Prawo do wcześniejszej emerytury dla nauczycieli

Katarzyna Wronka

Przepisy prawne odmiennie regulują prawo do wcześniejszej emerytury dla osób urodzonych do dnia 31 grudnia 1948 rokiem a inaczej dla tych, którzy są urodzeni po tej dacie. Przepisy prawne, które regulują kwestie wcześniejszych emerytur dla nauczycieli zawarte są w kilku aktach prawnych, a mianowicie, mówią o tym przepisy ustawy z dnia 26 stycznia 1982r. – Karta Nauczyciela (art. 88 k.n.), rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ustawa o emeryturach i rentach z FUS (w art. 29 i 184).

Jak stanowią przepisy Karty Nauczyciela, prawo do emerytury bez względu na wiek przysługuje nauczycielom urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, którzy udokumentują 30-letni okres zatrudnienia, w tym co najmniej 20 lat wykonywania pracy nauczycielskiej albo 25-letni okres zatrudnienia, w tym co najmniej 20 lat wykonywania pracy nauczycielskiej w szkolnictwie specjalnym. Przy ustalaniu 30-letniego (ewentualnie 25-letniego) stażu emerytalnego uwzględnia się okresy składkowe oraz okresy nieskładkowe w wymiarze nie przekraczającym 1/3 udowodnionych okresów składkowych. Mogą też zostać zaliczone okresy pracy w gospodarstwie rolnym.

Istotne jest, że przy uwzględnianiu 20-letniego okresu pracy nauczycielskiej w szkole nie uwzględnia się okresów przebywania na urlopach wychowawczych, bezpłatnych, dla poratowania zdrowia, szkoleniowych, oraz pozostawania nauczycieli w stanie nieczynnym, a także okresów pobierania świadczeń chorobowych po dniu 14 listopada 1991r.

Jeżeli nauczyciele urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 roku spełniają powyższe przesłanki i chcą skorzystać z możliwości odejścia na wcześniejszą emeryturę powinni rozwiązać stosunek pracy na swój wniosek. Nauczyciele ci mogą skorzystać z tego prawa także po 1 stycznia 2007 roku. Natomiast warunek odejścia na wcześniejszą emeryturę w nieprzekraczalnym, terminie do końca 2006 roku dotyczy nauczycieli urodzonych po 31 grudnia 1948r., a przed 1 stycznia 1969r.

Na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz wspomnianego rozporządzenia Rady Ministrów, emerytura przysługuje nauczycielom urodzonym przed 1 stycznia 1949r. po osiągnięciu 60 lat pod warunkiem posiadania 25-letniego stażu pracy ogółem (mężczyźni) albo po osiągnięciu 55 lat pod warunkiem posiadania 20-letniego stażu pracy ogółem (kobiety), w tym 15 lat w pracy nauczycielskiej.

Na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rantach z FUS wynika, iż ubezpieczonym – urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku (również nauczycielom) przysługuje wcześniejsza emerytura po spełnieniu następujących przesłanek:

- kobietom posiadającym 30-letni okres zatrudniania i osiągnęły 55 lat, lub kobietom po ukończeniu 55 roku życia, które mają 20-letni okres zatrudnienia oraz zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy,

- mężczyznom, jeżeli mają 25-letni okres zatrudnienia oraz zostali uznani za całkowicie niezdolnych do pracy.

Inne zasady regulują możliwość skorzystania z prawa do wcześniejszej emerytury osobom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku

