wklejam opinię MENiS MINISTER EDUKACJI i NAUKI DPZN-WSW-JGD-1800-3/06 Pani Janina Jura Wiceprezes Zarządu Głównego Związku Nauczycielstwa Polskiego Szanowna Pani Prezes w odpowiedzi na pismo Pani Prezes z dnia 4 stycznia 2005 r. nr ZPE/022/1-35/LD/05 w sprawie pozbawiania nauczycieli prawa do wynagradzania za czas nieobecności w pracy spowodowany udziałem w postępowaniu egzaminacyjnym lub kwalifikacyjnym o awans na stopień nauczyciela rnianowanego lub dyplomowanego pozwolę sobie wyrazić następującą opinię; Zgodnie z art. 9b ust. l ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2003 r. Nr 118. póz. 1112 z późn. zm.) warunkiem nadania nauczycielowi kolejnego stopnia awansu zawodowego jest spełnienie wymagań kwalifikacyjnych do zajmowania stanowiska nauczyciela, odbycie stażu zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego nauczyciela, oraz: 1) w przypadku nauczyciela stażysty - uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po przeprowadzonej rozmowie; 2) w przypadku nauczyciela kontraktowego - zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną; 3) w przypadku nauczyciela mianowanego - uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po dokonaniu analizy dorobku zawodowego nauczyciela i przeprowadzonej rozmowie. ' ' Komisję kwalifikacyjną dla nauczycieli stażystów ubiegających się o stopień • nauczyciela kontraktowego powołuje dyrektor szkoły, natomiast komisję egzaminacyjną dla nauczycieli kontraktowych ubiegających się o awans na stopień nauczyciela mianowanego i komisję kwalifikacyjną dla nauczycieli mianowanych ubiegających się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego odpowiednio organ prowadzący szkolę oraz organ sprawujący nadzór pedagogiczny (art. 9g ust. 2 i 3 Karty Nauczyciela). Stosownie do powyższego należy wskazać, iż ustawowo przesądzona procedura awansu zawodowego przewiduje obligatoryjne przystępowanie nauczycieli ubiegających się o awans do rozmowy lub egzaminu przed komisją kwalifikacyjną lub egzaminacyjną. Fakt nałożenia na nauczycieli obowiązku wykazywania się dodatkową wiedzą i umiejętnościami zawodowymi podczas tego postępowania, wynikającymi z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia l grudnia 2004 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. Nr 260, póz. 2593), sprawia iż proces ten w stopniu zasadniczym wpisuje się w proces^ kształtowania jakości procesu dydaktyczno – wychowawczego. Odnosząc się szczegółowo do kwestii wynagrodzenia za pracę nauczyciela i ewentualnych zasad i sposobów pomniejszania tego wynagrodzenia, należy uprzednio wskazać, iż wynagrodzenie za pracę jest obszarem uprawnień ze stosunku pracy szczególnie chronionym przez przepisy prawa, i działanie polegające na doraźnej ingerencji pracodawcy w ten obszar jest możliwe wyłącznie i na podstawie jednoznacznych przepisów prawa. Nie ulega tymczasem wątpliwości, iż ustawodawca w ustawie Karta Nauczyciela nie przewiduje trybu i procedury związanej pozbawianiem prawa nauczycieli do wynagrodzenia w związku z realizowanym procesem awansu. Jest to, wydaje się, działanie zamierzone i celowe, jeśli uwzględni się fakt, iż wysokość i szczegółowe zasady wypłacania poszczególnych składników płac są obszernie i wyczerpująco regulowane w przepisach ustawy - Karta Nauczyciela, przepisach innych ustaw, aktach wykonawczych lub aktach prawa miejscowego. Przyjęcie takiego rozwiązania ma swoje uzasadnienie jeśli uwzględni się specyfikę i sposób wykonywania zawodu nauczycielskiego. Ustawa - Karta Nauczyciela, ustalając np. wysokość należnego wynagrodzenia miesięcznego, zgodnie z art. 42, nie przesądza równocześnie o łącznym czasie pracy, jaki nauczyciel jest zobowiązany zrealizować w danym miesiącu w ramach pobranego wynagrodzenia. Punktami odniesienia dla działań pracodawcy w zakresie organizacji czasu pracy nauczyciela będzie tu każdorazowo tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych (pensum np. 18 godzin) i nieprzekraczalny tygodniowy czas pracy, nie dłuższy niż 40 godzin. Odmiennie niż w przepisach powszechnych prawa pracy Karta Nauczyciela w zależności od identyfikowanych potrzeb dopuszcza zróżnicowany wymiar pracy w poszczególnych miesiącach i nie powołuje w tym zakresie okresu rozliczeniowego. Odpowiednio do powyższego treść art. 39 ust. 3 i 4 Karty