sprawowanie opieki socjalnej nad emerytami i rencistami - byłymi pracownikami, co do zasady, należy do obowiązków pracodawcy ostatnio zatrudniającego te osoby, a reszta zapisana w Waszym regulaminie zfśs
http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf/main/054D5276
Odpowiedź ministra pracy i polityki społecznej
na interpelację nr 726
w sprawie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i możliwości przekazywania odpisu na byłego pracownika do wskazanego zakładu w aktualnym miejscu jego zamieszkania
W związku z interpelacją posła Jana Walentego Tomaki w sprawie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i możliwości przekazywania odpisu na byłego pracownika do wskazanego zakładu w miejscu jego aktualnego zamieszkania, przesłaną przy piśmie z dnia 31 stycznia br., SPS-023-726, po porozumieniu z ministrem edukacji narodowej, przedstawiam Panu Marszałkowi następującą informację:
Uprawnienie emerytów i rencistów do korzystania z pomocy socjalnej u ich byłego pracodawcy wynika z regulacji zawartych w art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335, ze zm.).
Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych przewiduje możliwość dokonania zwiększenia funduszu przez pracodawców sprawujących opiekę socjalną nad emerytami i rencistami - byłymi pracownikami, w tym także ze zlikwidowanych zakładów - o 6,25% przeciętnego wynagrodzenia (stanowiącego podstawę naliczania odpisu na fundusz), na każdego emeryta i rencistę uprawnionego do tej opieki (art. 5 ust. 5). Jednakże przepis ten ma charakter fakultatywny. Wprowadza on dla pracodawcy jedynie możliwość skorzystania z tego rozwiązania, ale nie obowiązek. W konsekwencji wielu pracodawców tworzących fundusz nie korzysta z tej możliwości, skutkującej koniecznością dodatkowego obciążania kosztów prowadzonej działalności. W takich przypadkach emeryci i renciści korzystają ze świadczeń socjalnych finansowanych z ogólnej puli środków socjalnych utworzonych z obligatoryjnego, corocznego odpisu na przeciętną liczbę pracowników.
Natomiast w przypadku pracodawców będących placówkami oświatowymi, zasady naliczania obligatoryjnego odpisu na emerytowanych nauczycieli określa art. 53 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r., Nr 97, poz. 674, z późn. zm.). Przepis ten zobowiązuje pracodawcę oświatowego do dokonania odpisu na fundusz na te osoby w wysokości 5% pobieranych przez nich emerytur i rent. W przypadku likwidacji szkoły, w której emerytowany nauczyciel był ostatnio zatrudniony, omawiany przepis przewiduje, że obowiązek sprawowania opieki socjalnej nad nim będzie sprawować pracodawca wyznaczony przez organ prowadzący placówkę oświatową (jednostka samorządu terytorialnego).
W przypadku zmiany miejsca zamieszkania, utrudniającej korzystanie ze świadczeń socjalnych, nauczyciel będący emerytem lub rencistą mógłby ubiegać się o objęcie opieką socjalną w innej szkole, jeśli dyrektor szkoły wyrazi na to zgodę, a organ prowadzący tę szkołę dopuści taką możliwość. W takiej sytuacji istnieje możliwość przekazywania odpisu na tych nauczycieli na mocy porozumień zawartych pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego, w oparciu o art. 46 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 203, poz. 1966, z późn. zm.). Poza taką możliwością nauczyciele, którzy zmienili miejsce zamieszkania, mogą korzystać z funduszu w szkole, z której przeszli na emeryturę lub rentę - w oparciu o dostępne formy korespondencyjne, uwzględnione w regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych funkcjonującego w tej szkole (placówce oświatowej). Jednak ostateczne decyzje w tych sprawach mogą podejmować wyłącznie uprawnieni, czyli dyrektor placówki lub organ prowadzący szkołę, którzy są zobligowani obowiązującymi przepisami w omawianym zakresie.
Pragnę podkreślić, że niezależnie od liczby stosowanych przez pracodawcę wskaźników przy naliczaniu odpisu na fundusz przepisy ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych oraz ustawy Karta Nauczyciela wprowadzają zasadę jednego funduszu u pracodawcy. Oznacza to, że fundusz świadczeń socjalnych ma charakter funduszu spożycia zbiorowego, niepodzielnego na ˝podfundusze˝ w zależności od sposobu ich naliczania. Nadmienić przy tym należy, że świadczenia socjalne nie mają charakteru roszczenia ani należności, gdyż ich przyznanie oraz wysokość są uzależnione wyłącznie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby ubiegającej się o pomoc u pracodawcy. Zatem ustawowe prawo do korzystania ze świadczeń socjalnych nie jest tożsame z gwarancją ich przyznania.
Sprawowanie opieki socjalnej nad emerytami i rencistami - byłymi pracownikami, co do zasady, należy do obowiązków pracodawcy ostatnio zatrudniającego te osoby. Zatem realizacja prawa emerytów i rencistów do ubiegania się o świadczenia socjalne jest ściśle powiązana z funkcjonowaniem ich ostatniego pracodawcy i tworzeniem przez niego funduszu. Taki pogląd prezentuje również orzecznictwo sądowe, np. w uchwale SN z dnia 15 listopada 1991 r., sygn. I PZP 56/91, OSNC 1992/4/63.
Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, w mojej ocenie, nie ma możliwości wprowadzenia powszechnej zasady przekazywania, nieobowiązkowego w swoim charakterze, zwiększenia funduszu - w ślad za zmieniającym miejsce zamieszkania emerytem. Wiązałoby się to bowiem z:
- generalną zmianą charakteru tego naliczenia - z dobrowolnego na obligatoryjne;
- nałożeniem obowiązku sprawowania opieki socjalnej nad ˝nie swoimi˝ emerytami na innych samodzielnych pracodawców, z których wielu korzysta z ustawowej możliwości całkowitej rezygnacji z tworzenia funduszu w drodze układu zbiorowego pracy lub regulaminu wynagradzania.
Pragnę uprzejmie wyjaśnić, iż ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych zawiera także rozwiązanie umożliwiające każdemu pracodawcy rozszerzanie - w drodze regulaminu funduszu - uprawnień socjalnych, tj. obejmowanie opieką socjalną osób, które w jego ocenie wymagają socjalnego wsparcia (art. 2 pkt 5).
Minister
Jolanta Fedak
Warszawa, dnia 19 lutego 2008 r.
post został zmieniony: 27-10-2009 18:49:36 | 
