Projekt

I. Wprowadzenie

Przemiany społeczno-ekonomiczne, które miały miejsce w naszym kraju w ostatnich latach pogłębiły różnice występujące między miastem a wsią. Na obszarach wiejskich kumuluje się szereg zjawisk ograniczających rozwój jej mieszkańców, w tym ciągle jeszcze niedostateczny poziom wykształcenia, niedostosowanie posiadanego przygotowania zawodowego do potrzeb występujących w danym regionie, niższe aspiracje życiowe, trudniejszy dostęp do rynku pracy, a w niektórych rejonach kraju także niższy standard życia mieszkańców wsi.

Aktualne uwarunkowania powodują że procesy decydujące o rozwoju społeczno-gospodarczym mają tendencję do koncentrowania się w ośrodkach silniej zurbanizowanych, gdzie nie występują bariery dostępu do infrastruktury i gdzie wysoko wykwalifikowani pracownicy mają do niej powszechny dostęp i mogą z niej efektywnie korzystać. Zależności te decydują o tym, że tereny wiejskie mają gorsze perspektywy rozwojowe niż ośrodki miejskie.

Na sytuację gospodarczą i perspektywy rozwoju obszarów wiejskich mają wpływ także różne uwarunkowania wynikające z ogólnie niskiego poziomu gospodarczego, dużych odległości i znacznych trudności w dostępie do infrastruktury społecznej, edukacyjnej i kulturalnej. Występujące w tym zakresie dysproporcje pomiędzy miastem a wsią decydują o mniejszej atrakcyjności obszarów wiejskich, a tym samym stanowią źródło występowania barier dalszego ich rozwoju.

Posiadane przez mieszkańców obszarów wiejskich kwalifikacje, niekiedy ich brak, stanowią jedną z ważniejszych barier do przezwyciężania bezrobocia i ożywienia gospodarczego obszarów wiejskich. Osoby o niższym poziomie wykształcenia są mniej mobilne zawodowo i jednocześnie nie przejawiają aktywności w celu uzyskania pożądanych na rynku pracy kwalifikacji. U podstaw tego zjawiska leży zazwyczaj brak motywacji do dalszego kształcenia, jak również brak środków na dalsze kształcenie.

Na gorszy start i mniejsze szanse edukacyjne dzieci wiejskich wpływa szereg barier związanych z funkcjonowaniem systemu oświatowego na wsi (np. ograniczenie dostępu do poradnictwa wspomagającego rozwój zdrowotny i edukacyjny najmłodszych dzieci, ograniczenie dostępu do przedszkoli, większe niż w miastach zróżnicowanie poziomu kwalifikacji nauczycieli, gorsza oferta edukacyjna szkolnictwa ponadgimnazjalnego, mniejsze możliwości kształcenia ustawicznego dorosłych), a także konieczność zaspokajania specyficznych potrzeb występujących w tym środowisku (np. w okresie intensywnych prac polowych), pokonywania barier związanych z sytuacją materialną rodzin wiejskich oraz ich aspiracjami edukacyjnymi. Również infrastruktura edukacyjna, społeczna i kulturalna na wsi jest niedoinwestowana oraz niedostosowana do lokalnych potrzeb. W Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi prowadzone są prace nad opracowaniem Programu rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013, w ramach którego przewidziane jest Działanie 3.3 Odnowa i rozwój wsi. Jego celem jest stworzenie warunków dla rozwoju społeczno-ekonomicznego obszarów wiejskich i aktywizacja ludności wiejskiej poprzez:¹

- podniesienie jakości życia i pracy na wsi,

- wzrost atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej obszarów wiejskich,

- zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi,

- kultywowanie tożsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich,

- promocję obszarów wiejskich.

W Polsce notuje się jedne z najniższych wśród krajów OECD i UE wskaźników upowszechnienia wychowania przedszkolnego, a także uczestnictwa w formach kształcenia ustawicznego dorosłych. Ponadto, wycinkowe analizy dotyczące prywatnych nakładów na edukację, wskazują na korelację statusu materialnego rodziny z inwestowaniem w edukację na początkowych jej etapach. Ludzie bardziej majętni częściej inwestują w edukację na etapie wcześniejszym, niż rodzice ubożsi.

