Wystąpienie prof. Ewy Nawrockiej z wydziału filologii polskiej Uniwersytetu Gdańskiego to kolejny, po liście profesora Jana Stanka do młodych, wykształconych, bezrobotnych, głos w debacie o poziomie nauczania i sytuacji uczelni wyższych. Jej dramatyczny wykład na konferencji "Wściekłość i oburzenie. Obrazy rewolty w kulturze współczesnej" opublikowała "Gazeta Świętojańska":
Dziewięciu sprawiedliwych czy naiwnych?
"Wiele nas boli, oburza, jest ku temu wiele powodów, wiele i różnych. Obiektywnych i subiektywnych, w skali mikro - naszej egzystencji - i makro - naszego wydziału, całego uniwersytetu i całego kraju" - rozpoczęła swoje wystąpienie prof. Nawrocka. I choć, jak przyznaje, o kondycji polskich uniwersytetów, o tym, że jest źle, a będzie jeszcze gorzej, od lat rozmawia się w kuluarach, prywatnie, w gronie zaprzyjaźnionych pracowników, pisze się listy do prasy, do rektorów, to nic z tego nie wynika. W styczniu tego roku, wspólnie z innymi pracownikami katedry teorii literatury i krytyki artystycznej, której przewodzi, profesor Nawrocka postanowiła coś zmienić. Zdiagnozować sytuację na uczelni, poszukać środków naprawczych. Wysłała list do ponad osiemdziesięciu adiunktów, profesorów, doktorów i pracowników naukowych, w którym poprosiła, by opisali, co ich najbardziej boli i oburza w tym, co się dzieje na uczelniach. Odpowiedziało dziewięć osób. "Sprawiedliwych, naiwnych, frustratów, anarchistów?" - zastanawia się pani profesor. A co z pozostałymi? "Czy tak głęboko zanurzyliśmy się w szambie, że pokochaliśmy swoje zanurzenie i smród rozkładu?" - pyta.
Tchórzostwo i kompleks smerfa Marudy
W czym upatruje przyczyn tego bezwładu? W "kompleksie smerfa Marudy" - przeświadczeniu, że nic od nas nie zależy, nic się nie uda, że wszystko jakoś się ułoży, najlepiej bez udziału zainteresowanych. W obezwładniającym konformizmie, tchórzostwie, lęku przed wychyleniem się. "Każdy ma coś do stracenia" - mówi. Młodzi pracownicy - swoje umowy, zawarte na czas określony, doktorzy - habilitacje, które muszą zrobić w terminie, bo w przeciwnym wypadku trafią na bruk, doktorzy habilitowani - profesurę belwederską.
"Profesorowie żyją w wieży z kości słoniowej, w nic się nie angażują" - kontynuuje. "Piszą książki, których nawet ich studenci nie czytają, jeżdżą na drogie konferencje, na które tylko ich stać, potem publikują swoje wystąpienia w książkach pokonferencyjnych, które muszą udawać monografie, bo za monografie liczą się punkty. Znudzeni, cyniczni, wypaleni, przystosowujący się do każdej sytuacji."
Weksle zastąpiły książki
Kolejny problem, który porusza profesor Nawrocka w swoim wystąpieniu, to "rzeczpospolita urzędasów" - to, że pracownicy naukowi zmienili się w wyrobników, którzy harują od świtu do zmierzchu, wypełniając sterty papierów, pisząc raporty, analizy, sprawozdania, przycinając siatki, wnioski o granty, a wszystko to w imię iluzorycznej reformy, europejskości, Ameryki jako wzoru.
Prof. Nawrocka rzeczywistość na uniwersytetach określa mianem czasów, gdy weksle zastąpiły książki. Liczy się tylko zysk i wynajdywanie nowych sposobów zarabiania pieniędzy. W imię oszczędności wymusza się redukcję godzin dydaktycznych, odmawia zatrudniania nowych pracowników, nawet jeśli jest to wymiana profesora na adiunkta, zamienia zajęcia na wykłady, choć istotą nauczania w humanistyce jest rozmowa, komunikacja. "Zarządzający nauką nie wiedzą, że uniwersytety to nie tylko budynki, przeszklone hole i najdroższa aparatura, że to przede wszystkim sprawa ducha i intelektu, sztuka zadawania pytań, szukania odpowiedzi, pasja tworzenia, obcowanie z wartościami" - mówi.