Nauczyciela, przesądza, iż wynagrodzenie wypłacane jest nauczycielowi miesięcznie z góry w pierwszym dniu miesiąca, a jedynie składniki wynagrodzenia, których wysokość może być ustalona na podstawie już wykonanych prac mogą być wypłacone miesięcznie z dołu. W ten sposób sformułowana konstrukcyjna zasada realizacji płac nauczycielskich rozstrzyga, iż pracodawca w stałych składnikach wynagrodzenia jest zobowiązany dokonywać wypłaty wynagrodzenia za pracę nauczycielowi niezależnie od przyszłej faktycznej realizacji powierzonych zajęć i obowiązków w miesiącu, za które nauczyciel z dniem pierwszym miesiąca już otrzymał wynagrodzenie. Inną kwestą będzie tu wypłacanie ruchomych składników wynagrodzenia np. godzin ponadwymiarowych czy doraźnych zastępstw. O prawie do wynagrodzenia za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe decydują przepisy aktu prawa miejscowego - regulaminu wynagradzania, wydanego na podstawie art. 30 ust 6 ustawy Karta Nauczyciela. Gdyby założyć, iż rozstrzygnięcia w tym względzie zawarte w przepisach Karty Nauczyciela są niewystarczające i na podstawie art. 91c ust. l tej ustawy próbować odwołać się do powszechnych przepisów prawa pracy, trzeba wskazać art. 87 § 7 Kodeksu pracy, który dopuszcza, iż z wynagrodzenia za pracę odlicza się w pełnej wysokości kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności, ale wyłącznie za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia. Oznacza to jednak, iż skuteczne potrącenie wynagrodzenia w związku z koniecznością stawienia się nauczycieli kontraktowego i mianowanego przed komisją egzaminacyjną oraz kwalifikacyjną musiałoby się wiązać z precyzyjnym wykazaniem braku związku realizowanego postępowania awansowego z zadaniami i obowiązkami nauczyciela oraz szkoły - co wydaje się niemożliwe i nieuzasadnione. Przy czym należy tu wskazać, iż inaczej niż w Karcie Nauczyciela Kodeks pracy posługuje się tu zasadą wypłaty stałego wynagrodzenia za stały przesądzony, zdefiniowany i określony czas pracy, co istotnie ogranicza możliwość racjonalnego wykorzystania tych rozstrzygnięć w przypadku nauczycieli. W konsekwencji należy przyjąć, iż procedurę związaną z realizację awansu zawodowego nauczycieli należy rozstrzygać w kategoriach odnoszących się do organizacji pracy szkoły, sposobu zarządzania tą instytucją i zasobami ludzkimi, a nie w kategoriach ustalania potencjalnych możliwościach ingerencji w indywidualne warunki pracy i płacy awansujących nauczycieli. Dyrektor szkoły, który mocą art. 7 ustawy Karta Nauczyciela jest odpowiedzialny za poziom dydaktyczny i wychowawczy szkoły, ma również obowiązek m.in. zapewnić pomoc w doskonaleniu zawodowym nauczycieli. W mojej opinii oznacza to obowiązek realizacji takiej organizacji pracy szkoły, aby na skutek prowadzonych postępowań kwalifikacyjnych i egzaminacyjnych nie dochodziło zarówno do zakłóceń w pracy szkoły, jak i sytuacji, w której nauczyciel ponosiłby straty na skutek wypełniania obowiązków określonych przepisami prawa. Wśród szeregu rozwiązań organizacyjnych możliwe jest tu np. organizowanie tzw. zastępstw koleżeńskich, czy też odpracowanie przez nauczyciela niezrealizowanych zajęć w innym terminie. Niezależnie od powyższego należy wskazać, iż co do zasady postępowania w sprawie nadawania stopni awansu zawodowego są realizowane dla nauczycieli w okresie wolnym od pracy. Zgodnie bowiem z art. 9b ust 3 ustawy Karta Nauczyciela nauczycielom, którzy złożą wnioski o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego do dnia 30 czerwca danego roku, właściwy organ wydaje decyzję o nadaniu lub o odmowie nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do dnia 31 sierpnia danego roku. Problem może dotyczyć zatem tylko nauczycieli, którzy nie zdołali złożyć wniosków do dnia 30 czerwca danego roku i złożyli je po tym dniu, tj. w terminie do dnia 31 października danego roku. Zgodnie bowiem z art. 9b ust 3a właściwy organ wydaje tu decyzję o nadaniu lub o odmowie nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do dnia 31 grudnia danego roku. Z danych wynika, iż jedynie ok. 8% nauczycieli korzysta z tego trybu, co oznacza iż zjawisko to nie ma charakteru masowego i mogącego wpływać na pracę szkół i placówek. Jarosław Zieliński http://www.znp.edu.pl/files//aktualnosci/Internet2903.doc
| 
