coś dołożę otrzymałem to od Sławka i przesyłam dalej 1 stycznia 2006
Co oświacie przyniesie rok 2006?
Zbliżający się nieubłaganie rok 2006 powoduje, że dla pewnej grupy nauczycieli nadejdzie moment wygaśnięcia stosunku pracy. W związku z tym nasuwa się wiele pytań, dotyczących kwalifikacji nauczycieli na dzień 31 sierpnia 2006 roku. Dotyczyć one mogą głównie tych osób, które z mocy prawa w roku 2000 uzyskały stopień awansu zawodowego nauczyciela mianowanego i są zatrudnione przez mianowanie, a nie posiadają wymaganych kwalifikacji. Sytuacja ta jest określona artykułem 7 ust.1 ustawy z dnia 18 lutego 2000 roku o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.Nr 19 poz.239 z póź.zm.). Nauczyciele, którzy w dniu wejścia w życie ustawy, czyli 6 kwietnia 2000 roku, byli zatrudnieni na podstawie mianowania, z tym dniem uzyskali z mocy prawa stopień nauczyciela mianowanego i stali się nauczycielami, zatrudnionymi na podstawie mianowania. Ustawa określa, że jeżeli ktoś został w ten sposób zatrudniony, jednak nie posiada wymaganych kwalifikacji, jego stosunek pracy wygasa z dniem 31 sierpnia 2006 roku, jeśli tych kwalifikacji nie uzupełni. Ustawa nowelizująca z dnia 23 sierpnia 2001 r. dopuszcza wydłużenie do 31 grudnia 2006 roku terminu wygaśnięcia stosunku pracy nauczycieli, którzy do tego dnia nabędą uprawnienia emerytalne, o których mowa w artykułach 88 ust.1 i 2 Karty Nauczyciela. Należy pamiętać, że na gruncie rozporządzeń, określających kwalifikacje nauczycieli, istnieją przepisy przejściowe, na podstawie których nabyli oni kwalifikacje. Zapisy rozporządzeń obowiązujących w dniu uzyskania przez nauczyciela mianowania jako formy zatrudnienia wyglądają następująco: a) § 20 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli... (Dz. U. Nr 155 poz. 1288 ze zm w Dz. U. Nr 122 z 2004 r. poz. 1290), który stanowi, że nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie rozporządzenia, tj. w dniu 8 października 2002 r. na podstawie mianowania, którzy spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych przepisów, zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela. b) § 12 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 października 1991 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli... (Dz. U. Nr 98 poz. 433 ze zm. w Dz. U. Nr 5 z 19994 r. poz. 19 i w Dz. U. Nr 14 z 1999 r. poz. 127). Paragraf ten stanowił, iż nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie rozporządzenia, tj. w dniu 31 października 1991 r., którzy spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych przepisów oraz uzyskali mianowanie, posiadają kwalifikacje w rozumieniu przepisów niniejszego rozporządzenia. c) § 20 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 maja 1989 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli... (Dz. U. Nr 34 poz. 189 ze zm. Dz. U. Nr 56 z 1990 r. poz. 329). Zgodnie z tym paragrafem nauczyciele, którzy do dnia wejścia w życie rozporządzenia, tj. do dnia 6 czerwca 1989 r. spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych przepisów oraz uzyskali minowanie, uznaje się za posiadających kwalifikacje w rozumieniu przepisów niniejszego rozporządzenia. d) Rozporządzenie Ministra Oświaty i Wychowania z dnia 24 sierpnia 1982 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz. U. Nr 29 poz. 206), które weszło w życie 28 września 1982 r. UWAGA! Do dnia 31 sierpnia 1990 r. kwalifikacje do nauczania w szkołach podstawowych można było uzyskać również przez uzyskanie świadectwa dojrzałości i ukończenie studium pedagogicznego. e) Rozdział 4 zarządzenia Ministra Oświaty i Wychowania z dnia 2 lipca 1973 r. w sprawie przepisów wykonawczych dotyczących praw, obowiązków i uposażenia nauczycieli (Dz. U. MOiW Nr 12 poz. 100) łącznie z rozporządzeniem Ministra Oświaty i Wychowania z dnia 12 kwietnia 1962 r. w sprawie kwalifikacji nauczycieli i wychowawców szkół i innych placówek oświatowo - wychowawczych i opiekuńczo - wychowawczych podległych Ministrowi Oświaty (Dz. U. Nr 30 poz. 141). Oznacza to w praktyce, że ci nauczyciele nie muszą uzupełniać kwalifikacji i ich stosunek pracy nie wygaśnie 31 sierpnia 2006 roku. Oczywiście dotyczy to tylko nauczycieli, zatrudnionych na podstawie mianowania. Kolejny, nasuwający się problem, dotyczy ustalenia zbliżoności ukończonego przez nauczyciela kierunku/specjalności studiów z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć. I tak:
- w okresie od 31 sierpnia 1991 r. do 29 stycznia 1994 r. o zbliżoności decydował organ zatrudniający,
- od 30 stycznia 1994 r. do 9 marca 1999 r. zbliżoność ustalał organ sprawujący nadzór pedagogiczny,
- od 10 marca 1999 r. do 7 października 2002 r. zbliżoność ustalał dyrektor szkoły,
- od 8 października 2002 r. do 31 maja 2004 r. zbliżoność ustalał kurator oświaty,
- od 1 czerwca 2004 r. czyni to dyrektor szkoły.
