Decydujące znaczenie dla nabycia prawa do wcześniejszej emerytury nauczycieli ma data urodzenia.
     Uprawnienia
     Nauczyciele urodzeni przed 1 stycznia 1949 roku mogą przejść na emeryturę bez względu na wiek, pod warunkiem spełnienia następujących warunków:
     - osiągnięcia 30-letniego okresu zatrudnienia ogółem, w tym minimum 20 lat pracy nauczycielskiej;
     - w odniesieniu do nauczycieli szkół, placówek, zakładów specjalnych oraz zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich - osiągnięcia 25-letniego okresu zatrudnienia ogółem, w tym 20 lat wykonywania pracy nauczycielskiej w szkolnictwie specjalnym.
     Jednakże nauczyciele urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 roku a przed dniem 1 stycznia 1969 roku wcześniejsze uprawnienia emerytalne zachowują przez czas ściśle określony. Otóż przedstawione warunki stażowe muszą zostać spełnione najpóźniej do 31 grudnia 2006 roku, a ponadto osoba wnioskująca o emeryturę nie może być członkiem otwartego funduszu emerytalnego.
     Zapamiętaj!
     Z wymaganego okresu pracy nauczycielskiej wyłączeniu podlegają okresy np. przebywania nauczyciela na urlopie wychowawczym bądź na urlopie dla poratowania zdrowia.
     Do ogólnego stażu pracy (30 lat lub 25 lat w przypadku zatrudnienia w szkolnictwie specjalnym) wliczeniu podlegają okresy składkowe i nieskładkowe wymienione w ustawie emerytalnej, przy czym należy pamiętać o ogólnej zasadzie, że okresy nieskładkowe (np. okres studiów, wychowywania dzieci) podlegają uwzględnieniu w wymiarze nieprzekraczającym 1/3 zaliczonych okresów składkowych.
     Praca przy tablicy
     Wymóg 20 lat pracy wykonywanej w szczególnym charakterze odnosi się wyłącznie do pracy nauczycielskiej. Potocznie przez nauczycieli jest on zwany "pracą przy tablicy".
     Z okresu tego wyłączeniu podlegają zatem:
     * okresy niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 roku wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy lub zasiłek: Chorobowy, macierzyński, opiekuńczy bądź świadczenie rehabilitacyjne,
     * okresy, w których na mocy przepisów szczególnych pracownik został zwolniony ze świadczenia pracy, w tym okresy:
     - urlopu macierzyńskiego,
     - urlopu wychowawczego,
     - urlopu bezpłatnego,
     - urlopu dla poratowania zdrowia,
     - urlopu szkoleniowego,
     - służby wojskowej,
     - przebywania nauczycieli na urlopie na dalsze kształcenie się,
     - pozostawania nauczycieli w stanie nieczynnym,
     - usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za które w okresie od 15 listopada 1991 roku do 24 lipca 1992 roku wypłacono nauczycielowi na podstawie Karty Nauczyciela wynagrodzenie za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy.
     Po 31 grudnia 2006 roku
     Nauczyciele, którzy nie osiągną wymaganego ogólnego okresu zatrudnienia lub pracy nauczycielskiej do końca grudnia 2006 roku - będą mogli skorzystać z wcześniejszej emerytury w oparciu o przepisy przejściowe, które mają zastosowanie do pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
     W związku z tym , że nauczyciel zaliczany jest do pracowników wykonujących pracę w szczególnym charakterze będzie mógł skorzystać z wcześniejszej emerytury o ile spełni warunki wymagane od tej kategorii pracowników. W tym przypadku jednak, poza spełnieniem kryteriów stażowych niezbędnym jest osiągnięcie określonego wieku. Otóż o wcześniejszą emeryturę będzie mógł się ubiegać nauczyciel, który:
     * nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego,
     * na dzień 1 stycznia 1999 roku (data wejścia w życie ustawy emerytalnej) legitymował się okresem zatrudnienia wynoszącym co najmniej:
     - kobieta: 20 lat składkowych i nieskładkowych, w tym minimum 15 lat pracy nauczycielskiej,
     - mężczyzna: 25 lat składkowych i nieskładkowych, w tym również minimum 15 lat pracy nauczycielskiej;
     * osiągnie wiek: 55 lat kobieta, 60 lat mężczyzna - przy czym nie ma znaczenia kiedy ten wiek zostanie ukończony.
     Jednakże ta emerytura będzie już obliczona według nowych zasad. Na jej wysokość nie będzie wpływała jak dotychczas wysokość podstawy wymiaru świadczenia, czy też kwoty bazowej , a wysokość uzbieranych składek emerytalnych na indywidualnym koncie w ZUS oraz ustalonego kapitału początkowego. Ponadto wartość kapitału początkowego zostanie przeliczona poprzez dodanie do okresów składkowych okresu równego różnicy pomiędzy skróconym wiekiem emerytalnym (60 lub 55 lat) a faktycznym wiekiem przejścia nie emeryturę.
     Zapamiętaj!
     Nauczyciele, którzy do końca 2006 roku spełnią warunki uprawniające do wcześniejszej emerytury, aby otrzymać tę emeryturę muszą najpóźniej z dniem 31 grudnia 2006 roku przejść na to świadczenie.
     Wszyscy inni nauczyciele, którzy mimo wszystko nie spełniają przedstawionych warunków, z uprawnień emerytalnych będą korzystać już na ogólnych zasadach, czyli na zasadach odnoszących się do wszystkich pracowników.
     W ich przypadku wiek emerytalny będzie również wynosił 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn.
     Emerytury pomostowe
     Pracownikom, których praca kwalifikowana jest obecnie jako zatrudnienie w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a którzy nie spełnią warunków do wcześniejszej emerytury w okresie przejściowym - mają przysługiwać emerytury pomostowe.
     O trwających w związku z tym pracach ustawodawczych wspominaliśmy tydzień temu. Jednakże konsultowany obecnie projekt tej ustawy, w którym dokonano nowych kwalifikacji szczególnego zatrudnienie nie ujął zawodu nauczycielskiego w kategorii pracy o szczególnym charakterze.
     Jeżeli zatem projekt przejdzie w obecnym kształcie, nauczyciele nie będą mogli liczyć także na uprawnienia do emerytury pomostowej.
     W zamian za to otrzymają rekompensatę pieniężną, która zasili ich kapitał początkowy.
     Podstawa prawna:
     Uprawnienia emerytalne nauczycieli określa art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku Karta Nauczyciela (t.j. Dz. U. z 2003 r. nr 118, poz. 1112 ze zm.), w związku z ustawą z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.).