Partnerzy wspierający Konferencję:

W dniach 17-19 kwietnia 2009 r. odbyła się piąta doroczna konferencja dyrektorów przedszkoli, pracowników organów nadzoru pedagogicznego, organów prowadzących przedszkola, innych osób zainteresowanych zarządzaniem w edukacji przedszkolnej, zorganizowana przez największą polską organizację kadry kierowniczej oświaty, dyrektorów i urzędników oświatowych - Ogólnopolskie Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty. Udział w konferencji wzięło ok. 150 uczestników, w tym m.in. Minister Edukacji Narodowej, Katarzyna Hall, wiceminister, Sekretarz Stanu Krystyna Szumilas, inni przedstawiciele MEN i instytucji oświatowych. Trwają prace nad opracowaniem stanowisk.

Piątek, 17 kwietnia 2009 R. - I dzień Konferencji, Biblioteka Narodowa, Warszawa
W auli BN, o godz. 15:00 odbyło się uroczyste rozpoczęcie Konferencji OSKKO i spotkanie z Ministrem Edukacji Narodowej, Katarzyną Hall.
(Relacja: Benigna Pietrusewicz, OSKKO)

Otwarcia Konferencji dokonali członkowie Zarządu OSKKO - Anna Zabielska i Marek Pleśniar. Minister Katarzyna Hall, nawiązując do "Roku Przedszkolaka", przypomniała ideę i cel zmian w oświacie przedszkolnej: objęcie jak największej liczby dzieci edukacja przedszkolną.

Pani minister nakreśliła działania, która mają ten proces intensyfikować:

1. Rozporządzenie o nowych formach edukacji przedszkolnej (już widoczna jest poprawa – odsetek dzieci będących uczestnikami tej edukacji wzrasta).

2. Tworzenie oddziałów przedszkolnych (także dla dzieci młodszych) w szkołach podstawowych.

3. Powstawanie nowych przedszkoli pełnowymiarowych, dzięki funduszom z Unii Europejskiej.

4. Apelowanie do marszałków województw o jak najszybsze wydawanie środków unijnych na dobre wnioski

Korzystanie z funduszy i ułatwienie rejestrowania innych form to przyrost dzieci objętych edukacją przedszkolną, w przypadku 5-latków: 57-64%. Prawo dzieci pięcioletnich do korzystania z edukacji w przedszkolu spowoduje dalszy wzrost tego odsetka.

 

Wg danych SIO w ostatnim roku postało 660 innych form wychowania przedszkolnego i 330 przedszkoli. Jednak do średniej europejskiej (87% dzieci objętych edukacją przedszkolną) jeszcze nam brakuje. Jest zatem sporo do zrobienia. Tych kilka godzin edukacji dla pięciolatków to wyzwanie ale i zadanie dla samorządów.

Sytuacja może się poprawić, o ile duża część sześciolatków pójdzie do klasy pierwszej – ale to zależy od decyzji ich rodziców. Według pani minister musi powstać oferta dla pięciolatków – powinny więc powstać nowe miejsca dla nich. Większa liczba czterolatków może trafić do przedszkoli, gdy ich rodzice uświadomią sobie, że warto je tam posłać, skoro pięciolatki przygotowują się do szkoły. Jeśli odblokowane zostaną miejsca dla 3-4-latków, może zajść upowszechnienie edukacji przedszkolnej. Pani minister mocno podkreśliła wartość wcześniejszej edukacji przedszkolnej dla lepszego przygotowania dzieci do rozpoczynania nauki w szkole.

Zmiana spowoduje zatem wzrost wskaźników upowszechnienia edukacji przedszkolnej. Trzeba mieć jednak na względzie różne środowiska – część z nich nie ma świadomości korzyści posyłania dziecka do przedszkola jak najwcześniej. Stąd waga programów regionalnych i lokalne ustalanie priorytetów dla środków z funduszy Unii Europejskiej. Owe fundusze to również wsparcie już istniejących przedszkoli, nie tylko tworzenie nowych.

Następnie minister Hall przypomniała zmiany wprowadzone ustawą o systemie oświaty:

1. Prawo pięciolatków do odbycia rocznego przygotowania przedszkolnego w przedszkolu, oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej lub innej formie wychowania przedszkolnego – od IX 2009 r.

2. Od IX 2011 r. - obowiązek odbycia rocznego przygotowania przedszkolne w przedszkolu, oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej lub w innej formie wychowania przedszkolnego dla dzieci pięcioletnich.

3. Od IX 2012 r. wprowadzenie obowiązku szkolnego dla wszystkich dzieci sześcioletnich.

Prelegentka stwierdziła, że warto zwrócić uwagę na zmiany w podstawie programowej towarzyszące zmianie ustawy o systemie oświaty. W edukacji przedszkolnej obowiązywać ona będzie od 1 września 2009 r. w całości dla wszystkich dzieci w przedszkolu.

