Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w art. 22 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329, z późn. zm.). Zgodnie z tym upoważnieniem minister właściwy do spraw oświaty i wychowania jest obowiązany do określenia warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów, z uwzględnieniem:

1) prawa ucznia do jawnej i umotywowanej oceny oraz informacji o wymaganiach edukacyjnych;

2) tworzenia wewnątrzszkolnych systemów oceniania;

3) dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia;

4) przekazywania rodzicom informacji o postępach i trudnościach ucznia w nauce;

5) kompetencji okręgowych komisji egzaminacyjnych w zakresie przygotowywania, przeprowadzania i oceniania sprawdzianu i egzaminów;

6) możliwości zwalniania z części lub całości sprawdzianu i egzaminu laureatów i finalistów odpowiednio konkursów i olimpiad przedmiotowych;

7) możliwości unieważnienia sprawdzianu lub egzaminu w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów dotyczących przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów, jeżeli to naruszenie mogło mieć wpływ na wynik sprawdzianu lub egzaminu.

Ponadto zgodnie z art. 22 ust. 4 powyższej ustawy, w przedmiotowym rozporządzeniu należy uregulować również warunki zwalniania uczniów z obowiązku zdawania odpowiednio sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego.



Obecnie warunki i sposób oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych reguluje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 marca 2001 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 29, poz. 323, z późn. zm.).



Projekt rozporządzenia (podobnie jak obecnie obowiązujące rozporządzenie) nie dotyczy dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim.

W przedmiotowym projekcie nie uregulowano również warunków przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów oraz ich formy dla dzieci i młodzieży niepełnoprawnych oraz niedostosowanych społecznie, uczęszczających do przedszkoli i szkół lub oddziałów specjalnych oraz ośrodków, o których mowa w art. 2 pkt 5 ustawy o systemie oświaty, a także przedszkoli i szkół ogólnodostępnych oraz przedszkoli i szkół lub oddziałów integracyjnych. Zgodnie z ustawą o systemie oświaty, problematyka ta zostanie uregulowana w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 2 i 3 ustawy o systemie oświaty.

Projekt nie dotyczy również warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach artystycznych, które uregulowane zostały w rozporządzeniu Ministra Kultury z dnia 6 lutego 2002 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w publicznych szkołach i placówkach artystycznych (Dz. U. Nr 14, poz. 136).

Projekt nie reguluje również zasad oceniania z religii (etyki), które określone zostały w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz. U. Nr 36, poz. 155, z późn. zm.)



W projekcie rozporządzenia w rozdziale 2 uregulowano zasady oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów w szkołach dla dzieci i młodzieży. W porównaniu z obecnie obowiązującym rozporządzeniem doprecyzowano niektóre obecnie obowiązujące przepisy oraz wprowadzono nowe regulacje, w szczególności:

1) zmieniono nazwę „klasyfikacja końcoworoczna” na „klasyfikacja roczna”;

2) wprowadzono regulację, że ocena zachowania jest oceną klasyfikacyjną (§ 3 ust. 3 pkt 3 projektu), przy ustalaniu której należy brać pod uwagę przede wszystkim respektowanie przez ucznia zasad współżycia społecznego i norm etycznych oraz kulturę osobistą tego ucznia (§ 14 ust. 1 projektu); ocena ta, podobnie jak dotychczas, nie ma wpływu na oceny z zajęć edukacyjnych oraz promowanie do następnej klasy lub ukończenie szkoły;

3) wprowadzono możliwość zwolnienia ucznia z informatyki i technologii informacyjnej (§ 7 projektu); obecnie obowiązujące rozporządzenie przewiduje możliwość zwolnienia ucznia jedynie z zajęć wychowania fizycznego;

4) w związku z licznymi postulatami rozszerzono skalę ocen zachowania o oceny „bardzo dobra” i „naganna” (§ 14 ust. 3 projektu);

5) dookreślone zostały możliwości poprawy ocen z zajęć edukacyjnych i zachowania (§18 projektu);

6) wprowadzono zasady otrzymywania świadectw szkolnych promocyjnych i świadectw ukończenia szkoły z wyróżnieniem regulowane obecnie w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 stycznia 2000 r. w sprawie zasad wydawania oraz wzorów świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych, sposobu dokonywania ich sprostowań i wydawania duplikatów, a także zasad legalizacji dokumentów przeznaczonych do obrotu prawnego z zagranicą oraz zasad odpłatności za wykonywanie tych czynności – Dz. U. Nr 6, poz. 73, z późn. zm. (§ 17 ust. 3 i § 19 ust. 2 projektu);

7) wprowadzono pojęcie klasyfikacji końcowej, na którą składają się roczne oceny klasyfikacyjne z obowiązkowych zajęć edukacyjnych uzyskane w klasie programowo najwyższej oraz roczne oceny klasyfikacyjne z tych obowiązkowych zajęć edukacyjnych, których realizacja zakończyła się w klasach programowo niższych (§ 19 ust. 1 pkt 1 projektu).