Winna reforma, uniwersytet, studenci...
W wyniku reformy, owej iluzji europejskości, cierpią wszyscy:
"Bezmyślna i nieodpowiedzialna reforma szkolnictwa podstawowego i średniego doprowadziła do kompletnej zapaści edukacyjnej" - kontynuuje prof. Nawrocka. "Jej autorzy i orędownicy już gryzą ziemię, a nauczyciele zmagają się z przeszkodami nie do przekroczenia, a my dostajemy studentów niedouczonych, niemyślących, intelektualnie leniwych i biernych, a do tego aroganckich, niezainteresowanych studiami poza zdobyciem papieru. Ale czy mamy prawo na nich narzekać? Bez sprzeciwu pogodziliśmy się z likwidacją egzaminów wstępnych i regułami nowej, ogłupiającej, testowej matury.
A właściwie co oferuje Uniwersytet swoim studentom? Coraz to nowe kierunki, bo punkty za to są. Kierunki, na których wciskamy im iluzoryczną, nikomu do niczego niepotrzebną, pozorną wiedzę, której oni i tak nie przyswajają, bo już wiedzą i już widzą, że to im się do niczego nie przyda. Uprawiamy wzajemne obrzydliwe, oszukańcze praktyki. My ratujemy swoje etaty, kombinując, skąd by tu jeszcze znaleźć godziny, które nam rektor i ministerstwo każą ograniczać. Studenci nie uczą się i nie umieją się uczyć, nie czytają literatury, nie myślą, nie są w stanie zbudować dłuższej, spójnej merytorycznej wypowiedzi ustnej, piszą z błędami stylistycznymi i ortograficznymi. Trudno się nawet temu dziwić. Język polski jest dyskryminowany jako język naukowy."
Jednak nie tylko kadra uczelniana i reforma są winne obecnego stanu rzeczy. Prof. Nawrocka oskarża również studentów:
"A studenci? Czy żądają, by od nich czegoś wymagano? By uczciwie rozliczano z tych wymagań? Czy skarżą się na olewanie zajęć przez prowadzących, na niepunktualnych i nieprzygotowanych do zajęć wykładowców, nudne ćwiczenia i wykłady? (...) Mało kto odważa się oblać studenta, bo rozpadnie się grupa, bo zabraknie godzin, bo zagrożone będą nasze etaty. Czy studenci oburzają się na praktyki łapówkarskie? Czy potępiają ściąganie i kupowanie prac licencjackich i magisterskich ? Notorycznie zrzynają z internetu. Czy razi ich wulgarne słownictwo, rynsztokowy język kolegów (...)? Powszechnie daje znać o sobie syndrom kacetu - jedni są ofiarami, drudzy katami, jedni i drudzy są sobie potrzebni."
Może niech państwo się odczepi?
Może jednak nie należy obrażać się na rzeczywistość - pyta pod koniec wystąpienia prof. Nawrocka. Może prymat weksla nad książką należy obrócić na swoją korzyść? Zlikwidować państwowe uniwersytety, rozpędzić ministerstwo? "Skoro państwo nie ma pieniędzy na naukę, to może niech się odczepi?"
"Spójrzmy prawdzie w oczy: w obecnej formie i w obecnej kondycji nie jesteśmy społeczeństwu do niczego potrzebni - sfrustrowani, wypaleni, bezwolni, zastraszeni, narzekający, niezdolni do solidarności - na pewno nie jesteśmy potrzebni. Wyobraźmy sobie, że sfrustrowany rzeźnik nie jest w stanie rozebrać tuszy wołu, a wypalony rolnik zaorze pół pola i nie posieje, a depresyjny dróżnik nie przestawi zwrotnicy.
Z wiosną idą chmury, z chmury piorun uderza - niech uderza! Zbliża się maj, pamiętajmy o paryskim maju 1968. Ogłaszam alarm dla uniwersyteckiej społeczności. Niech trwa!"