Co jest ważne w nowej podstawie programowej:

1. Diagnoza przedszkolna dla każdego dziecka 5- i 6-letniego, które w kolejnym roku pójdzie do szkoły (obserwacja i wsparcie).

2. Jak najlepsze osiągnięcie gotowości do rozpoczęcia nauki w szkole jest głównym celem realizacji podstawy programowej. Za tym idzie obserwacja i wspieranie rozwoju każdego dziecka, w tym dzieci wymagających szczególnego wsparcia, indywidualizacja oddziaływań. Ma to zapobiegać pierwszym porażkom w szkole. To misja edukacji przedszkolnej (w szkole mają temu służyć dodatkowe godziny z Karty Nauczyciela)

3. Wymagania podstawy programowej można poszerzać, wzbogacać, ale najważniejsza jest misja.

4. Wrażliwość na dzieci, ich potrzeby, kierowanie dzieci w razie konieczności do poradni psychologiczno – pedagogicznych.

Docelowo myśli się nad tym, by po 3-letnim okresie przejściowym pojawiły się zmiany w stanie prawnym, które pozwolą na możliwość przyspieszania, odraczania obowiązku szkolnego bez tak biurokratycznych procedur, które zresztą nie są przyjazne dziecku.

Zdaniem pani minister Katarzyny Hall omawiane procedury powinny się bardziej opierać o diagnozowanie w przedszkolu, prowadzone przez nauczyciela przedszkola. Jego rola w diagnozowaniu powinna wzrosnąć. Podkreślone zostały: uelastycznienie procedur, rola nauczyciela, jako doradcy i przewodnika rodzica w podejmowaniu decyzji o przyspieszeniu, czy odroczeniu obowiązku szkolnego. Doświadczenia z okresu przejściowego będą ważne i ta misja pomocy dziecku i rodzicowi powinna pozostać trwałym elementem przedszkola.

Kolejną pilną rzeczą, o której w swoim wystąpieniu mówiła minister jest przyglądanie się sprawie programów wychowania przedszkolnego. Nie ma procedury zatwierdzania programów przez ministerstwo. Programy wychowania przedszkolnego w przedszkolu, szkole dopuszcza dyrektor. Programy (przeanalizowane przez ekspertów) nagrodzone, wyróżnione w konkursie na najlepszy program wychowania przedszkolnego, ogłoszonym przez CODN (i objętym patronatem MEN) mogą się stać narzędziami do pracy nauczyciela. Będą one rekomendowane przez MEN, ponieważ mogą być dobrym przykładem, a ich wysoka jakość jest gwarantowana. Pani minister zachęcała do udziału w konkursie. 

W drugiej części spotkania uczestniczący w konferencji dyrektorzy przedszkoli zadawali minister Katarzynie Hall pytania, a także artykułowali swoje wątpliwości i wyrażali niepokoje. 

Anna Prasil (Kraków) sformułowała grupę pytań:

1. Ponieważ wiele dzieci 6-letnich zostało zgłoszonych do przedszkoli na pobyt 5-godzinny, co można robić z takimi decyzjami rodziców i co z miejscami dla młodszych dzieci (w aspekcie opiekuńczej funkcji przedszkola) w perspektywie najbliższych 3 lat?

2. Obowiązkiem nauczyciela będzie dokonywanie diagnozy, ale obawiamy się braku zaufania rodziców do tej czynności wykonywanej przez nauczyciela przedszkola. Jak podnieść prestiż nauczyciela?

3. Co, jeśli nauczyciel zaproponuje zły program wychowania przedszkolnego?

4. Jak można w ten sam sposób traktować dzieci 5- i 6-letnie realizując nową podstawę programową (biorąc pod uwagę ich rozwój)?

Odpowiedź minister Katarzyny Hal: Warto mówić o edukacji przedszkolnej, by podnieść prestiż nauczyciela przedszkola, bo w przedszkolu zachodzi proces edukacji. Rolą przedszkola jest uświadamianie tego rodzicom, by mieli oni zaufanie do kompetencji nauczyciela, ale też nauczyciel przedszkola musi pokazać te swoje wysokie kompetencje rodzicowi.

Straszenie dzieci szkołą wywołało wręcz psychozę, a z drugiej strony wymaga się sadzania przedszkolaka przy podręczniku i uczenia go – jeśli tak, niech sześciolatek idzie do szkoły.

Najbliższy rok będzie najtrudniejszy, dlatego teraz ważne jest, by 5- i 6-latki edukowane były w ten sam sposób, by realizować podstawę programową jednakowo [to zostało podkreślone] i dobrze by były w grupach mieszanych. Edukacja przedszkolna przygotowuje do nauki w szkole, a szkoła ją rozpoczyna [mocno zaakcentowane].

