kwalifikacje nauczycieli 2006
Oto opracowanie P. Kazimiery Stachurskiej - niekwestionoanego autorytetu w dziedzinie pragmatyk zawodowych - z Podkarpackiego Kuratorium Oświaty.
Kwalifikacje nauczycieli
a wygaśnięcie stosunku pracy
w 2006 roku
Jakie trzeba mieć kwalifikacje, aby stosunek pracy nie wygasł 31 sierpnia 2006 roku?
Przepisy art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 2000 r.
o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 19, poz. 239 ze zm.) określają sytuację prawną na dzień 6 kwietnia 2000 r., najliczniejszej grupy nauczycieli, a mianowicie zatrudnionych tym dniu na podstawie mianowania. Nauczyciele ci, z mocy powołanego przepisu, uzyskali
w dniu 6 kwietnia 2000 r. stopień nauczyciela mianowanego, i stali się nauczycielami zatrudnionymi na podstawie mianowania w rozumieniu przepisów Karty Nauczyciela.
Jakie trzeba mieć kwalifikacje, aby stosunek pracy nie wygasł 31 sierpnia 2006 roku?
Biorąc pod uwagę fakt, że na przestrzeni lat wielokrotnie zmieniały się przepisy dotyczące statusu prawnego nauczycieli, nie można wykluczyć, iż realizacja tego,
z pozoru oczywistego i precyzyjnego przepisu, w praktyce może w stosunku do nielicznej grupy nauczycieli napotykać trudności. Powodem tych trudności może być niekiedy niedostateczne udokumentowanie okoliczności zatrudnienia na podstawie mianowania w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 18 lutego 2000 r. nowelizującej Kartę Nauczyciela. Analiza poprzednio obowiązujących przepisów pokazuje bowiem, iż w przeszłości możliwe było uzyskanie mianowania, rozumianego jako forma nawiązania stosunku pracy – z mocy prawa.
Jakie trzeba mieć kwalifikacje, aby stosunek pracy nie wygasł 31 sierpnia 2006 roku?
Art. 7 ust. 1 w sposób szczególny odnosi się do nauczycieli, którzy byli zatrudnieni na podstawie mianowania w dniu wejścia w życie ustawy, jednak nie posiadali wymaganych kwalifikacji. Uzyskali oni co prawda stopień nauczyciela mianowanego z mocy prawa, jednak ich stosunki pracy wygasną z dniem 31 sierpnia 2006 r., jeżeli nie uzupełnią kwalifikacji lub nie zostanie z nimi wcześniej rozwiązany stosunek pracy w odrębnym trybie. Ustawa nowelizująca z dnia 23 sierpnia 2001 r. zmodyfikowała wymieniony przepis, dopuszczając przedłużenie do 31 grudnia 2006 r. terminu wygaśnięcia stosunku pracy nauczycieli, którzy do tego dnia nabędą uprawnienia emerytalne na podstawie art. 88 ust. 1 i 2 Karty Nauczyciela.
Jakie trzeba mieć kwalifikacje, aby stosunek pracy nie wygasł 31 sierpnia 2006 roku?
Przez pojęcie „wymagane kwalifikacje” należało rozumieć kwalifikacje określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 października 1991 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli mniemających wyższego wykształcenia (Dz.U. Nr 98, poz. 433 ze zm.) – z uwzględnieniem § 12 tego rozporządzenia.
Paragraf 12 odnosił się do nauczycieli, którzy spełniali wymagania kwalifikacyjne na gruncie poprzednio obowiązującego w tym zakresie rozporządzenia z 1989 r.
i uzyskali mianowanie. Na podstawie cytowanego przepisu także ci nauczyciele posiadali kwalifikacje w rozumieniu rozporządzenia z 1991 r.
Jakie trzeba mieć kwalifikacje, aby stosunek pracy nie wygasł 31 sierpnia 2006 roku?
Nauczyciel, który uzyskał stopień nauczyciela mianowanego, lecz nie posiada wymaganych kwalifikacji, może pozostać zatrudniony do 31 sierpnia 2006 r. (lub 31 grudnia 2006 r., jeżeli uzyska prawo do emerytury)
w szkole, w której uzyskał stopień nauczyciela mianowanego.