Prof. Stanek do wykształconych bezrobotnych: Oszukali was
Wystąpienie prof. Nawrockiej to następny głos w debacie na temat sytuacji na polskich uczelniach. "Nie jesteście - większość z Was - dobrze wykształceni, a jedynie tak Wam się wydaje" - napisał kilka dni temu w opublikowanym w "Gazecie Wyborczej" liście do młodych, wykształconych i bezrobotnych prof. Jan Stanek z Uniwersytetu Jagiellońskiego. - "Zostaliście oszukani najpierw przez nauczycieli, a potem przez wykładowców. To oni, a przynajmniej wielu z nich, bezpodstawnie wypisali Wam świadectwa, zaliczyli egzaminy i wydali dyplomy - czasami nawet po kilka. Następnie chcący Wam się przypodobać politycy wmówili Wam i Waszym rodzicom, że dyplom jest tożsamy z posiadaniem wiedzy i umiejętności." List ten wywołał żywą dyskusję na forum "Gazety":
Zgadzacie się z profesorem Stankiem? A może z forumowiczami i profesor Nawrocką? Czekamy na wasze glosy!
Dr hab. Ewa Nawrocka - profesor UG, Kierownik Zakładu Teorii Literatury Instytutu Filologii Polskiej UG (kadencja 2005-2008); wiceprezes Polskiego Towarzystwa Szekspirowskiego; członek Zarządu Fundacji im. Stanisławy Fleszarowej-Muskat; członek Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej (kadencja 2004-2007).
Urodzona w Stanisławowie 26 czerwca 1942 roku.
Informację o jej wystąpieniu opublikowała "Gazeta Świętojańska".
Dziewięciu sprawiedliwych czy naiwnych?
"Wiele nas boli, oburza, jest ku temu wiele powodów, wiele i różnych. Obiektywnych i subiektywnych, w skali mikro - naszej egzystencji - i makro - naszego wydziału, całego uniwersytetu i całego kraju" - rozpoczęła swoje wystąpienie prof. Nawrocka. I choć, jak przyznaje, o kondycji polskich uniwersytetów, o tym, że jest źle, a będzie jeszcze gorzej, od lat rozmawia się w kuluarach, prywatnie, w gronie zaprzyjaźnionych pracowników, pisze się listy do prasy, do rektorów, to nic z tego nie wynika. W styczniu tego roku, wspólnie z innymi pracownikami katedry teorii literatury i krytyki artystycznej, której przewodzi, profesor Nawrocka postanowiła coś zmienić. Zdiagnozować sytuację na uczelni, poszukać środków naprawczych. Wysłała list do ponad osiemdziesięciu adiunktów, profesorów, doktorów i pracowników naukowych, w którym poprosiła, by opisali, co ich najbardziej boli i oburza w tym, co się dzieje na uczelniach. Odpowiedziało dziewięć osób. "Sprawiedliwych, naiwnych, frustratów, anarchistów?" - zastanawia się pani profesor. A co z pozostałymi? "Czy tak głęboko zanurzyliśmy się w szambie, że pokochaliśmy swoje zanurzenie i smród rozkładu?" - pyta.
Tchórzostwo i kompleks smerfa Marudy
W czym upatruje przyczyn tego bezwładu? W "kompleksie smerfa Marudy" - przeświadczeniu, że nic od nas nie zależy, nic się nie uda, że wszystko jakoś się ułoży, najlepiej bez udziału zainteresowanych. W obezwładniającym konformizmie, tchórzostwie, lęku przed wychyleniem się. "Każdy ma coś do stracenia" - mówi. Młodzi pracownicy - swoje umowy, zawarte na czas określony, doktorzy - habilitacje, które muszą zrobić w terminie, bo w przeciwnym wypadku trafią na bruk, doktorzy habilitowani - profesurę belwederską.
"Profesorowie żyją w wieży z kości słoniowej, w nic się nie angażują" - kontynuuje. "Piszą książki, których nawet ich studenci nie czytają, jeżdżą na drogie konferencje, na które tylko ich stać, potem publikują swoje wystąpienia w książkach pokonferencyjnych, które muszą udawać monografie, bo za monografie liczą się punkty. Znudzeni, cyniczni, wypaleni, przystosowujący się do każdej sytuacji."