Warto się bić o dobrą opiekę w szkole, odczarowanie złego imienia szkoły. W wielu szkołach standard opieki się podwyższa – zależy to od działań samorządu – on ma subwencję na dziecko idące do szkoły. Wolny wybór rodzica jest narzędziem nacisku na szkoły – by stały się przyjaźniejsze. MEN będzie pracował nad umocnieniem prestiżu nauczyciela przedszkola.

Kwestia programów: dyrektor sprawdza dobór programów przez nauczycieli, ma do tego uprawnienia i narzędzia – dopuszczenie programu, nadzór pedagogiczny nad praca nauczycieli. 

Anita Berdys (Sopot): Jakie ma być pensum dydaktyczne nauczyciela pracującego z dziećmi 5-letnimi: 22, czy 25 godzin? 
Odpowiedź: Będzie analizowany problem prawny związany z czasem pracy. Men jest za przeniesieniem przedszkolnego pensum na całe nauczanie początkowe w szkole. Godziny pracy w oddziale przygotowującym do rozpoczęcia nauki w szkole (dla dzieci 5- i 6-letnich) – tak jak jest aktualnie 22. 

Danuta Zbąska (Sopot): Czy odraczanie obowiązku szkolnego będzie dotyczyło dziecka 7-letniego? 
Odpowiedź: Obowiązek szkolny do roku 2012 ma nadal 7-latek stąd odracza się do tego czasu 10-latka, w nowej ustawie obowiązek szkolny może być odroczony do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 8 lat. 

Ewa Kulikowska (Warszawa): Zapytała o specjalistów w przedszkolach: psychologów, logopedów w aspekcie deficytów rozwojowych dzieci mających rozpocząć naukę w szkole.
Odpowiedź: W zależności od wielkości przedszkola łatwiej jest o nich, więc dobrze byłoby tworzyć takie zespoły, w których specjaliści mogliby pracować (sieciowe podejście). Ministerstwo pracuje nad nowym zdefiniowaniem pracy poradni, przede wszystkim potrzebny jest dobry dostęp do diagnozy. Specjaliści z poradni powinni wspierać pracę nauczyciela i wyjść z poradni do przedszkoli. Może pomogą temu zmiany w prawie, które są planowane. Jest to jednak proces i wymaga czasu.

Alicja Szlachetka (Myślenice): Wyraziła zaniepokojenie oszczędnościami dokonywanymi przez gminy – skracaniem godzin pracy oddziałów, co (z powodu pracy w grupach łączonych) uniemożliwia pracę indywidualną z dziećmi w godzinach porannych i popołudniowych. 

Barbara Rafalska (Szczecin): Przedszkole to również pracownicy obsługi. Czy ministerstwo ma wizję zatrudniania pracowników obsługi, jak się odnosi do redukcji etatów pomocniczych?
Odpowiedź: Czas pracy musi być adekwatny do potrzeb z punktu widzenia organizacji pracy, organu prowadzącego. Trzeba się dostosować do potrzeb i warunków lokalnych. To samo dotyczy etatów pomocniczych  - leży to w gestii organu prowadzącego który musi również uwzględniać aspekty ekonomiczne, prowadząc swoją lokalną politykę. W tym wszystkim trzeba głównie patrzeć na to, czy potrze by dziecka są zaspokojone, potrzeby rodziców oczywiście też. 

Bożena Skrobot (Sopot): Ubolewając nad małą liczbą sześciolatków idących do szkół zapytała o to, jak pracować z 5- i 6-latkami, jeśli chodzi o stosowanie podręczników?
Odpowiedź: Czy przedszkole jest miejscem wypełniania podręczników? Ministerstwo Edukacji Narodowej jest przeciwne tym praktykom. Podręczniki są nie tyle dla dobra dziecka, ile wydawców. Podstawa programowa teraz ma służyć przygotowaniu do rozpoczęcia nauki a nie nauce szkolnej! (stąd brak wsparcia tzw. wyprawek przedszkolnych, podręczników dla 6-latków). Trzeba się skupić na innej niż podręcznikowej pracy w przedszkolu. Podręczników w przedszkolu powinno nie być. 

Anna Zabielska (Warszawa): Dzieci przedszkolne o specjalnych potrzebach edukacyjnych, przewlekle chore nie otrzymują orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego, w związku z tym nie można uzyskać wsparcia dla nauczyciela. Czy ministerstwo widzi rozwiązanie tego problemu?  

Marek Pleśniar (OSKKO): Wystąpił z propozycją, by ministerstwo odpowiadając na pytania obywateli mających różne problemy wybrało się do TV, zamawiając np. programy ze środków unijnych.  

