W naszej szkole zakładowy fundusz świadczeń socjalnych tworzony jest dla nauczycieli, pracowników administracyjnych oraz dla emerytów i rencistów, pracujących wcześniej w różnym charakterze. Czy odpisy na ten fundusz, dokonywane na odrębnych zasadach, można połączyć? Nie tylko można, ale trzeba. Z art. 53 ust. 3 Karty nauczyciela wynika bowiem, że odpisy na fundusz dla nauczycieli, zarówno aktualnie pracujących, jak i korzystających obecnie z emerytur i rent, a także odpisy dla pozostałych pracowników oraz emerytów i rencistów - byłych pracowników, stanowią w szkole jeden fundusz.

"Rzeczpospolita" z 15 marca podaje, że kwotę zakładowego funduszu świadczeń socjalnych dla nauczycieli stanowi iloczyn liczby zatrudnionych nauczycieli i 110 proc. kwoty bazowej określonej dla nich w ustawie budżetowej na dany rok. Tymczasem na stronach internetowych Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu czytałam, że odpisu na ten fundusz dokonuje się w wysokości 8 proc. planowanych rocznych środków przeznaczonych na wynagrodzenia osobowe. Kto ma rację? Informacje podane w "Rz" z 15 i 23 marca są zgodne z aktualnym stanem prawnym, wprowadzonym ustawą z 15 lipca 2004 r. nowelizującą m.in. art. 53 Karty nauczyciela (Dz. U. nr 179, poz. 1845). W wyniku tej zmiany odpisu na fundusz świadczeń socjalnych dla nauczycieli dokonuje się obecnie przez przemnożenie planowanej, przeciętnej w danym roku kalendarzowym, liczby zatrudnionych nauczycieli (w pełnym i częściowym wymiarze) po przeliczeniu na pełny wymiar zajęć przez 110 proc. kwoty bazowej, określonej dla pracowników państwowej sfery budżetowej na podstawie art. 5 i 6 ustawy z 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej. Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 2b ustawy budżetowej na 2005 r. z 22 grudnia 2004 r. (Dz. U. nr 278, poz. 2755) kwota bazowa dla nauczycieli wynosi w tym roku 1769,26 zł, co powoduje, że na etat nauczycielski przypada 1946,19 zł funduszu socjalnego. Jest to kwota znacznie wyższa od powszechnie obowiązującego odpisu na zfśs. Wypada też zauważyć, że obecnie strony internetowe MENiS uwzględniają wspomnianą korektę przepisów Karty nauczyciela o funduszu świadczeń socjalnych.

Czy wypłaty świadczeń urlopowych dla nauczycieli są obowiązkowe i z jakich środków są one wypłacane? Tak, dla nauczycieli spełniających wymagane warunki są one obligatoryjne. Wspomniany już art. 53 Karty nauczyciela w ust. 1a mówi, że z odpisu na zfśs wypłacane jest nauczycielom do końca sierpnia każdego roku świadczenie urlopowe w wysokości odpowiadającej odpisowi podstawowemu na fundusz, przewidzianemu w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. W bieżącym roku wysokość tego odpisu na jednego zatrudnionego wynosi 733,25 zł (37,5 proc. podstawy wynoszącej 1955,32 zł) lub 977,66 zł dla zatrudnionego w szczególnie uciążliwych warunkach pracy (50 proc. tej podstawy). Wysokość świadczenia urlopowego nauczyciela musi uwzględniać wymiar jego czasu pracy i okres zatrudnienia w danym roku szkolnym.

Jak są ustalane odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla byłych nauczycieli? Dla byłych nauczycieli, będących obecnie emerytami i rencistami, odpis na zfśs wynosi 5 proc. pobieranych przez nich emerytur i rent (art. 53 ust. 2 Karty nauczyciela). Zgodnie z przepisem § 2 rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu z 28 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2005 (Dz. U. nr 286, poz. 2878) środki na te cele są zapewniane podczas podziału tej subwencji. Natomiast, aby można było dokładnie obliczyć wysokość tego odpisu, nauczyciele, będący emerytami i rencistami, muszą, na żądanie swoich byłych pracodawców, przekazać informacje o wysokości pobieranych świadczeń emerytalnych i rentowych.

W trakcie roku otrzymujemy podwyżki płac. Czy zwiększą one wysokość ustalonego dla szkoły zakładowego funduszu świadczeń socjalnych? Nie, wynika to z przyjętych i wyżej omówionych zasad ustalania odpisów na ten fundusz. O wysokości funduszu w szkole decyduje tylko liczba zatrudnionych w niej nauczycieli oraz obowiązująca w danym roku kwota bazowa, ustalona w ustawie budżetowej. Ta kwota uwzględnia już tzw. wskaźnik waloryzacji, czyli w swoisty sposób konsumuje zaplanowane podwyżki płac.

Co powinno być w regulaminie gospodarowania środkami funduszu świadczeń socjalnych w szkole?

Artykuł 8 ust. 2 wcześniej wymienianej ustawy z 4 marca 1994 r. stwierdza, że do kompetencji pracodawcy, w tym wypadku dyrektora szkoły, należy ustalenie w regulaminie zasad wydatkowania środków funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej oraz zasad i warunków korzystania z usług i świadczeń finansowanych z funduszu. Zasady przyznawania tych świadczeń powinny uwzględniać sytuację życiową, rodzinną i materialną osoby uprawnionej do korzystania z funduszu. Do obowiązków dyrektora należy również uzgodnienie treści wymienionego regulaminu z organizacją związkową lub przedstawicielem pracowników. Jednak zawsze decyzja w kwestii podziału środków, zgodnie z przyjętym regulaminem, należy do pracodawcy zobowiązanego każdorazowo do uzgodnień z działającymi w szkole związkami zawodowymi lub wyłonionym przedstawicielem załogi.

Czy od świadczenia urlopowego zapłacę składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne? Nie. Świadczenia urlopowe wypłacane na podstawie art. 53 Karty nauczyciela, podobnie jak świadczenia urlopowe przewidziane w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, nie wchodzą do podstawy wymiaru wymienionych w pytaniu składek ubezpieczeniowych. Wynika to z przepisu § 2 pkt 21 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106 z późn. zm.).

Tekst źródłowy: www.rzeczpospolita.pl