Kandydaci do Nauczycielskiego Kolegium Języków Obcych w Rzeszowie muszą udowodnić zaświadczeniem lekarskim, że nie mają odrażającego wyglądu. Uniwersytet Rzeszowski, który także na wielu kierunkach kształci nauczycieli, nie wymaga od kandydatów takich zaświadczeń.

Na stronie internetowej NKJO w Rzeszowie, kształcącego nauczycieli języków obcych, w dziale poświęconym rekrutacji podpięty jest druk świadectwa lekarskiego, które musi zdobyć każdy kandydat ubiegający się o przyjęcie do tej szkoły. Nie może go otrzymać osoba z "rozległymi i trwałymi zmianami chorobowymi skóry, zwłaszcza części odkrytych" oraz posiadająca "zniekształcenia lub zeszpecenia powodujące odrażający wygląd zewnętrzny". - Co to znaczy w dobie tolerancji "odrażający wygląd"? - dziwi się Czytelnik, który zwrócił na to uwagę.

Jak wyjaśnia Teresa Stanisz, dyrektorka NKJO, złożenie świadectwa lekarskiego jest jednym z warunków ubiegania się o przyjęcie do kolegium. - To nie dyskryminacja, a wymóg związany z zawodem, wynikający z rozporządzenia ministerialnego. Od 18 lat, od kiedy działa kolegium, obowiązuje nas ten przepis i nigdy nie budził żadnych wątpliwości. Ale jeżeli w tej chwili rodzi kontrowersje, to może należałoby go przeformułować? - zastanawia się Stanisz. "Odrażający wygląd" definiuje jako "powodujący nieprzyjemne odczucia u patrzącego". Przyznaje, że to mało fortunne sformułowanie, które może być uzależnione od subiektywnej oceny.

Zapisy dotyczące wyglądu fizycznego kandydatów na nauczycieli popiera Jacek Grabowski z Wojewódzkiego Urzędu Pracy. - To wymóg chroniący z jednej strony dzieci, z drugiej - dorosłego. Uczniowie potrafią być okrutni, mogliby zniszczyć psychicznie taką osobę - uważa Grabowski i dodaje: - Dopuszczenie do pracy to wynik pewnej procedury. Z jednej strony decydują tu kwalifikacje kandydata, z drugiej - opinia lekarza medycyny pracy.

Takich zaświadczeń nie wydają lekarze medycyny pracy. Dr n med. Ewa Wągrowska-Koski, konsultant krajowy w dziedzinie medycyny pracy wyjaśnia, że celem badań wykonywanych przez lekarzy tej specjalności jest stwierdzenie, że pracownik nie ma schorzeń, które mogłyby się nasilić w wyniku szkodliwych czynników w środowisku pracy. Dla zawodu nauczyciela szkodliwe czynniki to nadmierny wysiłek głosowy oraz stres. - Nawet jeśli stwierdziłabym zniekształcenia o jakich mowa w zaświadczeniu, to podjęcie pracy pozostawiłabym do decyzji samego zainteresowanego, informując go, że to praca w środowisku młodzieży, która bywa nietolerancyjna.

Ale wygląd zewnętrzny nie stanowi przeciwwskazań do podjęcia pracy w tym zawodzie zapewnia Wągrowska-Koski. - Zawsze szukamy możliwości wystawienia pozytywnej oceny stanu zdrowia pracownika. Dostosowania warunków pracy do człowieka, a nie odwrotnie - wyjaśnia Ewa Wągrowska-Koski.

Jak ustaliliśmy kandydatów na uczelnie wyższe obowiązują inne przepisy, niż kandydatów do nauczycielskich kolegiów. Daje to absurdalne efekty: nauczyciel, absolwent kolegium nie może straszyć wyglądem, ale u magistra "odrażający" wygląd to już nie przeszkoda. Jak wyjaśnia Anna Żdan z Biura Informacji i Promocji Ministerstwa Edukacji Narodowej, to efekt autonomii posiadanej przez uczelnie. Dzięki niej mogą one same określać kryteria naboru na poszczególne rodzaje studiów.

Uniwersytet Rzeszowski, który na wielu kierunkach kształci nauczycieli, nie wymaga takich zaświadczeń. - A co ze studentami, którzy w trakcie studiów ulegliby wypadkowi? Mielibyśmy ich skreślać z list, bo źle wyglądają? Ocena wyglądu to przecież rzecz subiektywna - mówi Robert Frączek z działu toku studiów Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Kazimiera Stachurska z Podkarpackiego kuratorium oświaty mówi: - Nie ma takiej podstawy prawnej, by móc odmówić osobie zeszpeconej prawa do pracy w szkole. Gdyby taka sytuacja miała miejsce, byłoby to niezgodne z zasadą zapisaną w kodeksie pracy - równego traktowania przy zatrudnieniu. Naruszałoby to także prawa obywatelskie.



dr Mariusz Załucki, prawnik

- Różne traktowanie kandydatów na nauczycieli może być rozważane w kategoriach dyskryminacji. Problemem jest tutaj treść samego zaświadczenia, z którego wynika, iż wymagane kwalifikacje będzie spełniał tylko taki kandydat, który nie ma np. zmian skóry na twarzy. Brak jest przepisów prawa, które pozwalają na żądanie przez kolegium nauczycielskie takich danych. Kolegium winno bowiem wymagać jedynie danych niezbędnych w toku procesu rekrutacji. Stąd żądanie by kandydat nie miał np. blizny na twarzy jest pozbawione podstawy prawnej, a w związku z tym narusza przepisy o obowiązku niedyskryminacji. W uzasadnionych przypadkach może to rodzić np. odpowiedzialność odszkodowawczą kolegium, które stosuje takie zasady.

Źródło: Gazeta Wyborcza Rzeszów