Barbara Kulpa (Działdowo): W odniesieniu do dzieci przewlekle chorych: czy nauczycielce będzie wolno podawać leki, pełniąc właściwie rolę pielęgniarki?
Odpowiedź: Dzieci chore: ważny jest zdrowy rozsądek w pracy z dziećmi chorymi. MEN na swojej stronie internetowej przedstawia poradniki do pracy z dziećmi z różnymi chorobami. Musi zaistnieć indywidualne porozumienie rodzic – nauczyciel, czy ten ostatni może sprostać problemowi opieki nad chorym dzieckiem. Ważna jest wrażliwość nauczyciela, ale też wzgląd na sytuacje, które mogą ewentualnie zagrażać zdrowiu i życiu dziecka.

Maria Mizerek (Olsztyn): Czy myśli się o obniżeniu liczebności dzieci w grupach przedszkolnych?  

Anna Prasil (Kraków): Zaapelowała o walkę z zalewającą nas papierokracją (liczne regulaminy, procedury, sprawozdawczość).
Odpowiedź: Będzie nowelizowane rozporządzenie o nadzorze pedagogicznym, dokumentacji pracy nauczyciela. Będę się temu przyglądać. 

Katarzyna Jackowska (Olesno): Zastanawiała się, co zrobić, by podnieść prestiż przedszkola? Może warto uczynić przedszkola bezpłatnymi dla rodziców (tak, jak szkoły)? 

Anna Kanterewicz – Karapyta (Olsztyn): Zapytała o kwalifikacje nauczycieli obecnie prowadzących wczesne wspomaganie zgodnie z opinią poradni – czy istotnie będą musieli kończyć specjalne studia podyplomowe?
Odpowiedź: Od września będzie obowiązywało rozporządzenie w sprawie kwalifikacji, trzeba się w nie wczytać. Jeżeli ktoś nabył kwalifikacje do prowadzenia zajęć, to je nadal ma (nowe kwalifikacje dla rozpoczynających pracę). Więcej informacji związanych z kwalifikacjami można znaleźć na stronie internetowej ministerstwa. 

Małgorzata Muszyńska (Białystok): Podkreśliła, że samorządy uciekają od problemu zapewnienia specjalistów w przedszkolach masowych (nie integracyjnych). 

Bożena Mąsior (Kraków): Wyraziła niepokój o pauperyzację placówek publicznych. Czy można utrzymać taki poziom edukacji, jak w wielu placówkach niepublicznych?
Odpowiedź: Często właśnie przedszkola publiczne konkurują z niepublicznymi swoją ofertą i nie mają się czego wstydzić.

Nie na wszystkie pytania padły odpowiedzi. Pani minister udzielając powyższych informacji dodała, że wiele odpowiedzi na różne pytania można znaleźć na stronach internetowych: www.6latki.men.gov.pl oraz www.reformaprogramowa.men.gov.pl

Spotkanie w Bibliotece Narodowej zakończyło pierwszy dzień konferencji. Uczestnicy przejechali do Miętnego, gdzie odbywały się kolejne dni obrad konferencji.

Sobota, 18 kwietnia 2009 r. - II dzień Konferencji, Miętne.
 

Praktyka prawna dyrektora.
Ewa Halska, OSKKO.

Drugi dzień konferencji rozpoczął się spotkaniem z ekspertem OSKKO zajmującym się prawem oświatowym - Ewą Halską.

Spotkanie z Minister Krystyną Szumilas.
Zmiany Ustawy o Systemie Oświaty oraz Ustawy Karta Nauczyciela. Kierunki zmian w systemie nadzoru pedagogicznego. Dyskusja.

prezentacja min. K. Szumilas do pobrania (do pobrania także na stronie VI Konferencji OSKKO)

Minister Krystyna Szumilas przedstawiła główne kierunki zmian w oświacie, jak:

• zapewnienie lepszego dostępu do edukacji najmłodszych dzieci przez obniżenie wieku rozpoczynania obowiązku szkolnego do wieku lat 6 (od 1 września 2012 r.), umożliwiające wykorzystanie potencjału systemu szkolnego dla wyrównywania szans

• Upowszechnienie edukacji przedszkolnej - od 1 września 2009 r. dzieci pięcioletnie będą miały prawo do rocznego przygotowania przedszkolnego, natomiast od 1 września 2011 r. wprowadzony zostanie obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego dla dzieci pięcioletnich.

• Przekazywanie szkół osobom fizycznym lub osobom prawnym niebędącym jednostkami samorządu terytorialnego z ominięciem procesu likwidacyjnego, jeżeli uczy się w niej nie więcej niż 70 uczniów oraz uzyska pozytywną opinię kuratora oświaty na przekazanie.