¹ Program rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 2007-2013) - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi - projekt W-04/III/06, s.106-109.

Dodatkowo, czynniki decydujące o rozwoju społecznym skoncentrowane są w miastach, gdzie nie występują bariery dostępu do infrastruktury oświatowej², kulturalnej i społecznej. W ośrodkach tych ludzie mogą efektywnie korzystać z bogatych zasobów naukowych, kulturalnych oraz obiektów sportowych. Mechanizmy te determinują gorszą perspektywę rozwojową ośrodków wiejskich, w stosunku do atrakcyjnych i dobrze wyposażonych ośrodków miejskich.

Rozwiązanie tych problemów wymaga efektywnej, wielopłaszczyznowej współpracy ponad podziałami: władz rządowych, samorządu wszystkich szczebli, organizacji pozarządowych, środowisk lokalnych, rodziców, nauczycieli, wolontariuszy, naukowców i ludzi biznesu - całego społeczeństwa. Nowe warunki do tej współpracy tworzy integracja z Unią Europejską i dostępność ogromnych środków finansowych. Aby mogły one być jak najlepiej wykorzystane niezbędne jest opracowanie spójnego planu działania. Podkreślenia wymaga fakt, iż przewidziane w programie kierunki działania są spójne z kierunkami wsparcia istotnym dla rozwoju obszarów wiejskich przewidzianymi w Krajowym Planie Strategicznym Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 i są ich uzupełnieniem oraz uszczegółowieniem.³

Celem Programu Rozwoju Edukacji na Obszarach Wiejskich jest eliminowanie barier w dostępie ludności wiejskiej do pełnej oferty edukacyjnej, kulturalnej, informacyjnej i sportowej, co w przyszłości powinno zmniejszyć różnice między miastem a wsią oraz ukształtowanie społeczeństwa otwartego na nieustanny rozwój i podnoszenie kwalifikacji. Program Rozwoju Edukacji na Obszarach Wiejskich realizuje założenia zawarte w rządowym programie „Solidarne Państwo".

² Dostęp do placówek oświatowych: szkoły podstawowe (ogółem 13 995, miasto 3 885, wieś 10 110), gimnazja (ogółem 6 171, miasto 2 983, wieś 3 188), licea ogólnokształ
cące (ogółem 2 517, miasto 2 266, wieś 251), szkoły zawodowe i ogólnozawodowe (ogółem 7 456, miasto 6 418, wieś 1 038). Źródło: GUS Oświata i wychowanie w roku
szkolnym 2004/2005, Warszawa 2005.

³ Krajowy Plan Strategiczny Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi - projekt 03/2006.

II. Diagnoza stanu

Niski poziom kwalifikacji zawodowych osób zamieszkujących tereny wiejskie wraz z niskim rozwojem infrastrukturalnym polskiej wsi znacznie utrudnia procesy reorganizacyjne tego sektora gospodarki. W porównaniu z innymi państwami UE Polska charakteryzuje się najwyższym udziałem ludności pracującej w rolnictwie. W 2002 r. (według danych Narodowego Spisu Powszechnego) w rolnictwie pracowało 19 procent ogółu pracujących w Polsce, wytwarzając jedynie 3,1 procent wartości dodanej brutto. W konsekwencji dochody gospodarstw domowych rolników kształtują się na poziomie znacznie niższym w porównaniu z dochodami gospodarstw pracowniczych. Główną barierą dla dalszych, bardziej dynamicznych przekształceń na wsi wydaje się być trudna sytuacja na rynku pracy w kraju, która w połączeniu z relatywnie niskimi kwalifikacjami ludności rolniczej utrudnia jej podejmowanie zatrudnienia poza rolnictwem⁴.