Wobec powyższego, nauczyciel, który ukończył studia na kierunku, specjalności innej aniżeli nauczany przedmiot, powinien (oprócz dyplomu ukończenia studiów) posiadać pisemne ustalenie dokonane przez jeden z wyżej wymienionych organów (odpowiednio do czasu w jakim to nastąpiło) o uznaniu ukończonego kierunku (specjalności) za zbliżony do nauczanego przedmiotu. Należy podkreślić, że pojęcie ukończenia kierunku (specjalności) zbliżonego dotyczy wyłącznie absolwentów wyższych studiów magisterskich i zawodowych; nie ma zatem zastosowania przy ustalaniu kwalifikacji absolwentów studiów podyplomowych i zakładów kształcenia nauczycieli. Ustalenie kierunku zbliżonego możliwe jest wyłącznie w przypadku, gdy program studiów odpowiada zakresowi podstawy programowej dla danego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć. Trzeba także zwrócić uwagę na zapis art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta nauczyciela (Dz. U. z 2003 r. Nr 118 poz. 1112 z póź. zm.), który stanowi, że stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są wystarczające kwalifikacje. Zgodnie z § 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. Nr 155 poz. 1288 z póź. zm.) przez zakład kształcenia nauczycieli należy rozumieć:
- kolegium nauczycielskie,
- nauczycielskie kolegium języków obcych,
- studium nauczycielskie,
- pedagogiczne studium techniczne,
- studium wychowania przedszkolnego,
- studium nauczania początkowego
Definicja przygotowania pedagogicznego wprowadzona została z kolei rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 października 1991 r. (Dz. U. Nr 98 poz. 433. z póź. zm.). Zgodnie z definicją przygotowanie pedagogiczne to: "nabycie wiedzy i umiejętności z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki szczegółowej nauczanych przedmiotów w powiązaniu z kierunkiem, specjalnością kształcenia i praktyką pedagogiczną w wymiarze nie mniejszym niż 270 godzin oraz odbycie pozytywnie ocenionych praktyk pedagogicznych w wymiarze nie mniejszym niż 150 godzin". Do czasu ukazania się powyższego rozporządzenia, przepisy uprzednio obwiązujące nie precyzowały, co należy rozumieć przez przygotowanie pedagogiczne. Tak więc osoby zatrudnione na stanowiskach nauczycieli do czasu wprowadzenia definicji przygotowania pedagogicznego uzyskiwały to przygotowanie poprzez ukończenie jednej z niżej wymienionych form kształcenia: studiów pedagogicznych, zakładu kształcenia nauczycieli (były to: dawne licea pedagogiczne, licea pedagogiczne dla wychowawczyń przedszkoli, studium nauczycielskie, studium wychowania przedszkolnego, studium nauczania początkowego, pedagogiczne studium techniczne, kolegium nauczycielskie, kolegium kształcenia nauczycieli języków obcych),
- studiów wyższych w specjalnościach, w których plany nauczania przewidywały przygotowanie pedagogiczne,
- studium pedagogicznego przy szkołach wyższych,
- kursu pedagogicznego organizowanego przez organ administracji szkolnej lub IKN,
- studium pedagogicznego,
- studiów wyższych na kierunku i specjalności kształcącej nauczycieli,
- międzywydziałowego studium pedagogicznego,
- studium Doskonalenia Pedagogicznego dla Nauczycieli Akademickich,
- studium podyplomowego dla nauczycieli,
- innej formy przygotowania do pracy w zawodzie nauczyciela, organizowanej w systemie dokształcania i doskonalenia zawodowego nauczycieli i nauczycieli akademickich.