• Wzmocnienie nadzoru i ograniczenie biurokracji szkolnej poprzez doprecyzowanie podziału obowiązków między jednostkami samorządu terytorialnego a kuratorami. Wprowadzone zmiany pozwolą kuratoriom oświaty skoncentrować się na najważniejszym zadaniu – nadzorze nad jakością kształcenia. Dotyczą one między innymi rezygnacji z opiniowania przez kuratora oświaty: arkuszy organizacyjnych szkoły,      planów pracy placówek doskonalenia nauczycieli, projektów sieci szkół, połączenia szkół w zespół z wyjątkiem łączenia szkoły podstawowej z gimnazjum. Pozostawiono konieczność zasięgnięcia opinii kuratora oświaty w przypadku likwidacji szkoły.

• Zmiana składu komisji konkursowej, która wybiera dyrektora szkoły. Po wejściu ustawy w życie w skład komisji będzie mniej liczny. Zasadą będzie, że większość w komisji będą mieli przedstawiciele samorządu i nadzoru pedagogicznego. Zmodyfikowano przepisy dotyczące powoływania na stanowisko dyrektora szkoły osoby niebędącej nauczycielem.

• Przejrzystość systemu dotowania przez jednostki samorządu terytorialnego szkół publicznych i niepublicznych (w związku z wynikami kontroli NIK zaprojektowane zmiany mają na celu wprowadzenie mechanizmów umożliwiających weryfikację wydatkowania dotacji przyznanych przez właściwe jednostki samorządu terytorialnego szkołom i placówkom publicznym, prowadzonym przez osoby fizyczne i osoby prawne - inne niż jednostki samorządu terytorialnego oraz szkołom i placówkom niepublicznym).

• Otwarcie polskiego systemu edukacji na świat poprzez stworzenie możliwości tworzenia oddziałów międzynarodowych. Projektowane zmiany dotyczą możliwości tworzenia w szkołach publicznych i niepublicznych oddziałów międzynarodowych, w których nauczanie będzie zgodnie z programem nauczania ustalonym przez zagraniczną instytucję edukacyjną. Uczniowie uczęszczający do oddziałów międzynarodowych będą realizować obowiązek szkolny i obowiązek nauki.

• Nauczanie domowe. Wprowadzone w ustawie zmiany pozwalają na spełnianie rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki poza szkołą lub przedszkolem. Zezwolenie na nauczanie domowe rodzice uzyskają po zasięgnięciu opinii poradni psychologiczno – pedagogicznej. Efekty kształcenia domowego będzie sprawdzał dyrektor szkoły podczas egzaminów klasyfikacyjnych przeprowadzanych raz w roku. Dziecko uczone w domu będzie realizowało tę samą podstawę programową co dzieci uczące się w szkole.

Dopuszczanie do użytku programów nauczania. Zgodnie z nowelizacją wybrane przez nauczycieli programy będzie dopuszczał do użytku szkolnego w danej szkole jej dyrektor. Będzie on odpowiedzialny za uwzględnienie w szkolnym zestawie programów nauczania całości podstawy programowej dla danego etapu edukacyjnego i podanie do wiadomości publicznej wykazu wybranych podręczników w terminie do 15 czerwca danego roku. Proponowane zmiany dają większą swobodę w doborze programów.

• Odstąpienie od zalecania do użytku szkolnego środków dydaktycznych. Liczba i różnorodność środków dydaktycznych, które mogą być używane w procesie nauczania powoduje, że zalecenie wszystkich z nich do użytku szkolnego przez ministra jest niemożliwe i niecelowe. Z powyższych względów w nowelizacji ustawy uchylono upoważnienia dla ministra do określenia w drodze rozporządzenia warunków i trybu zalecania do użytku szkolnego środków dydaktycznych.

• Wprowadzenie definicji niepełnosprawności sprzężonych – co pozwoli uporządkować kwestie wydawania orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego oraz dokładne naliczanie kwot części oświatowej subwencji ogólnej dla uczniów niepełnosprawnych

• Zatrudnienie osoby do kształcenia zawodowego, a niebędącej nauczycielem. Zmieniane zapisy pozwalają ustalić poziom wynagrodzenia dla takich osób na poziomie nie wyższym niż wynagrodzenie nauczyciela dyplomowanego.

Po wystąpieniu rozpoczęła się dyskusja.

