulują w szczególności przepisy: ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (DzU z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.), ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (DzU z 2001 r. nr 142, poz. 1592 ze zm.), ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (DzU z 2001 r. nr 142, poz. 1590 ze zm.).
Ordynacja wyborcza do organów samorządu terytorialnego nie pozbawia osób będących pracownikami biernego prawa wyborczego. Jednakże możliwość wykonywania mandatu radnego przez osobę mającą status pracowniczy jest zróżnicowana, w szczególności ze względu na możliwość kontynuowania lub podjęcia zatrudnienia w okresie sprawowania mandatu radnego.
Co do zasady, nie ma przeszkód, aby pracownik łączył zatrudnienie z wykonywaniem mandatu radnego. Pewne ograniczenia dotyczą pracowników zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych samorządu terytorialnego.
Pracodawca ma obowiązek zwolnić radnego od pracy w celu umożliwienia mu udziału odpowiednio w pracach:
• organów gminy i jej komisji oraz innych instytucji samorządowych, do których został wybrany lub desygnowany,
• organów powiatu,
• organów samorządu województwa oraz wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych, do których został wybrany lub desygnowany.
Wykonywanie obowiązku udzielania radnemu zwolnień od pracy może mieć wpływ na organizację pracy w zakładzie. Radny, mając na względzie dbałość o dobro pracodawcy, powinien informować pracodawcę z należytym wyprzedzeniem o terminach i czasie zwolnień.
Niewątpliwie dyscyplinującym aspektem dla pracownika-radnego jest fakt, że zgodnie z art. 80 k.p. wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa tak stanowią. Ani przepisy wymienionych na wstępie ustaw samorządowych, ani przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (DzU nr 60, poz. 281) nie ustanawiają po stronie pracodawcy obowiązku wypłaty wynagrodzenia za czas zwolnienia.
Na zasadach ustalonych odpowiednio przez radę (gminy, powiatu), przez sejmik województwa radnemu przysługują diety oraz zwrot kosztów podróży służbowych. Przepisy nie zakazują jednoczesnego pobierania wynagrodzenia za pracę oraz diety, jeśli są spełnione warunki uzyskania tych świadczeń.
Zwolnienia pracownika od pracy na czas sprawowania mandatu radnego powinny być odnotowywane w prowadzonej przez pracodawcę ewidencji czasu pracy jako usprawiedliwiona, niepłatna nieobecność w pracy.
Ochrona stosunku pracy
Stosunek pracy radnych podlega ochronie zarówno w zakresie określonym przepisami szczególnymi zawartymi w ustawach samorządowych, jak i w zakresie określonym powszechnie obowiązującymi przepisami prawa pracy.
W myśl przepisów ustaw samorządowych rozwiązanie stosunku pracy z radnym wymaga uzyskania uprzedniej zgody stosownego organu. Bez zgody rady pracodawca nie może dokonać nie tylko wypowiedzenia bądź rozwiązania umowy o pracę, lecz także wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy, chyba że w związku z wejściem w życie postanowień układu zbiorowego pracy (art. 24113 § 2 k.p.) zachodzi konieczność wdrożenia postanowienia takiego układu mniej korzystnego dla pracowników.
Zgoda rady nie jest wymagana w przypadku rozwiązania stosunku pracy, na wniosek radnego, za porozumieniem stron.
Przepisy nie określają formy, w jakiej rada ma wyrazić zgodę. Byłoby wskazane, aby zgoda była wyrażona w formie uchwały. Z ostrożności procesowej zarówno wyrażenie zgody, jak jej odmowa wyrażenia zgody powinny być umotywowane.
Rada jest obowiązana odmówić zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym, jeżeli zdarzenie wskazane jako przyczyna uzasadniająca rozwiązanie stosunku pracy są związane z wykonywaniem przez radnego mandatu.
Uchybienie obowiązkowi uprzedniego uzyskania zgody na rozwiązanie lub zmianę stosunku pracy skutkuje tym, że pracownik w drodze powództwa przed sądem może domagać się uznania wypowiedzenia za bezskuteczne, przywrócenia do pracy lub odszkodowania. Uzyskanie zgody po doręczeniu pracownikowi oświadczenia woli pracodawcy jest bez wpływu na skuteczność ewentualnego dochodzenia roszczeń przez pracownika.
Przepisy szczególne dotyczące ochrony pracowników - radnych przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę:
• nie mają zastosowania w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy (art. 411 § 1 k.p.),
• doznają ograniczeń w zakresie określonym ustawą z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844 ze zm.). Zgodnie z art. 10 ust. 5 przepisów tejże ustawy nie stosuje się w odniesieniu do indywidualnych zwolnień pracowników z przyczyn ich niedotyczących.
Po wygaśnięciu mandatu pracodawca jest obowiązany dopuścić radnego do pracy na tym samym lub równorzędnym stanowisku pracy z wynagrodzeniem odpowiadającym wynagrodzeniu, jakie radny otrzymywałby, gdyby nie korzystał z urlopu bezpłatnego. Radny jest obowiązany zgłosić gotowość przystąpienia do pracy w terminie 7 dni od
Radny funkcjonariuszem publicznym
Przepisy ustaw o samorządzie terytorialnym (gminnym, powiatowym, wojewódzkim) stanowią, że radny w związku z wykonywaniem mandatu korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych, jednak nie przesądzają, czy ma status takiego funkcjonariusza.
Uznanie radnego za funkcjonariusza publicznego ma ten skutek, że radni w okresie sprawowania mandatu nie mogą:
• być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółek prawa handlowego,
• być zatrudnieni lub wykonywać innych zajęć w spółkach prawa handlowego, które mogłyby wywołać podejrzenie o ich stronniczość lub interesowność,
• być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółdzielni, z wyjątkiem rad nadzorczych spółdzielni mieszkaniowych,
• być członkami zarządów fundacji prowadzących działalność gospodarczą,
• posiadać w spółkach prawa handlowego więcej niż 10% akcji lub udziały przedstawiające więcej niż 10% kapitału zakładowego - w każdej z tych spółek,
• prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności; nie dotyczy to działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, w formie i zakresie gospodarstwa rodzinnego.
Jan Pióro Źródło: Serwis Prawno-Pracowniczy Nr 049/2006 z dnia 2006-12-05 | 