Jeżeli dojdzie do rozwiązania stosunku pracy przed tą datą, ponowne zatrudnienie nauczyciela będzie możliwe wyłącznie z uwzględnieniem aktualnie obowiązujących przepisów o kwalifikacjach nauczycieli.
Zachowanie nabytych kwalifikacji przez nauczycieli mianowanych
Zachowanie nabytych kwalifikacji przez nauczycieli mianowanych
Na gruncie rozporządzeń określających kwalifikacje nauczycieli istnieją przepisy przejściowe, na podstawie których nauczyciele nabyli kwalifikacje, mimo, że według obecnie obowiązującego rozporządzenia z 10 września 2002 roku ich nie posiadają, więcej nie mieli ich także pod rządami poprzedniego rozporządzenia z 10 października 1991 roku, które to rozporządzenie obowiązywało
w roku 2000 po wejściu w życie art. 7 ustawy z 18 lutego 2000 roku, który ostrzegał, że ci, którzy nie posiadają wymaganych kwalifikacji, muszą się liczyć z wygaśnięciem stosunku pracy w 2006 roku.
Zachowanie nabytych kwalifikacji przez nauczycieli mianowanych
Kolejne rozporządzenia ministra edukacji w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli zawierają zawsze przepis przejściowy, który gwarantuje nauczycielom ciągłość kwalifikacji.
Jeżeli więc nauczyciel pod rządami starego rozporządzenia posiadał kwalifikacje, oznacza to, że ich nie tracił po ukazaniu się nowego, według którego już ich nie posiadał.
przepisami tymi są: (§ 20) § 19. Nauczycieli, którzy do dnia wejścia w życie rozporządzenia spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych przepisów oraz uzyskali mianowanie, uznaje się za posiadających kwalifikacje w rozumieniu przepisów niniejszego rozporządzenia. – rozporządzenie z 1989 r. § 12. Nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie rozporządzenia, którzy spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych przepisów oraz uzyskali mianowanie, posiadają kwalifikacje w rozumieniu przepisów niniejszego rozporządzenia. – rozporządzenie z 1991 r.
§ 20. Nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie rozporządzenia na podstawie mianowania, którzy spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych przepisów, zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela. – rozporządzenie z 2002 r.
Nauczyciele zatrudnieni na podstawie mianowania
w dniu 6 kwietnia 2000 r. na stanowiskach, do których mieli wystarczające kwalifikacje, nie są objęci sankcją rozwiązania stosunku pracy z dniem 31 sierpnia 2006 r., o ile p o z o s t a w a li również zatrudnieniu w dniu 8 października 2002 r. Tylko bowiem w stosunku do tych nauczycieli usankcjonowano jako wystarczające dotychczasowe kwalifikacje.
Zachowanie nabytych kwalifikacji przez nauczycieli mianowanych
Oznacza to, że ci nauczyciele nie muszą ich uzupełniać, obawiając się, że 31 sierpnia 2006 r. ich stosunek pracy wygaśnie.
Uwaga!
Dotyczy to wyłącznie nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania.
O posiadaniu kwalifikacji świadczą dyplomy
i świadectwa.
Co należy rozumieć pod pojęciem wymagane kwalifikacje?
Co należy rozumieć pod pojęciem wymagane kwalifikacje?
Nieporozumienia dotyczące kwalifikacji zaczynają się na etapie rozumienia tego pojęcia. Otóż dla potrzeb oświaty definiuje je art. 9 Karty Nauczyciela. Należy zwrócić uwagę, że przepis ten mówi o kwalifikacjach na danym stanowisku, a nie kwalifikacjach w ogóle.
O kwalifikacjach w sensie odpowiedniego cenzusu wykształcenia, bez skorelowania ich ze stanowiskiem, mówi się w przypadku tabeli wynagrodzeń.
Co należy rozumieć pod pojęciem wymagane kwalifikacje?
Zgodnie z przywołanym wcześniej art. 9 Karty Nauczyciela stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która:
posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje; przestrzega podstawowych zasad moralnych; spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu.
Co należy rozumieć pod pojęciem wymagane kwalifikacje?
Na kwalifikacje składają się dwa równoważne czynniki:
wykształcenie przedmiotowe przygotowanie pedagogiczne .