Istotnym czynnikiem różnicującym strukturę ludności według poziomu wykształcenia jest miejsce zamieszkania. Ludność zamieszkująca obszary wiejskie charakteryzuje się niższym poziomem wykształcenia, niż ludność miast. Według danych zebranych podczas Narodowego Spisu Powszechnego⁵ ludność zamieszkująca wieś najczęściej posiadała wykształcenie podstawowe i niższe 43,3% (w mieście 23,7%), następnie zasadnicze 29,2% (w mieście 21,1%), średnie 22,4% (w mieście 38,6%), natomiast wyższe jedynie 4,3% (w mieście 13,7%) ogółu mieszkańców.⁶

W roku 2004 wskaźniki te nieznacznie poprawiły się: wykształcenie podstawowe posiadało 31,9% mieszkańców wsi(w mieście 23,0%), zasadnicze i średnie zawodowe 29,4% (w mieście 23,3%), średnie i policealne 24,5% (w mieście 33,0%), gimnazjalne 5,8% (w mieście 5,1%), wyższe 5,4% (w mieście 13,0%)⁷. Jak widać zmiany te przebiegają bardzo wolno.

⁴Zatrudnienie w Polsce 2005, MGiP, 2005.

⁵ Narodowy Spis Powszechny 2002, GUS, Warszawa 2002.

⁶ ibid.

¹ Rocznik Demograficzny 2005, GUS, Warszawa 2005.

Poziom wykształcenia znacząco wpływa na możliwość zatrudnienia oraz aktywnego poszukiwania pracy. Zarówno w krajach Unii Europejskiej jak i w Polsce, osoby z niskim poziomem kwalifikacji zawodowych (określanych w znacznej mierze poprzez poziom wykształcenia) mają zazwyczaj największe trudności ze znalezieniem i utrzymaniem pracy. Według danych Ministerstwa Polityki Społecznej z 2004 roku stopa bezrobocia wśród osób do 25 roku życia wynosiła blisko 46%.⁸ Biorąc pod uwagę poziom wykształcenia bezrobotnych osoby z wykształceniem wyższym stanowiły 7,1%, średnim zawodowym 18,6%, średnim ogólnokształcącym 22,8%, zasadniczym zawodowym 25,3%, podstawowym i gimnazjalnym 25,3%. Powyższe dane wskazują iż wyższy poziom wykształcenia umożliwia sprawniejsze funkcjonowanie w społeczeństwie, w tym aktywne poszukiwanie i podejmowanie pracy, oraz wyzwala chęci i umiejętności zawodowego przekwalifikowania się.

Jedną z najważniejszych form wyrównujących szanse edukacyjne dzieci jest edukacja przedszkolna. W roku szkolnym 2003/2004 wychowaniem przedszkolnym objętych było 52,3% dzieci mieszkających w mieście i tylko 16,7% dzieci wiejskich.⁹ W 2005/2006 roku wychowaniem przedszkolnym objętych jest wciąż zaledwie 17% dzieci na wsi.¹⁰ W roku szkolnym 2005/2006 liczba przedszkoli ogółem wynosiła 7 738, w tym 2 584 na wsi, zaś przedszkoli publicznych odpowiednio 6 775 i 2392.¹¹

Narodowy Program Stypendialny, Warszawa 2004.

⁹ Na podstawie danych Centrum Informatycznego MEN.

¹⁰ ibid.

¹¹ Razem przedszkola publiczne i niepubliczne - na podstawie danych opracowanych w Centrum Informatycznym MEN.

Sytuację na wsi, w pewnym zakresie, poprawia duża liczba oddziałów przedszkolnych usytuowanych przy szkołach podstawowych lub filialnych - jest ich aż 7 759, ale korzystają z nich głównie 6-latki w ramach rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego. Ogólna liczba dzieci uczęszczających do przedszkoli wynosiła w skali całego kraju 839 996 w tym zaledwie 249 632 dzieci wiejskich (w tym w przedszkolach publicznych 119 238).¹² Dane te wskazują na znaczne dysproporcje w upowszechnieniu edukacji przedszkolnej między miastem a wsią. Sytuacja to uwarunkowana jest m.in. strukturą zatrudnienia ludności. Ze względu na charakter swojej pracy rodzice zamieszkujący na wsi mają większą możliwość łączenia opieki nad dziećmi z pracą w gospodarstwie. Baza materialna przedszkoli na wsi jest stosunkowo uboga - jej podstawą są najczęściej wydzielone pomieszczenia przy szkołach podstawowych lub inne adaptowane obiekty. Może to stanowić barierę dla upowszechniania wychowania przedszkolnego na wsi. Do niskiego poziomu upowszechnienia przedszkoli wiejskich przyczyniają się przede wszystkim wysokie koszty ich utrzymania, co w konsekwencji prowadzi często do ich likwidacji, oraz niedocenianie roli przedszkola w procesie edukacyjnym.