Zgodnie z projektowanym § 2 ust. 1, w szkole dla dzieci i młodzieży ocenianiu podlegają osiągnięcia edukacyjne ucznia oraz zachowanie tego ucznia. Osiągnięcia edukacyjne ucznia oceniane są poprzez ocenianie wewnątrzszkolne, na które składa się bieżące ocenianie, klasyfikacja śródroczna, roczna i końcowa.

W projekcie rozporządzenia dookreślono zasady przeprowadzania egzaminu klasyfikacyjnego, w szczególności w odniesieniu do ucznia spełniającego obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą (§16). W przypadku tego ucznia egzamin klasyfikacyjny nie obejmuje przedmiotów: technika, plastyka, muzyka i wychowanie fizyczne. Uczniowi temu nie ustala się również oceny zachowania. Ponadto, egzamin klasyfikacyjny przeprowadza komisja, powołana przez dyrektora szkoły, który wyraził zgodę na spełnianie przez ucznia odpowiednio obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą (§ 16 ust. 11 projektu). Egzaminy klasyfikacyjne przeprowadza się w formie pisemnej i ustnej, z tym że w przypadku przedmiotów takich jak: plastyka, muzyka, technika, informatyka, technologia informacyjna i wychowanie fizyczne egzamin ma formę zadania praktycznego. Przewodniczący komisji, w uzgodnieniu z rodzicami (prawnymi opiekunami) ucznia spełniającego obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą, ustala tryb przeprowadzenia tego egzaminu, w szczególności liczbę obowiązkowych zajęć edukacyjnych, z których uczeń może zdawać egzaminy w ciągu jednego dnia. Inaczej uregulowana została sytuacja ucznia realizującego indywidualny program lub tok nauki. Zgodnie z projektowanym § 16 ust. 10, egzamin klasyfikacyjny w tym przypadku przeprowadza nauczyciel danego obowiązkowego zajęcia edukacyjnego w obecności nauczyciela takiego samego lub pokrewnego obowiązkowego zajęcia edukacyjnego.

Od oceny niedostatecznej ustalonej w wyniku egzaminu klasyfikacyjnego uczeń lub jego rodzice (prawni opiekunowie) mogą wnieść odwołanie w trybie określonym w statucie szkoły.

W projekcie rozporządzenia odrębnie uregulowano zasady oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym. W związku z tym, że uczniowie ci realizują odrębną podstawę programową i na tej podstawie indywidualne programy edukacyjne, u tych uczniów ocenia się poziom funkcjonowania i osiągnięcia edukacyjne. Oceny bieżące oraz śródroczne i roczne oceny klasyfikacyjne oraz ocena klasyfikacyjna zachowania dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym są ocenami opisowymi (§ 13 ust. 4 i § 14 ust. 4). Ponadto, o ukończeniu szkoły przez tych uczniów postanawia na zakończenie klasy programowo najwyższej rada pedagogiczna, uwzględniając specyfikę kształcenia tego ucznia, w porozumieniu z rodzicami (prawnymi opiekunami).

Projekt rozporządzenia reguluje również zasady postępowania w przypadku stwierdzenia, że roczna (semestralna) ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych lub roczna ocena klasyfikacyjna zachowania została ustalona niezgodnie z przepisami prawa. Zgodnie z art. 41 ust. 3 ustawy o systemie oświaty, dyrektor szkoły wstrzymuje wykonanie uchwały rady pedagogicznej, która jest niezgodna z przepisami prawa, a o wstrzymaniu wykonania uchwały niezwłocznie powiadamia organ prowadzący szkołę oraz organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Organ sprawujący nadzór pedagogiczny uchyla uchwałę w razie stwierdzenia jej niezgodności z przepisami prawa po zasięgnięciu opinii organu prowadzącego szkołę. Rozstrzygnięcie organu sprawującego nadzór pedagogiczny jest ostateczne.
 