Wobec tego, jeśli nauczyciel mianowany legitymuje się ukończeniem jednej z wymienionych form przygotowania pedagogicznego, to nie ma jakichkolwiek podstaw do kwestionowania posiadania przez danego nauczyciela przygotowania pedagogicznego. Szczegółowe przepisy dotyczą psychologów i nauczycieli języków obcych. Osoby zatrudnione na podstawie mianowania na stanowiskach psychologów w dniu wejścia w życie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli... (Dz. U. Nr 155 poz. 1288), tj. w dniu 8 października 2002 r., którym ustalono posiadanie przygotowania pedagogicznego na podstawie uprzednio obowiązujących przepisów, posiadają to przygotowanie w rozumieniu niniejszego rozporządzenia. Kwalifikacje nauczycieli języków obcych określone zostały w § 11 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 r. (Dz. U. Nr 155 poz. 1288 z póź. zm.). Zgodnie z cytowanym rozporządzeniem kwalifikacje do nauczania języków obcych posiada osoba legitymująca się dyplomem ukończenia:
- studiów magisterskich na kierunku filologia w specjalności danego języka obcego lub lingwistyki stosowanej w zakresie danego języka obcego i posiada przygotowanie pedagogiczne,
- studiów wyższych zawodowych na kierunku filologia w zakresie danego języka obcego lub w specjalności danego języka obcego lub lingwistyki stosowanej w zakresie danego języka obcego i posiada przygotowanie pedagogiczne,
- studiów magisterskich lub wyższych zawodowych ukończonych w kraju, w którym językiem urzędowym jest dany język obcy i posiada przygotowanie pedagogiczne,
- nauczycielskiego kolegium języków obcych w specjalności odpowiadającej danemu językowi obcemu,
- studiów magisterskich lub wyższych zawodowych na dowolnym kierunku/specjalności i świadectwem państwowego nauczycielskiego egzaminu z danego języka obcego stopnia II uzyskanego przed Państwową Komisją Egzaminacyjną powołaną na podstawie zarządzenia Nr 33 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 sierpnia 1990 r. w sprawie egzaminów państwowych z języków obcych (Dz. Urz. MEN Nr 7 poz. 44),
- studiów magisterskich lub wyższych zawodowych na dowolnym kierunku/specjalności i świadectwem znajomości danego języka obcego w stopniu zaawansowanym lub biegłym, o którym mowa w załączniku do rozporządzenia, a ponadto posiada przygotowanie pedagogiczne,
- osoby, które ukończyły wyższe studia magisterskie lub wyższe studia zawodowe, inne aniżeli odpowiednia filologia obca, w celu potwierdzenia kwalifikacji do nauczania języka angielskiego winny legitymować się jednym z poniżej wymienionych świadectw potwierdzających zaawansowaną lub biegłą znajomość języka:
- Certificate in Advanced English (CAE), Cambridge University, ocena A, B lub C,
- TOEFL - Test of English as a Foreign Language (z wynikiem 213 - 250 pkt - dawne 550 - 600 pkt z testu, najmniej 4,5 pkt z pracy pisemnej - TWE, i najmniej 50 pkt z egzaminu ustnego TSE), Educational Testing Service, Princeton, USA,
- Certificate of Proficiency in English (CPE), Cambridge University, ocena A, B lub C,
- TOEFL - Test of English as a Foreign Language (z wynikiem powyżej 250 pkt, dawne 600 pkt z testu, co najmniej 5 pkt z pracy pisemnej - TWE i powyżej 50 pkt z egzaminu ustnego - TSE), Educational Testing Service, Princeton, USA,
- oraz świadectwem ukończenia studiów podyplomowych lub kursu kwalifikacyjnego metodyczno - pedagogicznego z zakresu nauczania języka angielskiego.
W przypadku języka niemieckiego jedno z niżej wymienionych świadectw potwierdzających zaawansowaną lub biegłą znajomość języka niemieckiego:
- Das Kleine Deutsche Sprachdiplom (KDS) - Goethe Institut,
- Die Zentrale Oberstufenprüfung (DZO), Goethe Institut, i najmniej 50 pkt z egzaminu ustnego TSE), Educational Testing Service, Princeton, USA,
- Das Grosse Deutsche Sprachdiplom (GDS), Goethe Institut,
- oraz świadectwem ukończenia studiów podyplomowych lub kursu kwalifikacyjnego metodyczno - pedagogicznego z zakresu nauczania języka niemieckiego.
Aktualnie obowiązujące rozporządzenie, jak również i przepisy wcześniejsze nie przewidywały możliwości uzyskania kwalifikacji do nauczania języka obcego poprzez ukończenie studiów podyplomowych, fakultatywnych lub kursów specjalnych. Wszyscy, którzy nie są pewni posiadanych kwalifikacji, mają problemy związane z uznaniem zbliżoności kierunku, powinni zapoznać się gruntownie ze wspomnianymi tu, z konieczności skrótowo, przepisami prawa oświatowego. Generalnie odpowiedzieć sobie trzeba na dwa pytania:
- czy w momencie otrzymania aktu mianowania miało się kwalifikacje do nauczania danego przedmiotu, zgodnie z ówczesnymi przepisami?
- czy w chwili wejścia w życie zmian w Karcie Nauczyciela z 4 czerwca 2000 roku było się zatrudnionym na stanowisku, do którego były wystarczające kwalifikacje, zgodnie z przepisami wtedy obowiązującymi?
Tak zwany „rok 2006” dotyczy tak naprawdę nauczycieli, którzy uzyskali mianowanie przed 2000 rokiem z naruszeniem przepisów prawa lub zostali zatrudnieni przed tym rokiem na stanowiskach, do których nie mieli kwalifikacji i w dniu 6 kwietnia 2000 roku otrzymali stopień nauczyciela mianowanego z mocy prawa. W stosunku do wszystkich innych, którym przydzielono zajęcia niezgodnie z kwalifikacjami albo zatrudniono ich na stanowiskach, do których tych kwalifikacji nie posiadają, może być w każdej chwili stwierdzone wygaśnięcie ich stosunku pracy na podstawie art.26 ust.1 pkt.5 Karty Nauczyciela. Warto więc zainteresować się czy jesteśmy zatrudnieni zgodnie z prawem nie tylko w kontekście zbliżającego się roku 2006. Pozdrawiam. Roman. |
