Coś znalazłem Coś znalazłem w MENiS i wkleiłem - może się przyda.
Ramowe plany nauczania w szkołach publicznych
(wyjaśnienia)
W związku z sygnalizowanymi nadal wątpliwościami i nieporozumieniami dotyczącymi przepisów zawartych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 15, poz. 142 z późn. zm.), Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu uprzejmie wyjaśnia. Rozporządzenie wprowadziło dwa pojęcia: "obowiązkowe zajęcia edukacyjne" i "dodatkowe zajęcia edukacyjne". Obowiązkowe zajęcia edukacyjne wyszczególnione są w ramowych planach nauczania poszczególnych typów szkół. Dodatkowe zajęcia edukacyjne to te, o których mowa w § 2 ust. 5 pkt 2 i ust. 6. Dodatkowymi zajęciami edukacyjnymi mogą być:
- dodatkowy język obcy |
nieujęte w ramowym planie nauczania dla danego etapu edukacyjnego, przy czym wymiar godzin będzie umożliwiał realizację podstawy programowej |
- język mniejszości narodowej |
- język grupy etnicznej |
- zajęcia, dla których nie została ustalona podstawa programowa w danym etapie edukacyjnym, a opracowany - zgodnie z odrębnymi przepisami - program nauczania tych zajęć został włączony do szkolnego zestawu programów nauczania. | Wprowadzenie przez dyrektora szkoły dodatkowych zajęć edukacyjnych - po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i rady rodziców - do szkolnego planu nauczania oznacza, iż uczęszczanie uczniów na te dodatkowe zajęcia jest obowiązkowe, ocenianie uczniów z tych zajęć odbywa się na ogólnych zasadach, przy czym ocena końcoworoczna z tych zajęć nie ma wpływu ani na promocję, ani na ukończenie szkoły (patrz rozporządzenie w sprawie warunków i zasad oceniania ...), ani na średnią ocen. Końcoworoczną ocenę klasyfikacyjną z dodatkowych zajęć edukacyjnych wpisuje się w przeznaczonym do tego odpowiednim miejscu w arkuszu ocen i na świadectwie szkolnym. Tak np. zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, gimnastyka korekcyjno-kompensacyjna, koła zainteresowań, koła przedmiotowe itp., nie są dodatkowymi zajęciami edukacyjnymi w rozumieniu wyżej omówionego rozporządzenia. Rozporządzenie wprowadziło górny pułap tygodniowej liczby godzin zajęć w poszczególnych typach szkół i etapach edukacyjnych (§ 2 ust. 7). Do limitu tych godzin wlicza się:
- liczbę godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych,
- liczbę godzin dodatkowych zajęć edukacyjnych,
- liczbę godzin zajęć religia / etyka.
Należy w tym miejscu wyjaśnić, iż do tygodniowego limitu nie wlicza się wszystkich godzin do dyspozycji dyrektora, ale tylko te godziny, które dyrektor przeznaczył na: 1) zwiększenie tygodniowej liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, 2) dodatkowe zajęcia edukacyjne. Jak powinien być opracowany szkolny plan nauczania? Weźmy dla przykładu szkołę podstawową w II etapie edukacyjnym (klasy IV-VI). Dysponując ramowym planem nauczania dla szkoły podstawowej i zakładając, że np. we wszystkich klasach kontynuowane będzie nauczanie drugiego języka obcego (dodatkowe zajęcie edukacyjne), szkolny plan nauczania mógłby być np. taki:
Obowiązkowe zajęcia edukacyjne |
Klasa |
Liczba godzin tygodniowo w cyklu nauczania |
IV |
V |
VI |
Język polski |
6 |
5 |
5 |
16 |
Historia i społeczeństwo |
1 |
1 |
2 |
4 |
Język ................... |
3 |
2 |
3 |
8 |
Matematyka |
4 |
4 |
4 |
12 |
Przyroda |
3 |
3 |
3 |
9 |
Muzyka |
1 |
1 |
- |
2 |
Plastyka |
- |
1 |
1 |
2 |
Technika |
1 |
1 |
- |
2 |
Informatyka |
- |
1 |
1 |
2 |
Wychowanie fizyczne |
3 + 1* |
3 + 1* |
3 + 1* |
9 + 3* |