Zgodnie z przepisami ustawy Karta Nauczyciela, prawo do emerytury przysługuje bez względu na wiek nauczycielom urodzonym w latach 1949 - 1968, którzy w okresie do 31 grudnia 2007 roku udokumentują 30-letni okres zatrudnienia, w tym co najmniej 20 lat wykonywania pracy nauczycielskiej, albo 25-lat zatrudnienia, w tym co najmniej 20 lat wykonywania pracy nauczycielskiej w szkolnictwie specjalnym, którzy ponadto nie przystąpili do Otwartego Funduszu Emerytalnego oraz rozwiążą stosunek pracy na swój wniosek do dnia 31 grudnia 2007 roku. Przy ustalaniu 30-letniego lub 25-letniego stażu emerytalnego uwzględnia się okresy składkowe oraz okresy nieskładkowe  w wymiarze nie przekraczającym 1/3 udowodnionych okresów składkowych. Natomiast przy ustalaniu 20-letniego okresu pracy nauczycielskiej w szkole lub w szkolnictwie specjalnym nie uwzględnia się okresów przebywania na urlopach wychowawczych, bezpłatnych, dla poratowania zdrowia, szkoleniowych, oraz pozostawania nauczycieli w stanie nieczynnym, a także okresów pobierania świadczeń chorobowych po dniu 14 listopada 1991r. (wynagrodzenia za czas choroby oraz zasiłków). Warunkiem bezwzględnym jest ponadto rozwiązanie przez nauczyciela stosunku pracy w nieprzekraczalnym terminie do 31 grudnia 2007 roku.

Nauczycielom urodzonym w latach 1949 – 1968 emerytura przysługuje na podstawie przepisów ustawy i emeryturach i rentach z FUS oraz wspomnianego rozporządzenia Rady Ministrów po osiągnięciu 60 lat pod warunkiem posiadania 25-letniego stażu pracy ogółem (mężczyźni) albo po osiągnięciu 55 lat pod warunkiem posiadania 20-letniego stażu pracy ogółem (kobiety), w tym 15 lat w pracy nauczycielskiej, w terminie do 31 grudnia 2007 roku. Niezbędnymi warunkami jest też nieprzystąpienie do OFE oraz rozwiązanie stosunku pracy w terminie do 31.12.2007r.

Przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS (art. 29 w zw. z art. 46) stanowią, iż ubezpieczonym – urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku (również nauczycielom) przysługuje wcześniejsza emerytura, z tym, że kobietom posiadającym 30-letni okres zatrudniania, które osiągnęły 55 lat, lub kobietom po ukończeniu 55 roku życia, które mają 20-letni okres zatrudnienia oraz zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy. Warunek ten musi zostać spełniony do końca 2007 roku,  więc dotyczy kobiet urodzonych w latach 1948-1952, pod warunkiem, oczywiście, nieprzystąpienia do OFE. Osoba zainteresowana przyznaniem wcześniejszej emerytury, na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS, może o nią wystąpić bez rozwiązywania stosunku pracy. ZUS w takiej sytuacji, ma obowiązek wydać decyzję w sprawie emerytury, ale jej wypłata zostanie zawieszona do czasu rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą. W tym przypadku warunkiem uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury jest pozostawanie w stosunku pracy przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę. Nie jest niezbędnym warunkiem pozostawanie w zatrudnieniu w chwili zgłoszenia wniosku o wcześniejszą emeryturę, ale ważne jest, aby ostatnie ubezpieczenie, jakiemu podlegał zgłaszający było ubezpieczeniem pracowniczym. Warunek ten nie jest wymagany w przypadku tych, którzy podlegali ubezpieczeniu społecznemu  z tytułu pozostawania w stosunku pracy przez cały okres (20 lub 30 lat).

Przepis art. 184 ustawy emerytalnej stanowi ponadto, iż ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu 55 lat (kobiety) 60 lat (mężczyzna), jeżeli na dzień 1 stycznia 1999 roku osiągnęli staż emerytalny ogółem wynoszący 20 lat (dla kobiety), 25 lat (mężczyźni), w tym 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zasady te dotyczą również nauczycieli, ponieważ praca nauczycielska jest pracą wykonywaną w szczególnym charakterze. W oparciu o ten przepis wcześniejsza emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do OFE. Przyznanie emerytury przez ZUS nie jest uzależnione od rozwiązania stosunku pracy, natomiast uzależniona od tego jest wypłata świadczenia.

http://www.solidarnosc-swietokrzyska.pl/tygArchiw/2006rok/Nr%20579/Prawo%20do%20wczesniej%20emeryt%20dla%20nauczy%20579.htm