Dyrektor szkoły, po wstrzymaniu wykonania uchwały rady pedagogicznej, ma obowiązek powołać komisję, która przeprowadza postępowanie wyjaśniające, a w przypadku rocznej (semestralnej) oceny klasyfikacyjnej z zajęć edukacyjnych komisja przeprowadza także pisemny i ustny sprawdzian wiadomości i umiejętności ucznia, oraz ustala roczną (semestralną) ocenę klasyfikacyjną z danego zajęcia edukacyjnego lub roczną ocenę klasyfikacyjną zachowania. W projekcie zastrzeżono jednak, że ustalona przez komisję ocena klasyfikacyjna z zajęcia edukacyjnego oraz ocena klasyfikacyjna zachowania nie może być niższa od oceny ustalonej przez nauczyciela lub wychowawcę. Ocena ustalona przez komisję może być zmieniona tylko w wyniku egzaminu poprawkowego.



W rozdziale 3 projektu rozporządzenia uregulowano zasady oceniania, klasyfikowania i promowania słuchaczy w szkołach dla dorosłych. Poza odrębnymi regulacjami zawartymi w tym rozdziale do szkół dla dorosłych stosuje się w znacznej części przepisy dotyczące szkół dla dzieci i młodzieży.



W projektowanym rozporządzeniu doprecyzowano niektóre przepisy, które na gruncie obecnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 marca 2001 r. budziły wątpliwości lub nie sprawdziły się w trakcie przeprowadzanych sprawdzianów i egzaminów

W rozdziale 4 uregulowano warunki i sposób przeprowadzania sprawdzianu w ostatnim roku nauki w szkole podstawowej oraz egzaminu w ostatnim roku nauki w gimnazjum. W porównaniu z obecnie obowiązującym rozporządzeniem, rozszerzono uprawnienia do zwolnienia z odpowiedniej części egzaminu gimnazjalnego, na laureatów i finalistów ogólnopolskich olimpiad przedmiotowych. Obecnie uprawnienie to przysługuje wyłącznie laureatom ostatniego stopnia wojewódzkich konkursów przedmiotowych. Potrzeba wprowadzenia takiej zmiany wynika z faktu coraz częstszego udziału w ogólnopolskich olimpiadach uczniów gimnazjum, którzy odnoszą zwycięstwo.

W rozdziale 5 uregulowano warunki i sposób przeprowadzania egzaminu maturalnego. W porównaniu z obecnym rozporządzeniem doprecyzowano istniejące uregulowania oraz wprowadzono nowe przepisy, w szczególności:

1) rozszerzono listę przedmiotów, z którym absolwent może zdawać część pisemną egzaminu maturalnego o przedmiot: filozofia (§ 44 ust. 2 pkt 2 lit. c); egzamin maturalny z filozofii będzie można zdawać począwszy od sesji wiosennej roku szkolnego 2006/2007 (§ 127);

2) doprecyzowano przepis dotyczący dokonywania zmian w deklaracji zdającego ze względu na wymogi druku i dystrybucji arkuszy egzaminacyjnych (§ 52 ust.4);

3) w § 58 ust. 2 proponuje się wprowadzenie możliwości uwzględniania na przygotowywanej w szkole liście tematów również tematów zaproponowanych przez uczniów;

4) doprecyzowano przepis dotyczący wyników egzaminu pisemnego; zgodnie z projektowanym § 88 ust. 4 i 5, wyniki uzyskane za rozwiązanie poszczególnych arkuszy egzaminacyjnych odnotowuje się na świadectwie dojrzałości oddzielnie, z tym że w przypadku języków obcych nowożytnych wyniki uzyskane za rozwiązanie II i III arkusza egzaminacyjnego odnotowuje się łącznie;

5) zmieniono przepis dotyczący ponownego przystąpienia do egzaminu maturalnego; proponowane brzmienie przepisu umożliwia zdającemu poprawianie wyniku z części pisemnej zarówno z przedmiotów obowiązkowych, jak i dodatkowych (§ 91 ust.4);

6) doprecyzowano przepis dotyczący udostępniania absolwentowi arkuszy do wglądu (§ 94).