Autoprezentacja w pracy dyrektora placówki oświatowej.
Dorota Anyż.

w przygotowaniu

Protokół dyplomatyczny w pracy dyrektora placówki oświatowej.
Janusz Niesyto.

w przygotowaniu

Panele równoległe – do wyboru:

Odimienna nauka czytania. Irena Majchrzak. Praktyka prawna Dyrektora przedszkola. Ewa Czechowicz, OSKKO Wykorzystanie środków UE w placówkach przedszkolnych. Maria Wiro-Kiro, wyd. RAABE. Autoprezentacja w pracy dyrektora placówki oświatowej. Dorota Anyż.

w przygotowaniu

Niedziela, 19 kwietnia 2009 r. - III dzień konferencji, Miętne.
Relacjonuje Benigna Pietrusewicz

Podstawa programowa wychowania przedszkolnego i edukacja wczesnoszkolna jako ciągły proces wychowawczy.
Dr Małgorzata Skura, APS

Spotkanie z pełną życia i humoru dr Małgorzatą Skurą, pracownikiem Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, uczestniczką prac zespołu tworzącego podstawę programową, rozpoczęło się, jak na przedszkole przystało bajką, której morał zawierać się może w stwierdzeniu, że chcąc czynić lepiej nie zawsze robi się dobrze a diabeł tkwi w szczegółach.

Intencją prowadzącej było nie tyle dogłębne zaznajomienie zgromadzonych z treścią nowej podstawy programowej wychowania przedszkolnego, ile rozwianie pewnych wątpliwości, czy narosłych niepokojów i pogłosek.
Podstawa programowa pokazuje, co jest ważne w wychowaniu dziecka: przedszkole dba o rozwój intelektualny, etyczny, emocjonalny, społeczny i fizyczny dziecka. To samo dotyczy szkoły.

Pokrótce został przypomniany proces reformy. Dr Małgorzata Skura podkreśliła, że interpretacja zapisów prawnych jest często mało zgodna z duchem tychże, a następnie wyjaśniła genezę dojrzałości do nauki szkolnej, przypominając, że obowiązek ten dotyczy przede wszystkim nauczycieli dzieci pięcioletnich (a w okresie przejściowym i sześciolatków).
W związku z tym, przed uczelniami stoi ważne zadanie przygotowania nauczycieli, studentów do dokonywania diagnozy przedszkolnej a jeszcze bardziej – interpretacji obserwacji i wyników badania.

Innym problemem jest praca z dziećmi w grupach różnowiekowych (w okresie przejściowym, także w odniesieniu do nauczycieli klas I w szkołach podstawowych).
Przebywanie dzieci w takich grupach ma wiele zalet, np.:
• Pokazuje różnorodność ludzi
• Wyzwala naukę przez naśladownictwo
• Pozwala na naukę podejmowania różnych ról
• Umożliwia uczenie się bez negatywnego naznaczenia (w aspekcie np. niejednakowych umiejętności dzieci).

Prowadząca przypomniała, że podstawy programowe wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego są zapisem tego, czego państwo zobowiązuje się nauczyć przeciętnie uzdolnionego ucznia i przedszkolaka.
Stąd wypływa kwestia wykraczania poza podstawę programową – tu należy zawsze pamiętać, że dzieci wzrastają obecnie w innych warunkach, zmienia się otaczająca rzeczywistość i sposób zdobywania informacji (ale trudno mówić o akceleracji rozwoju).

Dr Skura podkreśliła raz jeszcze inny język podstawy. Co uwzględnia podstawa:
• Politykę Unii Europejskiej (równość płci, społeczeństwo informacyjne, zrównoważony rozwój…)
• Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie
• Założenia Strategii Lizbońskiej.
Następnie prowadząca nawiązała do umiejętności kluczowych, z ich krótkim komentarzem odnoszącym się do przedszkola:
• Czytanie – przedszkole przygotowuje do tego, by w szkole rozpocząć naukę czytania, w tym ze zrozumieniem.
• Myślenie matematyczne – rozwijane za zasadzie intuicji
• Myślenie naukowe (wyciąganie wniosków na poziomie dziecka)
• Umiejętności komunikowania się (werbalnego, niewerbalnego)
• Posługiwanie się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi - w przedszkolu to umiejętność zdobywania informacji: nauczyć się tak zadawać pytania, by uzyskać na nie potrzebną odpowiedź. To wyszukiwanie, porządkowanie i wykorzystywanie informacji z różnych źródeł
• Posługiwanie się językiem – obowiązkiem nauczyciela jest przede wszystkim kształcenie posługiwania się językiem ojczystym

Wracając do zapisów podstawy programowej wychowania przedszkolnego dr Skura podkreśliła wagę niektórych jej zapisów: np. istotną rolę edukacji zdrowotnej, której celem jest kształtowanie u dzieci nawyku dbałości o zdrowie własne i innych ludzi. Dalej: wielokrotnie w podstawie programowej jest również podkreślana aktywność, ponieważ im dzieci są bardziej aktywne, tym szybciej się rozwijają.
Czy wreszcie wspieranie rozwoju intelektualnego - w zapisach podstawy pojawia się dwukrotnie: jako wspieranie czynności intelektualnych, a następnie wspieranie rozwoju intelektualnego wraz z edukacją matematyczną.
To zagadnienie wiąże się m. in. z organizacją czasu w przedszkolu. Wskazany w podstawie podział odnosi się do realizacji podstawy programowej (czyli w rozliczeniu tygodniowym 25 godzin).