Weksle zastąpiły książki
Kolejny problem, który porusza profesor Nawrocka w swoim wystąpieniu, to "rzeczpospolita urzędasów" - to, że pracownicy naukowi zmienili się w wyrobników, którzy harują od świtu do zmierzchu, wypełniając sterty papierów, pisząc raporty, analizy, sprawozdania, przycinając siatki, wnioski o granty, a wszystko to w imię iluzorycznej reformy, europejskości, Ameryki jako wzoru.
Prof. Nawrocka rzeczywistość na uniwersytetach określa mianem czasów, gdy weksle zastąpiły książki. Liczy się tylko zysk i wynajdywanie nowych sposobów zarabiania pieniędzy. W imię oszczędności wymusza się redukcję godzin dydaktycznych, odmawia zatrudniania nowych pracowników, nawet jeśli jest to wymiana profesora na adiunkta, zamienia zajęcia na wykłady, choć istotą nauczania w humanistyce jest rozmowa, komunikacja. "Zarządzający nauką nie wiedzą, że uniwersytety to nie tylko budynki, przeszklone hole i najdroższa aparatura, że to przede wszystkim sprawa ducha i intelektu, sztuka zadawania pytań, szukania odpowiedzi, pasja tworzenia, obcowanie z wartościami" - mówi.
Winna reforma, uniwersytet, studenci...
W wyniku reformy, owej iluzji europejskości, cierpią wszyscy:
"Bezmyślna i nieodpowiedzialna reforma szkolnictwa podstawowego i średniego doprowadziła do kompletnej zapaści edukacyjnej" - kontynuuje prof. Nawrocka. "Jej autorzy i orędownicy już gryzą ziemię, a nauczyciele zmagają się z przeszkodami nie do przekroczenia, a my dostajemy studentów niedouczonych, niemyślących, intelektualnie leniwych i biernych, a do tego aroganckich, niezainteresowanych studiami poza zdobyciem papieru. Ale czy mamy prawo na nich narzekać? Bez sprzeciwu pogodziliśmy się z likwidacją egzaminów wstępnych i regułami nowej, ogłupiającej, testowej matury.
A właściwie co oferuje Uniwersytet swoim studentom? Coraz to nowe kierunki, bo punkty za to są. Kierunki, na których wciskamy im iluzoryczną, nikomu do niczego niepotrzebną, pozorną wiedzę, której oni i tak nie przyswajają, bo już wiedzą i już widzą, że to im się do niczego nie przyda. Uprawiamy wzajemne obrzydliwe, oszukańcze praktyki. My ratujemy swoje etaty, kombinując, skąd by tu jeszcze znaleźć godziny, które nam rektor i ministerstwo każą ograniczać. Studenci nie uczą się i nie umieją się uczyć, nie czytają literatury, nie myślą, nie są w stanie zbudować dłuższej, spójnej merytorycznej wypowiedzi ustnej, piszą z błędami stylistycznymi i ortograficznymi. Trudno się nawet temu dziwić. Język polski jest dyskryminowany jako język naukowy."
Jednak nie tylko kadra uczelniana i reforma są winne obecnego stanu rzeczy. Prof. Nawrocka oskarża również studentów:
"A studenci? Czy żądają, by od nich czegoś wymagano? By uczciwie rozliczano z tych wymagań? Czy skarżą się na olewanie zajęć przez prowadzących, na niepunktualnych i nieprzygotowanych do zajęć wykładowców, nudne ćwiczenia i wykłady? (...) Mało kto odważa się oblać studenta, bo rozpadnie się grupa, bo zabraknie godzin, bo zagrożone będą nasze etaty. Czy studenci oburzają się na praktyki łapówkarskie? Czy potępiają ściąganie i kupowanie prac licencjackich i magisterskich ? Notorycznie zrzynają z internetu. Czy razi ich wulgarne słownictwo, rynsztokowy język kolegów (...)? Powszechnie daje znać o sobie syndrom kacetu - jedni są ofiarami, drudzy katami, jedni i drudzy są sobie potrzebni."
Może niech państwo się odczepi?
