powrót

Projektowane rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego, wykazu stanowisk wymagających kwalifikacji pedagogicznych, kwalifikacji niezbędnych do sprawowania nadzoru pedagogicznego, a także kwalifikacji osób, którym

można zlecać prowadzenie badań i opracowywanie ekspertyz stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w. art. 35 ust 6 ustawy o systemie oświaty. Określa cele nadzoru pedagogicznego, zadania kuratora oświaty, dyrektora szkoły lub placówki. Ponadto w rozporządzeniu określony

jest wykaz stanowisk w urzędach organów sprawujących nadzór pedagogiczny, kwalifikacje niezbędne do sprawowania nadzoru pedagogicznego oraz kwalifikacje osób, którym można zlecać prowadzenie badań i opracowywanie ekspertyz, o których mowa w art. 35 ust. 5a ustawy.

Dotychczas problematykę objętą projektem rozporządzenia regulowało rozporządzenie

Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 sierpnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad

sprawowania nadzoru pedagogicznego, wykazu stanowisk wymagających kwalifikacji

pedagogicznych niezbędnych do sprawowania nadzoru pedagogicznego, a także kwalifikacji

osób, którym można zlecać prowadzenie badań T opracowywanie ekspertyz (Dz. U. Nr 67 z

1999 r., póz. 759).

Aktualnie obowiązujące rozporządzenie sformułowane jest nieprecyzyjnie, nie definiuje pojęć związanych z nadzorem pedagogicznym, nie określa zadań w zakresie organizacji i wykonywania nadzoru przez organy do jego sprawowania uprawnione. Brak jednoznacznie

sprecyzowanego przedmiotu, celów, zadań, form sprawowania nadzoru, a także zasad mierzenia jakości pracy szkół i placówek oraz ich wspomagania. W rzeczywistości, sprawowanie nadzoru pedagogicznego sprowadzone zostało do „mierzenia jakości" pracy szkół i placówek oraz do sporządzania „raportów" z wyników mierzenia.

Dowolność określania przez kuratorów wymagań stawianych szkole nie pozwalała w skali ogólnopolskiej ocenić stanu oświaty, jakości pracy szkół i placówek, wskazać kierunków zmian w zakresie organizacji szkół, planowania ich rozwoju, wspomagania nauczycieli i dyrektorów szkół w uzyskiwaniu wysokiej jakości i efektywności pracy.

Wyniki kontroli organizacji i funkcjonowania nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez kuratorów oświaty i dyrektorów szkół i placówek przeprowadzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli oraz wyniki kontroli i badań prowadzonych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu w tym zakresie potwierdzają potrzebę dokonania zmian w tym podstawowym akcie prawnym, regulującym sprawowanie nadzoru pedagogicznego. Konieczne jest także zwiększenie skuteczności nadzoru kuratora oświaty oraz umocnienie jego pozycji w stosunku do organów prowadzących szkoły i placówki, w procesie osiągania przez nie najwyższej jakości pracy.

Zasada oddzielenia zadań realizowanych przez organ prowadzący szkołę od zadań spełnianych przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny uzyskała powszechną aprobatę. Nie można nie zauważyć jednak pewnych tendencji do ograniczania roli kuratora oświaty przez samorządy, które w znacznej części dofinansowują szkoły i placówki z własnych funduszy. Szczególnie ważne jest więc wypracowanie przez kuratora i jego pracowników osobistego autorytetu. Istota tego autorytetu polegać powinna nie na autorytecie „władzy," a na uznaniu roli, jaką wypełnia nadzór pedagogiczny. Dlatego wielką wagę należy przywiązywać zarówno do kwalifikacji merytorycznych pracowników kuratorium jak i do ich postaw etycznych oraz umiejętności pracy i współdziałania zarówno z dyrektorami szkół jak i przedstawicielami władzy samorządowej.

III. Różnice między dotychczasowym i projektowanym stanem prawnym.

W projektowanym rozporządzeniu wprowadzony jest słowniczek podstawowych pojęć związanych z nadzorem pedagogicznym (§1).

Jasno określony został cel nadzoru pedagogicznego i sposoby jego osiągania (§ 2 ust. l), zasady sprawowania nadzoru pedagogicznego (§ 2 ust.2 - 5), zakres i zasady mierzenia jakości pracy szkół i placówek (§ 3), zakres pomocy udzielanej szkołom i placówkom przez organy sprawujące nadzór pedagogiczny oraz instytucje wspomagające (§ 7) oraz zadania w zakresie sprawowania nadzoru pedagogicznego przypisane organom sprawującym ten nadzór: kuratorowi oświaty (§ 5) oraz dyrektorowi szkoły (§ 6).

Kurator oświaty został upoważniony do rozszerzania standardów oceny jakości pracy szkoły lub placówki o elementy wynikające z tradycji, specyfiki regionu i regionalnej polityki oświatowej (§ 3 ust.3).

Określono ogólnopolskie uniwersalne standardy oceny jakości pracy szkół i placówek (załącznik nr l) i przykładowe wskaźniki ich osiągania. Będą one podstawą do prowadzenia zewnętrznego mierzenia jakości pracy szkół i placówek prowadzonego przez organ nadzoru pedagogicznego i oceny jakości ich pracy. Zakres mierzenia będzie uzależniony od specyfiki nadzorowanej szkoły lub placówki.