W rozdziale 6 projektu uregulowano warunki i sposób przeprowadzania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe. W porównaniu z obecnym rozporządzeniem, projektowane zmiany tego rozdziału wynikają ze zmiany ustawy o systemie oświaty, a także są konsekwencją prac prowadzonych nad przygotowywaniem egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe i przeprowadzanych przez okręgowe komisje egzaminacyjne - pilotażowych egzaminów. Projekt wprowadza zmiany w zakresie:

1) opracowywania i ogłaszania informatorów przez Komisję Centralną (§ 97);

2) dookreślenia terminu egzaminu w dwóch sesjach egzaminacyjnych (§ 99);

3) ogłaszania na stronie internetowej Komisji Centralnej, nie później niż na
4 miesiące przed terminem egzaminu, harmonogramu przeprowadzania egzaminu zawodowego (§ 99 ust. 2);

4) upoważniania szkół, placówek i pracodawców do przeprowadzania wyłącznie etapu praktycznego egzaminu zawodowego, gdyż etap pisemny będzie przeprowadzany w szkole, którą absolwent ukończył (§ 100);

5) dookreślenie terminów składania deklaracji dotyczących przystąpienia do egzaminu zawodowego oraz opinii poradni (§101 i 102);

6) ustalenia, że dyrektor szkoły lub placówki jest przewodniczącym szkolnego zespołu egzaminacyjnego - odpowiedzialnym za właściwą organizację i przebieg egzaminu zawodowego( § 104);

7) powoływania zespołów egzaminacyjnych z listy przekazanej przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej, zawierającej wykaz imienny egzaminatorów;

8) udostępniania absolwentowi odczytanej karty odpowiedzi oraz karty obserwacji zdającego z ustalonymi wynikami obydwu etapów egzaminu zawodowego (§ 117);

9) sporządzania przez przewodniczącego szkolnego zespołu egzaminacyjnego wyłącznie protokołów zbiorczych z poszczególnych etapów egzaminu zawodowego (§ 119).





Ponadto w projekcie rozporządzenia w § 128 jasno określono – co wcześniej nie było jednoznacznie ustalone – zasady przystępowania do egzaminu maturalnego absolwentów, którzy szkoły średnie ukończyli za granicą. Z uwagi na zewnętrzny charakter egzaminu oraz niezbędne kwalifikacje egzaminatorów, proponuje się, aby absolwenci tych szkół, którzy chcą przystąpić do polskiego egzaminu maturalnego, zdawali go w Polsce. Szacunkowe wyliczenia wskazują na bardzo wysoki koszt organizacji takiego egzaminu poza granicami kraju.



Projekt rozporządzenia reguluje również warunki i sposób przeprowadzania dotychczasowego egzaminu dojrzałości (tzw. „starej matury”) – załącznik nr 1 do rozporządzenia, oraz warunki i sposób przeprowadzania egzaminu z nauki zawodu i egzaminu z przygotowania zawodowego - załącznik nr 2 do rozporządzenia. W przypadku egzaminu dojrzałości, w porównaniu z obecnym rozporządzeniem, proponuje się zmianę w § 34. Proponowane brzmienie wyrównuje szanse na ponowne przystąpienie do egzaminu dojrzałości wszystkim absolwentom dotychczasowych szkół średnich (niezależnie od cyklu kształcenia w danej szkole) z tymi absolwentami, którzy wybrali egzamin maturalny, czyli tzw. „nową maturę”. Natomiast w zakresie przeprowadzania egzaminu z nauki zawodu i egzaminu z przygotowania zawodowego projektowane rozporządzenie nie wprowadza zmian w porównaniu z obecnie obowiązującym załącznikiem nr 2.





Ocena skutków regulacji (OSR)



1. W zakresie wskazania podmiotów, na które oddziałuje projekt rozporządzenia:

Projekt rozporządzenia dotyczy uczniów i słuchaczy wszystkich typów szkół oraz zadań dyrektorów tych szkół i dyrektorów CKE i OKE.

Przepisy rozporządzenia gwarantują prawidłową realizację zadań w zakresie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych.



2. Konsultacje społeczne:

Projekt rozporządzenia został przekazany do zaopiniowania następującym związkom zawodowym i partnerom społecznym

[...]

Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kadry Kierowniczej Oświaty

[...]

Wyniki konsultacji zostaną omówione po uzyskaniu uwag i propozycji.


Rozporządzenie nie spowoduje skutków finansowych dla budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego, nie będzie miało bezpośredniego wpływu na rynek pracy, konkurencyjność wewnętrzną i zewnętrzną gospodarki oraz na rozwój regionów.