Według raportu UNICEF opublikowanego w 2005 r. przygotowanie przedszkolne daje podstawę do nabywania umiejętności na wyższych szczeblach edukacji oraz w znaczący sposób zwiększa szanse edukacyjne dzieci. Dodatkowo, wychowanie przedszkolne wywiera pozytywny wpływ na rozwój społeczny dziecka oraz umiejętność zawierania kontaktów w grupie rówieśniczej.¹³

Większe trudności w dostępie do edukacji doświadczane przez młodzież wiejską w połączeniu z niższymi aspiracjami skutkują znacznie niższą liczbą studentów rekrutujących się z obszarów wiejskich. Z raportu Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego UW¹⁴ wynika, iż 75 % badanych studentów przed rozpoczęciem studiów mieszkało w miastach, jedynie 23 % na wsi. Ponadto młodzi ludzie ze środowisk o relatywnie niskim poziomie wykształcenia (dotyczy to w dużym stopniu wsi) podejmują trudniejszą i mniej efektywną drogę osiągnięcia wyższych kwalifikacji. Częściej trafiają na studia niestacjonarne niż stacjonarne, chętniej podejmują studia pierwszego stopnia niż jednolite studia magisterskie, mają mniejsze szanse na podjęcie studiów w tradycyjnych, dużych ośrodkach akademickich.

¹² Dane z roku szkolnego 2005/2006 - na podstawie danych opracowanych w Centrum Informatycznym MEN.

¹³ Progressfor Children, UNICEF, New York 2005.

¹⁴ Raport z badania wśród studentów na zlecenie MEN „Dostępność wyższego wykształcenia - materialne i społeczne uwarunkowania. Centrum Badań Polityki Narodowej i
Szkolnictwa Wyższego UW, Warszawa, wrzesień 2000, s. 9-13.

Aspiracje edukacyjne są kolejnym czynnikiem ukazującym różnice między mieszkańcami miast i wsi. Szczególnie widoczne jest to u osób powyżej 20 roku życia. W grupie wiekowej 20-24 lata 51% mieszkańców wsi wykazuje chęć kontynuowania nauki. Pomimo, iż wskaźnik ten wzrósł o 12% w stosunku do roku 2003, w dalszym ciągu widoczna jest znaczna różnica w poziomie aspiracji edukacyjnych pomiędzy mieszkańcami wsi, a ich rówieśnikami z miasta. Dysproporcje terytorialne uwypuklają się szczególnie w grupie wiekowej 25-29 lat.¹⁵ Wśród ludności wiejskiej w tym wieku jedynie 9% deklaruje chęć kontynuowania nauki (dla porównania w mieście 25%). Wskaźniki te wskazują na konieczność podnoszenia kwalifikacji zawodowych ludności wiejskiej w wieku do 30 lat, gdyż ludzie ci mają przed sobą jeszcze przynajmniej 25 lat aktywności zawodowej. Dodatkowo, wyniki Diagnozy Społecznej wskazują na niewłaściwą alokację środków przeznaczonych na szkolenie bezrobotnych (środki te przeznaczane są głównie dla mieszkańców miast).¹⁶

Istotnym elementem przygotowania do życia w społeczeństwie jest kultura. W dostępie do dóbr kultury również występują znaczne różnice pomiędzy miastem a wsią. Jak wskazują badania socjologiczne, poziom wykształcenia wyznacza w zasadniczy sposób poziom uczestnictwa w kulturze - im wyższy poziom wykształcenia, tym wyższe kompetencje w zakresie rozumienia wytworów kultury i ich oceny oraz częstsze potrzeby czynnego udziału w kulturze. Powiększają się nierówności w dostępie do kultury między miastem a obszarami wiejskimi. Przyczyn tego zjawiska należy upatrywać w niewystarczających środkach finansowych na prowadzenie działalności i w niedorozwoju lokalnej infrastruktury kulturalnej. Systematycznie zmniejsza się liczba bibliotek gminnych, punktów bibliotecznych, domów kultury, klubów i świetlic oraz kin.¹⁷ Jak wskazują wyniki Diagnozy Społecznej w latach 2000-2005

¹⁵ Diagnoza Społeczna 2005, Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania, Warszawa 2006.

