Modele kształcenia nauczycieli - kierunki zmian.
Dr Trevor Davies University of Reading, Wielka Brytania.

Dr Trevor Davies rozpoczął swój wykład od refleksji na temat niestabilnego współczesnego świata, który wymaga od nas ciągłych zmian, m.in. w podejściu do edukacji; kluczową dla niej wartością staje się więc wyobraźnia zamiast tradycyjnej wiedzy. Zauważył, że wbrew częstej opinii dobremu nauczycielowi nie może wystarczyć porządna znajomość przedmiotu nauczania, musi być ona wzbogacona o gruntowne przygotowanie pedagogiczne. Ponadto globalizacja wymaga od szkół otwartości na wymianę doświadczeń ponad granicami państwowymi z dydaktykami z całego świata. Powołując się na opinie badaczy systemów edukacyjnych dr Davies postawił tezę, że współczesna szkoła nie przygotowuje młodych ludzi w sposób wystarczający do radzenie sobie w zmieniającym się politycznie i demograficznie świecie. Edukacja musi pomóc młodym ludziom w kształtowaniu ich charakterów, aby odnaleźli się w przyszłym świecie, aby umieli korzystać z rozwoju technologicznego, aby poradzili sobie na globalnym rynku pracy. Pojawia się potrzeba przeformułowania nauczanych treści, aby jednostki i społeczeństwa mogły osiągać dobrobyt, niekoniecznie w sensie materialnym. To wszystko stawia ogromne wyzwania przed nauczycielami i przywódcami w szkołach. Należy dostrzec centralną rolę relacji pomiędzy uczniem a nauczycielem w podwyższaniu jakości kształcenia. Uczący muszą wykazać się kreatywnością, która wg badań cechuje zaskakująco niewielu nauczycieli w Europie, a liderzy w szkołach muszą wziąć na siebie odpowiedzialność przed społeczeństwem za ryzyko z tym związane.

W kolejnej części autor przedstawia brytyjski system szkolenia nauczycieli. Obecna polityka rządu Wielkiej Brytanii marginalizuje rolę uniwersytetów w kształceniu nauczycieli na rzecz szkół. Z trzech sposobów zdobycia zawodu nauczyciela: 3-letnich studiów pedagogicznych, 1-rocznych studiów podyplomowych lub 1-rocznej ścieżki szkolenia odbytej po zatrudnieniu w szkole, dwa pierwsze wybiera coraz mniej młodych ludzi. Nowy system opiera się na szkołach uczących nauczycieli, zaś z pozostałych placówek środki są wycofywane. Zmiany te stwarzają jednak nowe możliwości rozwoju nauczycieli oparte na ich prywatnej inicjatywie.

W trzeciej części wystąpienia dr Davies omówił problemy kształcenia i rozwoju nauczycieli w kontekście globalnym. Przedstawił wnioski do jakich doszli uczestnicy światowej konferencji, która odbyła się w marcu 2011 r. w Nowym Jorku. Najlepsze wyniki w podnoszeniu jakości kształcenia nauczycieli przyniosło inteligentne zachęcanie nauczycieli do rozwoju zawodowego, nie przez korzyści finansowe ale przez tworzenia szerokich perspektyw zawodowych i powierzanie odpowiedzialnej roli w przygotowaniu zmian w systemach oświaty uznając, że to oni są w tej dziedzinie ekspertami. Godnym naśladowania jest przykład Finlandii, która przeprowadziła gruntowną i zaawansowaną reformę oświaty w ciągu 35 lat. Finowie wyszkolili swoich nauczycieli na najwyższym możliwym poziomie i zaufali im w zakresie dydaktyki a ich status społeczny bardzo się podniósł. Kluczowym dla reform systemów oświaty jest więc aktywne w nich uczestnictwo nauczycieli. Ważne jest, aby tworzyć szerokie perspektywy rozwoju zawodowego dla nauczycieli i długoletnie programy szkoleń pozwalające na refleksję i poprawę praktyk, co pozwoli przyciągnąć wartościowych, ambitnych ludzi do zawodu nauczyciela. Trzeba też stworzyć systemy rzetelnej i konstruktywnej oceny pracy nauczycieli. Do przykładów dobrych praktyk z całego świata należy m.in. nagradzanie nauczycieli na rozwój zawodowy w szkołach w Denver, negocjowanie wynagrodzeń z nauczycielami w Szwecji, zapraszanie związków zawodowych nauczycieli do rozwoju programów edukacyjnych w Australii, czy zasięganie opinii nauczycieli przez ministerstwo w Finlandii.

Autor podsumował wykład podkreślając centralną rolę nauczyciela obdarzonego szacunkiem i zaufaniem w procesie edukacji, konieczność reformowania systemu oświaty od wewnątrz i stworzenia zintegrowanego programu rozwoju profesjonalnego nauczycieli i potrzebę wypracowania wspólnego, ponadpolitycznego programu reform. Jedna ze słuchaczek, przedstawicielka Instytutu Badań Edukacyjnych, zapytała na koniec o ideologiczne przyczyny odchodzenia rządu brytyjskiego od akademickich ścieżek zdobywania zawodu nauczyciela i dodała, że podczas nowojorskiej konferencji, wspomnianej podczas wykładu, również polskie doświadczenia zostały uznane za cenne. Dr Davies wyjaśnił, że obecny prawicowy rząd nie dostrzega relacji między wiedzą pedagogiczną a jakością edukacji, ponadto wspiera szkoły prywatne kształcące nauczycieli.