Godziny z wychowawcą |
1 |
1 |
1 |
3 |
Razem obowiązkowych zajęć edukacyjnych |
23 + 1* |
23 + 1* |
23 + 1* |
69 + 3* |
Religia / etyka |
2 |
2 |
2 |
6 |
Język ................ |
2 |
2 |
2 |
6 |
Ogółem zajęć |
27 + 1* |
27 + 1* |
27 + 1* |
81 + 3* |
Pozostaje godzin do dyspozycji dyrektora |
3 |
3 |
Liczba godzin tygodniowo w trzyletnim okresie nauczania |
|
84 + 3* | * obowiązuje od 1 września 2003 r. Tak opracowany szkolny plan nauczania spełnia wszystkie warunki, o których mowa w rozporządzeniu, przy czym w roku szkolnym 2002/2003 dyrektor może wykorzystać godziny pozostające do jego dyspozycji, np. na zwiększenie o 1 godzinę tygodniowo w każdej klasie któregoś z obowiązkowych zajęć edukacyjnych. Od roku szkolnego 2003/2004 będzie to niemożliwe, gdyż zostałby przekroczony limit 28 godzin (§ 2 ust. 7) i wtedy godziny te dyrektor szkoły może przeznaczyć na zajęcia, o których mowa w § 2 ust. 5 pkt 3-5. Tak opracowany szkolny plan nauczania powinien obowiązywać dotąd, dopóki nie zmieni się ramowy plan nauczania dla tego etapu edukacyjnego. Czy tak opracowany szkolny plan nauczania jest również zgodny z § 9a pkt 1 omawianego rozporządzenia ? Załóżmy, że obowiązującym w latach szkolnych 2000/2001 i 2001/2002 był następujący szkolny plan nauczania:
Obowiązkowe zajęcia edukacyjne |
Klasa |
Liczba godzin tygodniowo w cyklu nauczania |
IV |
V |
VI |
Język polski |
5 |
5 |
5 |
23 |
Historia i społeczeństwo |
1 |
2 |
2 |
Sztuka (plastyka, muzyka) |
1 |
1 |
1 |
Język ................... |
2 |
3 |
3 |
8 |
Matematyka |
4 |
4 |
4 |
12 |
Przyroda |
3 |
3 |
3 |
9 |
Technika |
1 |
- |
- |
1 |
Informatyka |
- |
1 |
- |
1 |
Wychowanie fizyczne |
3 + 1* |
3 + 1* |
3 + 1* |
9 + 3* |
Godziny z wychowawcą |
1 |
1 |
1 |
3 |
Razem obowiązkowych zajęć edukacyjnych |
21 + 1* |
23 + 1* |
22 + 1* |
66 + 3* |
Religia / etyka |
2 |
2 |
2 |
6 |
Ogółem zajęć |
27 + 1* |
27 + 1* |
27 + 1* |
72 + 3* |
Godzin do dyspozycji dyrektora |
12 |
12 |
Liczba godzin tygodniowo w trzyletnim okresie nauczania |
|
87 + 3* | Sprawdzamy, czy spełnione są warunki określone w § 9a pkt 1 dot. klasy VI w roku szkolnym 2002/2003:
Obowiązkowe zajęcia edukacyjne |
było w dwu poprzednich latach godzin |
wg nowego szkolnego planu nauczania będzie godzin |
razem godzin w trzyletnim okresie nauczania |
uwagi o spełnieniu warunku |
Język polski Historia i społ. Sztuka (muzyka plastyka) |
15* |
8 |
23 |
spełniony |
Technika |
1* |
- |
1 |
spełniony |
Informatyka |
1* |
1 |
2 |
spełniony | * bez dodatkowych godzin z puli godzin pozostających do dyspozycji dyrektora szkoły Mogło zdarzyć się np. tak, że zajęć technika nie było w dwu poprzednich latach. Wtedy obowiązkowo należy uwzględnić w klasie VI w nowym szkolnym planie nauczania co najmniej 1 godzinę tygodniowo na te zajęcia. Natomiast drugą godzinę tych zajęć można przewidzieć w nowym szkolnym planie nauczania w klasie V lub w klasie IV albo obie godziny w klasie VI. W analogiczny sposób należy opracować nowy szkolny plan nauczania dla gimnazjum i sprawdzić spełnienie warunków określonych w § 9a pkt 2 rozporządzenia. W nowym szkolnym planie nauczania dla I etapu edukacyjnego (klasy I-III) na kształcenie zintegrowane należy przewidzieć po 18 godzin tygodniowo. O przeznaczeniu godzin do dyspozycji dyrektora decydować powinien - zgodnie z nazwą tych godzin - sam dyrektor (oczywiście po konsultacjach z nauczycielami i wychowawcami klas). Żądania części organów prowadzących, by już w arkuszu organizacyjnym , który ma być opracowany do 30 kwietnia