¹⁶ ibid.

¹⁷ ibid.

wśród Polaków zanotowano znaczny spadek korzystania z dóbr kultury (rezygnacja z zakupu książek, prasy, wyjść do teatru, kina itp.). Główną przyczyną tego zjawiska były nie tylko ograniczenia finansowe gospodarstw domowych (w 2005 r. wśród gospodarstw wiejskich aż 37% zrezygnowało z zakupu prasy¹⁸), ale także utrudniony dostęp do placówek kultury.

Alarmujące są wyniki badań dotyczące wielkości księgozbiorów w gospodarstwach wiejskich. Niespełna 11% posiada ponad 100 książek, 16,6% nie posiada książek w ogóle, zaś 50% posiada zbiór nieprzekraczający 50 woluminów.¹⁹ W 2005 roku, aż w 7% wiejskich gospodarstw domowych nie było osobnego miejsca do nauki dla dzieci, co znacznie obniżało ich szanse edukacyjne.²⁰

Kolejnym czynnikiem różnicującym szanse edukacyjne mieszkańców miast i wsi jest dostęp do nowoczesnych technologii informacyjnych: komputera, internetu, multimedialnych pomocy naukowych. Z komputerów korzysta 60% mieszkańców miast oraz zaledwie 30% osób zamieszkujących wieś. Podobnie, ponad dwukrotną różnicę obserwuje się w dostępie do internetu. Korzysta z niego jedynie 20% mieszkańców wsi (w mieście 45%).²¹

Młodzi ludzie ze środowisk wiejskich nie tylko znacznie rzadziej korzystają z nowoczesnych technologii informacyjnych - równie rzadko podejmują decyzję o wyjeździe z miejsca zamieszkania w celu poszukiwania pracy.²² Można wyciągnąć z tego wniosek, iż osoby pochodzące z terenów wiejskich mają większe problemy, niż mieszkańcy miast, związane z komunikacją społeczną oraz adaptacją w nowym miejscu.

Przedstawione dane wskazują na konieczność podjęcia szerokich interdyscyplinarnych działań mających na celu rozwój edukacji na wsi i obszarach wiejskich. Dzięki realizacji założeń zawartych w Programie Rozwoju Edukacji na Obszarach Wiejskich mieszkańcy wsi będą mieli szansę na konkurowanie, bez kompleksów, na krajowym oraz zagranicznych rynkach pracy, a także reprezentowanie Polski na arenie międzynarodowej.

III. Cele programu rozwoju edukacji na obszarach wiejskich

Cel strategiczny: Rozwój edukacji na wsi i obszarach wiejskich - podniesienie jakości i poziomu wykształcenia mieszkańców wsi i obszarów wiejskich.

Celami operacyjnymi są:

- wspieranie rozwoju najmłodszych dzieci,

- upowszechnianie wychowania przedszkolnego,

- poprawa jakości procesu kształcenia - podniesienie poziomu wiedzy i umiejętności absolwentów szkół,

- podniesienie kompetencji nauczycieli,

- rozszerzenie oferty edukacyjnej dla osób dorosłych i wspieranie kształcenia ustawicznego - uczenie się przez całe życie,

- aktywizowanie środowisk wiejskich do podejmowania działań o charakterze edukacyjnym, społecznym i kulturalnym,

- przygotowanie do funkcjonowania w gospodarce rynkowej,

- dążenie do efektywniejszego wykorzystania bazy szkolnej na obszarach wiejskich.

Priorytet 1

Eliminowanie barier utrudniających uczniom przechodzenie na wyższe poziomy edukacji.