Może jednak nie należy obrażać się na rzeczywistość - pyta pod koniec wystąpienia prof. Nawrocka. Może prymat weksla nad książką należy obrócić na swoją korzyść? Zlikwidować państwowe uniwersytety, rozpędzić ministerstwo? "Skoro państwo nie ma pieniędzy na naukę, to może niech się odczepi?"
"Spójrzmy prawdzie w oczy: w obecnej formie i w obecnej kondycji nie jesteśmy społeczeństwu do niczego potrzebni - sfrustrowani, wypaleni, bezwolni, zastraszeni, narzekający, niezdolni do solidarności - na pewno nie jesteśmy potrzebni. Wyobraźmy sobie, że sfrustrowany rzeźnik nie jest w stanie rozebrać tuszy wołu, a wypalony rolnik zaorze pół pola i nie posieje, a depresyjny dróżnik nie przestawi zwrotnicy.
Z wiosną idą chmury, z chmury piorun uderza - niech uderza! Zbliża się maj, pamiętajmy o paryskim maju 1968. Ogłaszam alarm dla uniwersyteckiej społeczności. Niech trwa!"
Prof. Stanek do wykształconych bezrobotnych: Oszukali was
Wystąpienie prof. Nawrockiej to następny głos w debacie na temat sytuacji na polskich uczelniach. "Nie jesteście - większość z Was - dobrze wykształceni, a jedynie tak Wam się wydaje" - napisał kilka dni temu w opublikowanym w "Gazecie Wyborczej" liście do młodych, wykształconych i bezrobotnych prof. Jan Stanek z Uniwersytetu Jagiellońskiego. - "Zostaliście oszukani najpierw przez nauczycieli, a potem przez wykładowców. To oni, a przynajmniej wielu z nich, bezpodstawnie wypisali Wam świadectwa, zaliczyli egzaminy i wydali dyplomy - czasami nawet po kilka. Następnie chcący Wam się przypodobać politycy wmówili Wam i Waszym rodzicom, że dyplom jest tożsamy z posiadaniem wiedzy i umiejętności." List ten wywołał żywą dyskusję na forum "Gazety":
"Pieniądze, pieniądze i jeszcze raz pieniądze" - napisał big.ot. - "Tu jest pies pogrzebany. Nie w kolejnych, udawanych reformach, nie w kadrze. (...) Kolejne reformy sprowadzają się albo do zwiększania materiału przy zachowania tej samej liczbie godzin, albo po prostu do cięcia godzin lekcyjnych. Do tego brak dobrze wyposażonych pracowni z chemii i fizyki (...). Klasy liczące ponad 30 osób. Trudno w takim środowisku wychowywać ludzi potrafiących samodzielnie myśleć. I niestety ten smród biedy ciągnie się dalej na uczelniach."
"Kto jest odpowiedzialny za poziom wykształcenia jeśli nie, przynajmniej w dużej części, uniwersytety i uczący na nich?" - pytał abc1231231. - "Pan profesor krytykuje system, którego jest częścią, nie poczuwając się zupełnie do odpowiedzialności. Podobnie zresztą jak polscy politycy."
"Większość wykładowców ma nas za głupków, za stracone pokolenie, które niczym się nie interesuje, nic nie czyta, tylko pije alkohol (...) i ogląda głupie seriale" - wtórował mu guch. - "A może by tak spróbować zarazić swoją pasją? Otworzyć się na młodych ludzi i spróbować ich posłuchać? (...) Powiedzieć coś więcej, Opowiedzieć, a nie puszczać slajdy i kazać przepisywać do zeszytów, co tak naprawdę mogłyby swobodnie zastąpić pliki wysyłane przez pocztę elektroniczną."
Zgadzacie się z profesorem Stankiem? A może z forumowiczami i profesor Nawrocką? Czekamy na wasze glosy!
Dr hab. Ewa Nawrocka - profesor UG, Kierownik Zakładu Teorii Literatury Instytutu Filologii Polskiej UG (kadencja 2005-2008); wiceprezes Polskiego Towarzystwa Szekspirowskiego; członek Zarządu Fundacji im. Stanisławy Fleszarowej-Muskat; członek Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej (kadencja 2004-2007).
Urodzona w Stanisławowie 26 czerwca 1942 roku.
Informację o jej wystąpieniu opublikowała "Gazeta Świętojańska".