każdego roku, przewidzieć szczegółowe wykorzystanie tych godzin oraz równomierny podział tych godzin na poszczególne oddziały, są nieuzasadnione. Żaden przepis nie nakazuje dyrektorowi dzielenia tych godzin równomiernie na poszczególne klasy i oddziały. Podział winien być uzależniony przede wszystkim od konkretnych potrzeb poszczególnych oddziałów w każdym roku szkolnym. W każdym roku szkolnym (zgodnie z nowymi ramowymi planami nauczania) dyrektor ma do swojej dyspozycji (w szkole, w której jest tylko jeden oddział każdej klasy):
- w nauczaniu zintegrowanym (klasy I - III szkoły podstawowej) |
- |
12 godzin tygodniowo, |
- w klasach IV - VI szkoły podstawowej |
- |
9 godzin tygodniowo, |
- w klasach I - III gimnazjum |
- |
6 godzin tygodniowo, |
- w klasach I - III trzyletniego liceum ogólnokształcącego |
- |
4 godziny tygodniowo, |
- w klasach I - III trzyletniego liceum profilowanego |
- |
5 godzin tygodniowo, |
- w klasach I - IV czteroletniego technikum |
- |
5 godzin tygodniowo, |
- w klasach I - II (lub I - III) zasadniczej szkoły zawodowej |
- |
3 godziny tygodniowo. | Może np. zdarzyć się tak, że po rozpoczęciu roku szkolnego w I klasie gimnazjum (liceum ogólnokształcącego lub profilowanego, technikum bądź zasadniczej szkoły zawodowej) lub w IV klasie szkoły podstawowej, w niektórych oddziałach tej klasy uczniowie mają spore kłopoty (zaległości) z jakichś obowiązkowych zajęć edukacyjnych (np. z matematyki). Dyrektor szkoły korzystając z godzin do swojej dyspozycji przeznacza na pierwsze półrocze w tych oddziałach po dodatkowej 1 godzinie w tygodniu na te zajęcia, a po pierwszym półroczu bądź dalej przyznaje po tej dodatkowej godzinie, bądź w przypadku wyrównania braków (zaległości) przeznacza te godziny na inne zajęcia. W takich przypadkach dopuszczalne jest okresowe (doraźne) przekroczenie o 1 godzinę limitu, o którym mowa w § 2 ust. 7. Niewłaściwym jest dodawanie - bez żadnego uzasadnienia - "dyrektorskich godzin" do wymiaru godzin zajęć obowiązkowych. Obowiązująca liczba godzin w cyklu nauczania na poszczególne obowiązkowe zajęcia edukacyjne jest w zupełności wystarczająca na realizację każdego dopuszczonego do użytku szkolnego programu nauczania, który zawiera opis sposobu realizacji zadań edukacyjnych ustalonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego. Gdyby prawodawca uznał, że w ramowym planie nauczania przewidziano za mało godzin na realizację podstawy programowej któregoś z obowiązkowych zajęć edukacyjnych, zapewne przy okazji najbliższej nowelizacji odpowiedniego rozporządzenia zostałaby zwiększona liczba tych godzin (tak, jak to miało miejsce z językiem polskim w gimnazjum, bądź z techniką lub informatyką w szkole podstawowej i w gimnazjum przy okazji nowego rozporządzenia z dnia 12 lutego 2002 w sprawie ramowych planów nauczania). Przy takim rozumieniu godzin do dyspozycji dyrektora: 1) może zdarzyć się tak (i będzie to naturalne i zgodne z prawem), że przysłowiowy Jaś Kowalski w ciągu swojego trzyletniego cyklu kształcenia np. w gimnazjum skorzysta tylko z 2 lub 3 lub 4 "godzin dyrektorskich" , a Kasia Malinowska w trzyletnim cyklu kształcenia np. w gimnazjum skorzysta z 7 lub 8 "godzin dyrektorskich", 2) nie powinno być narzekań np. na brak możliwości organizowania w szkole kół zainteresowań, kół przedmiotowych, chóru szkolnego, zespołu muzycznego, zajęć wyrównawczych itp. Opracował: Zenon Frączek - naczelnik wydziału w Departamencie Kształcenia Ogólnego, Specjalnego i Profilaktyki Społecznej |