W dalszej części prezentacji nastąpiło porównanie zajęć opiekuńczych w szkole i przedszkolu, podczas których powinno mieć miejsce zaproponowanie interesujące spędzanie czasu w przyjaznej atmosferze i w bezpiecznym otoczenia, oraz wskazanie obowiązków nauczyciela:
• Znajomość podstawy programowej
• Wybór programu wychowania przedszkolnego/ programu nauczania
• W szkole: wybór pakietu edukacyjnego – w przedszkolu nauczyciel nie ma obowiązku wyboru takiego pakietu, ale jeśli już go wybiera – to nauczyciel, a nie dyrektor.

Dr Skura skomentowała kolejne zakresy w podstawie programowej wychowania przedszkolnego, zaznaczając, jak ważne jest przygotowanie do nauki czytania i pisania i - podkreślając - nie rozpoczynanie tego procesu, jeśli dzieci nie są do tego gotowe!

Zatrzymała się na dłużej przy edukacji matematycznej i tego, co mówi o niej podstawa programowa, jak należy ją czytać.
1. w przedszkolu: mówimy o wspomaganiu rozwoju intelektualnego wraz z edukacją matematyczną dzieci
2. w kształceniu zintegrowanym mówimy o edukacji matematycznej
3. o nauczaniu matematyki mówimy w klasach IV –VI.

W podsumowaniu swego wystąpienia dr Małgorzata Skura podkreśliła konieczność wnikliwego czytania podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla klasy 1 szkoły podstawowej oraz życzyła wszystkim wiele optymizmu.



Prace MEN nad programem nauczania.
Małgorzata Szybalska, dyrektor Departamentu Programów Nauczania i Podręczników MEN

Małgorzata Szybalska na wstępie spotkania wspomniała o podstawie programowej wychowania przedszkolnego w aspekcie podręczników.

Nie jest konieczne dopuszczanie podręczników pomocniczych. Warto natomiast zwrócić uwagę na inne formy i metody pracy z dziećmi niż korzystanie z podręczników pomocniczych (w przedszkolu istotne jest przygotowanie dzieci do rozpoczęcia nauki, a nie nauka, jako taka). Oczywiście podręczniki można stosować. Powinny być one zgodne z treścią podstawy programowej i decyzję o korzystaniu podejmują nauczyciele i dyrektor konkretnego przedszkola. Jednak to korzystanie powinno odbywać się w ograniczonym zakresie (tym bardziej, że na zajęcia dydaktyczne proponuje się tylko 1/5 czasu realizacji podstawy programowej).

Pani Małgorzata Szybalska podkreśliła, że od 1 września wszystkie przedszkola pracują w oparciu o nową podstawę programową wychowania przedszkolnego – we wszystkich grupach wiekowych od trzylatków po pięciolatki (i sześciolatki w okresie przejściowym).

Minister Edukacji Narodowej patronuje Konkursowi na najlepsze programy wychowania przedszkolnego. Organizatorem Konkursu jest Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli. Celem konkursu jest wyłonienie i upowszechnienie najlepszych programów wychowania przedszkolnego, zgodnych z nową podstawą programową wychowania przedszkolnego. Do Konkursu mogą przystąpić osoby fizyczne będące autorami programów wychowania przedszkolnego. 4 maja 2009 r. to termin nadsyłania programów na Konkurs „Najlepszy program wychowania przedszkolnego". Po rozstrzygnięciu konkursu (w maju-czerwcu), najlepsze, wyróżnione programy będą upowszechnione i udostępnione na stronie internetowej MEN i CODN – będzie można z nich korzystać.

Zgodnie z zapisami Ustawy o systemie oświaty z 19 marca, programy wychowania przedszkolnego będą dopuszczane przez dyrektora przedszkola, szkoły. Programy dopuszczone w danym przedszkolu/szkole stanowią zestaw programów a dyrektor odpowiada za realizację całej podstawy programowej.

Warunki dopuszczania programu zostały przedstawione zebranym w oparciu o projekt rozporządzenia w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników.

Jeśli chodzi o tryb dopuszczania programów: zgodnie z § 2 projektu rozporządzenia, program wychowania przedszkolnego dopuszcza do użytku w danym przedszkolu lub oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej odpowiednio dyrektor przedszkola lub dyrektor szkoły podstawowej, na wniosek nauczyciela lub nauczycieli, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej. W przypadku innej formy wychowania przedszkolnego, program wychowania przedszkolnego dopuszcza odpowiednio dyrektor przedszkola lub dyrektor szkoły podstawowej.