Warunek posiadania wyższego wykształcenia należy rozumieć jako wymóg ukończenia studiów wyższych (magisterskich lub wyższych studiów zawodowych); dokumentem potwierdzającym ukończenie studiów jest dyplom. Wyższego wykształcenia nie posiada osoba, która uzyskała jedynie tzw. absolutorium, ale nie legitymuje się dyplomem ukończenia studiów ( nie dotyczy księży, którzy ukończyli przed 1 stycznia 1990 r. Wyższe Seminarium Duchowne). Analogiczne zasady obowiązują w zakresie warunku ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli.
Kierunek studiów zbliżony do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć
Kierunek studiów zbliżony do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć
Generalnie od nauczycieli wymagane jest ukończenie studiów na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć. Dopuszcza się jednak również zatrudnienie nauczyciela, który legitymuje się dyplomem ukończenia studiów na kierunku (specjalności) zbliżonym z nauczanym przedmiotem. Kierunkiem (specjalnością) zbliżonym z danym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć jest kierunek (specjalność) dający dostateczną wiedzę merytoryczną z ich zakresu. Należy podkreślić, że pojęcie ukończenia kierunku (specjalności) zbliżonego dotyczy wyłącznie absolwentów wyższych studiów magisterskich i zawodowych; nie ma zatem zastosowania przy ustalaniu kwalifikacji absolwentów studiów podyplomowych i zakładów kształcenia nauczycieli.
Kierunek studiów zbliżony do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć
Ustalenie kierunku zbliżonego możliwe jest wyłącznie w przypadku, gdy program studiów odpowiada zakresowi podstawy programowej dla danego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć. Rozporządzenie MENiS z dnia 10 września 2002 r. powierzało kuratorowi oświaty kompetencje w zakresie ustalania, czy dany kierunek (specjalność) jest zbliżony z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć. W wyroku z 12 maja 2004 r., Trybunał Konstytucyjny uznał, iż § 1 pkt 4 wspomnianego rozporządzenia w zakresie, w jakim powierza kuratorowi oświaty ustalenia, czy dany kierunek (specjalność ) studiów jest zbliżony do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć, jest niezgodny z art. 9 ust. 2 ustawy - Karta Nauczyciela oraz z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Kierunek studiów zbliżony do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć
W wyniku tego wyroku zakwestionowany przepis z dniem 31 maja 2004 r. utracił moc w zakresie dotyczącym ustalania przez kuratora oświaty, czy ukończony przez nauczyciela kierunek studiów jest zbliżony z nauczanym przedmiotem
Tym samym, po dniu 31 maja 2004 r., oceny, czy kierunek (specjalność) ukończony przez nauczyciela jest zbliżony do nauczanego przedmiotu, dokonuje dyrektor szkoły lub placówki przy nawiązywaniu z nauczycielem stosunku pracy.
Kierunek studiów zbliżony do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć
Warto przypomnieć, że w poprzednich latach organem właściwym do ustalenia, czy dany kierunek studiów jest zbliżony do nauczanego przedmiotu, był:
w okresie od 31 października 1991 r. do 29 stycznia 1994 r. – organ zatrudniający nauczyciela (dyrektor szkoły),
w okresie od 30 stycznia 1994 r. do 9 marca 1999 r. organ sprawujący nadzór pedagogiczny (kurator oświaty), w okresie od 10 marca 1999 r. do 7 października 2002 r. – dyrektor szkoły, w okresie od 8 października 2002 r. do 31 maja 2004 r. organ sprawujący nadzór pedagogiczny (kurator oświaty)
Przygotowanie Pedagogiczne
Przygotowanie Pedagogiczne
Definicja przygotowania pedagogicznego w formie wynikającej z rozporządzenia realizowana jest od 1991 r.
Przez przygotowanie pedagogiczne należy rozumieć nabycie wiedzy i umiejętności z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki szczegółowej, nauczanych w powiązaniu z kierunkiem (specjalnością) kształcenia i praktyką pedagogiczną – w wymiarze nie mniejszym niż 270 godzin oraz odbycie pozytywnie ocenionych praktyk pedagogicznych w wymiarze nie mniejszym niż 150 godzin;w przypadku nauczycieli praktycznej nauki zawodu niezbędny wymiar zajęć z zakresu przygotowania pedagogicznego wynosi nie mniej niż 150 godzin.