Wprowadzone po raz pierwszy standardy oceny nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez kuratora oświaty (załącznik nr 2) umożliwią jednolite, porównywalne w całym kraju badanie jakości sprawowania nadzoru pedagogicznego. Będą one stanowić punkt odniesienia przy ocenie jakości sprawowania nadzoru pedagogicznego przez kuratora oświaty oraz sprawności i efektywności realizowania zadań przez jego aparat pomocniczy (kuratorium oświaty).

Dzięki wprowadzeniu przepisów określających formy działalności wspomagającej (§ 7), kurator oświaty oraz instytucje takie jak: zakłady kształcenia nauczycieli, placówki doskonalenia nauczycieli, centralna i okręgowe komisje egzaminacyjne, szkoły wyższe, biblioteki pedagogiczne, poradnie psychologiczno - pedagogiczne, będą mogły w sposób skoordynowany - z istotnym udziałem kuratora oświaty - wspomagać szkoły i placówki w osiąganiu wysokiej jakości ich pracy.

W projekcie rozporządzenia określono stanowiska, których zajmowanie wymaga kwalifikacji pedagogicznych oraz wymagania kwalifikacyjne do sprawowania nadzoru pedagogicznego. Wprowadzono, jako wymóg konieczny, ukończenie kursu kwalifikacyjnego do sprawowania nadzoru pedagogicznego (§ 8 ust.2 pkt l lit. d) prowadzonego przez placówkę doskonalenia nauczycieli. Wymóg ten, dla nowo zatrudnianych pracowników w ministerstwach i kuratoriach oświaty na stanowiskach, których zajmowanie wymaga kwalifikacji pedagogicznych, ma obowiązywać od l września 2005 roku. Jest to związane z czasem niezbędnym na odbycie kursu kwalifikacyjnego, którego ramowy program zatwierdza minister właściwy do spraw oświaty i wychowania. W związku z projektowaną nową regulacją finalizowane są prace nad zakresem tematycznym kursu.

Z uwagi na ważność problemu wprowadzono zapis o powierzeniu przez kuratora oświaty, osobie zatrudnionej na stanowisku wizytatora lub starszego wizytatora, koordynowania nadzoru nad przestrzeganiem praw ucznia i praw dziecka w szkole lub placówce (§ 9). Jest to realizacja licznych wniosków, próśb, postulatów napływających z różnych środowisk, a także potrzeba wzmocnienia nadzoru nad tym zadaniem, wyodrębnionym w nowelizacji ustawy o systemie oświaty. •

Zmieniona została treść przepisu dotyczącego zlecania prowadzenia badań i opracowywania ekspertyz. Istota zmiany dotyczy zlecania badań i opracowywania ekspertyz osobom, które posiadają kwalifikacje zgodne z zakresem zleconych badań. Sprecyzowano, co powinno być określone w zleceniu (§ 10).

IV. Wejście aktu w życie.

Proponuje się, aby projektowane rozporządzenie weszło w życie od l września 2003 r. z wyjątkiem § 8 ust. 2 pkt 2 lit. d, który wszedłby w życie od l września 2005 r.

V. Ocena skutków regulacji.

Projekt rozporządzenia został umieszczony na stronie intemetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu a także przekazany do zaopiniowania resortom oraz następującym związkom zawodowym i partnerom społecznym :

1. Chrześcijański Związek Zawodowy/solidarność im. ks. Jerzego Popiełuszki"

2. Zarząd Główny Związku Nauczycielstwa Polskiego

3. Sekcja Krajowa Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność"

4. Wolny Związek Zawodowy „Sierpień 80"

5. Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność"

6. Zarząd Krajowy Związku Zawodowego Nauczycieli Średnich Szkół Leśnych w Polsce

7. Związek Zawodowy Pracowników Oświaty i Wychowania „Oświata"

8. Krajowa Sekcja Oświaty NSZZ „Solidarność"

9. Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Pracowników Schronisk dla Nieletnich

i Zakładów Poprawczych

10. Związek Zawodowy „Rada Poradnictwa"

11. Sekcja Oświaty KNSZZ „Solidarność 80"

12. Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski

13. Społeczne Towarzystwo Oświatowe

ł 4. Krajowe Forum Oświaty Niepublicznej

15. ? (uwaga OSKKO)

16. Towarzystwo Wiedzy Powszechnej

17. Związek Rzemiosła Polskiego

18. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kadry Kierowniczej Oświaty

19. Forum Związków Zawodowych

20. Stowarzyszenie Oświatowców Polskich

21. Krajowe Porozumienie Rodziców i Rad Rodziców

Wejście w życie rozporządzenia nie spowoduje dodatkowych skutków finansowych dla budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego. Przepisy rozporządzenia będą realizowane w ramach corocznie planowanych w budżetach właściwych ministrów i wojewodów wydatków na zadania oświaty i wychowania. Z punktu widzenia oceny skutków regulacji projektowane rozporządzenie nie będzie miało wpływu na rynek pracy, konkurencyjność wewnętrzną i zewnętrzną gospodarki oraz sytuacje i rozwój regionalny.