Nauczyciel może opracować program wychowania przedszkolnego samodzielnie albo we współpracy z innymi nauczycielami. Może również zaproponować program opracowany przez innego autora/autorów.

§ 3 projektu rozporządzenia określa szczegółowe warunki, jakie ma spełniać dopuszczany program wychowania przedszkolnego. Poza obowiązującymi w chwili obecnej warunkami, dodatkowo dopuszczany program:
• musi uwzględniać indywidualizację pracy w zależności od potrzeb i możliwości dzieci,
• ma zawierać wskazania dla nauczyciela pomocne w ocenie stopnia osiągnięcia przez dziecko wiadomości i umiejętności, określonych w podstawie programowej wychowania przedszkolnego, na koniec wychowania przedszkolnego (diagnoza przedszkolna).
Ponadto program musi zawierać treści zgodne z przepisami prawa, w tym ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi.

Program wychowania przedszkolnego może być dopuszczony do użytku w danym przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej oraz innej formie wychowania przedszkolnego jeżeli uzyska pozytywną opinię nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, który posiada wykształcenie wyższe i kwalifikacje do pracy w przedszkolu, albo pozytywną opinię doradcy metodycznego (to ostatnie też jest nowe w projekcie rozporządzenia).
Opinia ta ma w szczególności zawierać ocenę zgodności programu z podstawą programową wychowania przedszkolnego oraz spełniania przez program warunków określonych w rozporządzeniu.

Następnie Pani Małgorzata Szybalska odpowiadała na pytania uczestników spotkania:

1. Benigna Pietrusewicz (Olsztyn): Istnieje wiele wartościowych programów, choćby do edukacji matematycznej w przedszkolu. Jak traktować zgłoszone przez nauczyciela, obecnie funkcjonujące programy wychowania przedszkolnego – czy jako niezgodne z nową podstawą programową, czy też jako wykraczające poza podstawę, a tym samym, czy mogą one zostać dopuszczone zgodnie z procedurą przez dyrektora, oraz wykorzystywane (np. w ograniczonym zakresie) w pracy nauczyciela?

Odpowiedź: Jeżeli te programy spełniają warunki określone w rozporządzeniu (indywidualizacja pracy w zależności od potrzeb i możliwości dzieci, wskazania dla nauczyciela pomocne w dokonywaniu diagnozy przedszkolnej) i uzyskają pozytywną opinię – mogą być dopuszczane przez dyrektora.

2. Jolanta Ślęzak (Radomsko): Czy wszystkie programy mają być opiniowane przed dopuszczeniem przez dyrektora?

Odpowiedź: Wszystkie programy muszą być opiniowane, niezależnie od tego, kto jest ich autorem (te wyróżnione w konkursie CODN również, mimo, że ich wysoka jakość będzie niekwestionowana i będą rekomendowane przez MEN. To ważne, ponieważ spowoduje, że wybór programów dokonywany będzie starannie, świadomie, z pełną odpowiedzialnością oraz z dogłębną ich znajomością.

3. Jadwiga Szpruch - Barcińska (Radomsko): Czy program może opiniować ten sam nauczyciel, który go wybiera? Czy opinia ma być pisemna?

Odpowiedź: Nie, program musi być zaopiniowany przez innego nauczyciela. Opinii dokonuje się na piśmie. Programy podlegają nadzorowi pedagogicznemu Kuratorium Oświaty.

4. Danuta Kowalewska (Czarna Białostocka): Czy program do zajęć dodatkowych powinien obejmować całą podstawę programową?

Odpowiedź: Programy dodatkowe nie są w rozumieniu podstawy programowej programami wychowania przedszkolnego.

5. Barbara Kulpa (Działdowo): zdystansowała się od konieczności opiniowania programów uznanych autorów.

Odpowiedź: Opiniowanie musi być „równe” dla wszystkich. Opinia ma się też sprowadzać do tego, czy dany program nadaje się do danej, konkretnej placówki. Co do zasady prawnej: muszą być nowe programy, a więc i nowe opiniowanie. Stąd teraz wszystkie programy są w jednakowej sytuacji.

6. Różą Kwiatkowska (Olsztyn): wyraziła obawę o to, że nauczyciele mogą nie napisać programów rzetelnie.

Odpowiedź: Na pewno będzie chociaż jeden program wychowania przedszkolnego dobrze opracowany, wzorcowy z oficjalną rekomendacją MEN – ale nie z dopuszczeniem, ponieważ teraz minister nie dokonuje formalnego dopuszczenia.

Na tym dyskusję zakończono.

 

OSKKO dziękuje Wystawcom którzy wsparli Konferencję