Przygotowanie Pedagogiczne
O posiadaniu przygotowania pedagogicznego świadczy:
dyplom lub inny dokument wydany przez szkołę wyższą dyplom ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli świadectwo ukończenia pedagogicznego kursu kwalifikacyjnego Wcześniej uzyskanie pp potwierdzane było także: świadectwem ukończenia kursu pedagogicznego prowadzonego przez zakład kształcenia nauczycieli świadectwem ukończenia studium pedagogicznego organizowanego i prowadzonego przez Instytut Kształcenia Nauczycieli Oddział Doskonalenia Nauczycieli (w latach 1982 – 1989 r.).
W świetle aktualnie obowiązujących przepisów przygotowanie pedagogiczne można uzyskać
w formie szkolnej poprzez ukończenie: zakładu kształcenia nauczycieli, wyższych studiów o specjalności nauczycielskiej lub w formie pozaszkolnej poprzez ukończenie: kursu kwalifikacyjnego lub studiów podyplomowych
w zakresie przygotowania pedagogicznego Należy podkreślić, iż wymienione powyżej formy dają pełne kwalifikacje w zakresie przygotowania pedagogicznego w każdym typie szkoły placówki.
Przygotowanie Pedagogiczne
Studium pedagogiczne było formą uzyskiwania kwalifikacji przez czynnych nauczycieli szkół podstawowych i placówek opiekuńczo-wychowawczych, utworzoną na podstawie zarządzenia Ministra Oświaty
i Wychowania z dnia 22 maja 1981 r. w sprawie zasad uzyskiwania kwalifikacji przez czynnych nauczycieli szkół podstawowych i placówek oświatowo-wychowawczych (Dz.Urz. MOiW Nr 5, poz. 28). Na studium mogli być przyjmowani nauczyciele szkół podstawowych i placówek oświatowo-wychowawczych, którzy legitymowali się świadectwem dojrzałości, uzyskanym przed przystąpieniem do pracy nauczycielskiej.
Przygotowanie Pedagogiczne
Obowiązujące wówczas rozporządzenie MOiW
z dnia 24 sierpnia 1982 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli……… (Dz.U. Nr 29, poz. 206) stanowiło (§ 3 ust. 2), iż w terminie do dnia
6 czerwca 1989 r. r. kwalifikacje do nauczania
w szkołach podstawowych mogły uzyskać również osoby posiadające świadectwo dojrzałości, które ukończyły studium pedagogiczne.
Przygotowanie Pedagogiczne
Biorąc powyższe pod uwagę należy uznać, iż nauczyciele, którzy spełniali wymogi przywołanego wyżej przepisu, tj. posiadali świadectwo dojrzałości i świadectwo studium pedagogicznego oraz uzyskali mianowanie posiadają kwalifikacje na podstawie § 20 obecnie obowiązującego rozporządzenia
w sprawie kwalifikacji.
Innymi formami uzupełniania przygotowania pedagogicznego nauczycieli noszących również nazwę studium pedagogicznego było:
zarządzenie MOiW z dnia 16 października 1981 r.
w sprawie w sprawie uzyskiwania przez nauczycieli kwalifikacji pedagogicznych do nauczania przedmiotów ogólnokształcących (Dz.Urz. MOiW Nr 10, poz. 74). Przeznaczone dla czynnych nauczycieli szkół i placówek oświatowo-wychowawczych, którzy ukończyli wyższe studia magisterskie lub studia równorzędne, ale nie posiadali kwalifikacji pedagogicznych do nauczania
w szkołach, zarządzenie Ministra Oświaty i Wychowania z dnia
9 sierpnia 1983 r. w sprawie utworzenia studium pedagogicznego dla nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych i praktycznej nauki zawodu oraz instruktorów praktycznej nauki zawodu.
Inne formy nadające kwalifikacje
Studia Podyplomowe
W przypadku ukończenia studiów wyższych na kierunku innym niż nauczany przedmiot kwalifikacje do nauczania określonego przedmiotu można również uzyskać przez ukończenie studiów podyplomowych z zakresu tego przedmiotu. Nie każde studia podyplomowe nadają kwalifikacje!!!! Wymagania, jakie muszą spełniać studia prowadzone
w zakresie specjalizacji nauczycielskiej aby nadały one kwalifikacje w zakresie nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 września 2004 r.
w sprawie standardów kształcenia nauczycieli (Dz.U. 207, poz. 2110 )
Studia Podyplomowe c.d.
Program studiów podyplomowych musi:
obejmować w całości zakres przedmiotowy określony programem nauczania, obejmować metodykę nauczania określonego przedmiotu obejmować co najmniej 350 godzin trwać co najmniej trzy semestry
Studia Podyplomowe c.d.
Wyjątek od tej zasady stanowią ustalone standardy kształcenia dla studiów podyplomowych w zakresie przygotowania do pracy w szkołach specjalnych i ośrodkach specjalnych, jeżeli:
studia są prowadzone – w zakresie odpowiednim do rodzaju niepełnosprawności uczniów – dla absolwentów studiów wyższych zawodowych lub studiów magisterskich, którzy posiadają przygotowanie merytoryczne i pedagogiczne do nauczania przedmiotu ( prowadzenia zajęć), a uzupełniają przygotowanie do pracy w szkołach specjalnych i ośrodkach specjalnych, program studiów zawiera treści kształcenia, które umożliwiają nabycie wiedzy na temat potrzeb i możliwości edukacyjnych dzieci i młodzież
z określoną niepełnosprawnością, współpracę ze specjalistami wspomagającymi rozwój dzieci i młodzieży z określoną niepełnosprawnością oraz wiedzy i umiejętności w zakresie przygotowania i realizacji procesu wychowania i nauczania optymalnych do rodzaju i stopnia niepełnosprawności, studia są prowadzone w wymiarze co najmniej 350 godzin
oraz przygotowania pedagogicznego, jeżeli:
studia są prowadzone dla absolwentów studiów wyższych zawodowych lub studiów magisterskich posiadających przygotowanie merytoryczne do nauczania przedmiotów (prowadzenia zajęć), program studiów uwzględnia określone w rozporządzeniu przedmioty i treści programowe kształcenia nauczycielskiego, studia są prowadzone w wymiarze 330 godzin, trwają co najmniej 3 semestry, realizowane są praktyki pedagogiczne w wymiarze co najmniej 150 godzin
Studia Podyplomowe c.d.
UWAGA! Nie prowadzi się studiów podyplomowych umożliwiających uzyskanie przygotowania merytorycznego do nauczania języka obcego. Warto przypomnieć! Absolwenci Nauczycielskich Kolegiów Języków Obcych posiadają pełne kwalifikacje do nauczania danego języka obcego we wszystkich typach szkół placówek
Kurs Kwalifikacyjny
Uprawnienia do ich prowadzenia uzyskały placówki doskonalenia nauczycieli od 1991 r. Kurs kwalifikacyjny nadaje uprawnienia do nauczania przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć w: przedszkolach, szkołach podstawowych, gimnazjach, szkołach zasadniczych, placówkach oświatowo-wychowawczych, placówkach zapewniających opiekę i wychowanie uczniom
w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania, szkołach specjalnych
STUDIUM PRZEDMIOTOWO - METODYCZNE
Zakład Kształcenia Nauczycieli
Aktualnie Pojęcie „zakładu kształcenia nauczycieli” zgodnie z ustawą o systemie oświaty odnosi się jedynie do kolegiów nauczycielskich nauczycielskie kolegiów języków obcych. Pojęcie natomiast „zakładu kształcenia nauczycieli” na gruncie Karty Nauczyciela i przepisów wykonawczych do niej – jest szersze obejmuje ono również rodzaje zakładów kształcenia funkcjonujących przed wprowadzeniem systemu kolegiów nauczycielskich.
Zakład Kształcenia Nauczycieli
Ukończenie zakładu kształcenia nauczycieli w rozumieniu Karty Nauczycieli oznacza, oprócz ukończenia kolegium nauczycielskiego i nauczycielskiego kolegium języków obcych, również ukończenie w przeszłości:
studium nauczycielskiego,
pedagogicznego studium technicznego, studium wychowania przedszkolnego, studium nauczania początkowego. | 