W ramach priorytetu 1 realizowane będą poniższe działania:

LP	Działania	Jednostka koordynująca - odpowiedzialna za realizacje poszczególnych działań, Jednostka współpracująca	Czas realizacji	Finansowanie
Działanie 1.1	Rozwój poradnictwa oraz alternatywnych form opieki nad dziećmi w wieku 0-5 lat.
1.1.1.	Rozwijanie poradnictwa, w tym rodzinnego, mającego na celu wspieranie rozwoju najmłodszych dzieci.	MEN, MZ, jst, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, EFS PO KL, budżet jst.
1.1.2	Organizowanie alternatywnych form opieki nad małym dzieckiem do lat 3.	MZJst	2007-2013	Budżet państwa, EFS PO KL, budżet jst.
1.1.3	Organizowanie Ognisk przedszkolnych i innych alternatywnych form wychowania przedszkolnego.	MEN, jst, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, EFS PO KL, budżet jst.
Działanie 1.2	Opracowanie i wdrożenie programów wsparcia małych szkół funkcjonujących na terenach wiejskich z uwzględnieniem charakteru formalno-prawnego (publiczny, niepubliczny).

1.2.1	Opracowanie i wdrożenie programów wsparcia małych wiejskich szkół prowadzonych przez JST oraz inne osoby prawne i fizyczne.	MEN, MRR, jst, inne osoby prawne i fizyczne, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst, EFS PO KL
1.2.2	Wsparcie merytoryczne i metodyczne nauczycieli.	MEN, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa
1.2.3	Zaktywizowanie rodziców do działania na rzecz szkoły.	MEN, MKiDN, MPiPS, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, EFS PO KL
Działanie 1.3	Program stypendialny dla uczniów ipochodzących z obszarów wiejskich.
1.3.1	Stworzenie programów rządowych wyrównujących szanse edukacyjne uczniów z terenów wiejskich.	MEN, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, EFS PO KL, ZPORR
1.3.2	Program systemów stypendialnych dla uczniów podejmujących naukę na wyższych poziomach edukacji.	MEN, MRiRW, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, EFS PO KL, ZPORR
1.3.3	„Rządowy program wyrównywania szans edukacyjnych uczniów pochodzących z rodzin byłych pracowników państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej na lata 2006-2008".	MEN, wojewodowie	2007-2008	Budżet państwa
Działanie 1.4	Upowszechnienie różnych form pomocy psychologiczno- pedagogicznej, w tym poradnictwa zawodowego, dla uczniów z obszarów wiejskich.
1.4.1	Udoskonalenie pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkołach wiejskich (terapia pedagogiczna, zajęcia logopedyczne, psychologiczne, terapeutyczne).	MEN, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, EFS PO KL,
1.4.2	Stworzenie filii poradni psychologiczno-pedagogiczych w gminach, w celu zwiększenia dostępności usług świadczonych przez poradnie.	MEN, jst, wojewodowie	2008-2013	Budżet państwa, EFS PO KL, budżet jst.
1.4.3	Tworzenie w przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjach punktów konsultacyjnych w celu wspierania rodziców i ich dzieci oraz nauczycieli w zakresie pomocy	MEN, jst, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst.

	psychologiczno-pedagogicznej.
1.4.4	Rozwój poradnictwa zawodowego dla uczniów z obszarów wiejskich poprzez zwiększenie zatrudnienia doradców zawodowych w różnych typach szkół, ze szczególnym uwzględnieniem gimnazjów.	MEN, jst, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst.
1.4.5	Zakup nowoczesnego oprogramowania komputerowego do gabinetów logopedycznych i pedagogicznych.	MEN	2008-2013	Budżet państwa, EFS PO KL,
1.4.6	Nadanie uprawnień na wydawanie orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego oraz orzeczeń o potrzebie indywidualnego nauczania dzieci niewidomych i słabowidzą-cych, dzieci niesłyszących i słabosłyszących oraz dzieci z autyzmem, w tym publicznym poradniom psycholo-giczno-pedagogicznym, które ich nie posiadają.	MEN, jst, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst.
1.4.7	Rozwój Szkolnych Ośrodków Karier.	MEN, MPiPS, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa
Działanie 1.5	Aktywizacja absolwentów szkół, którzy pochodzą ze wsi i obszarów wiejskich w zakresie poszukiwania pracy oraz stworzenie im warunków do przekwalifikowania się.
1.5.1	Wprowadzenie do szkół programów przygotowujących do wejścia na rynek pracy.	MPiPS, MEN, jst	2007-2013	Budżet państwa, EFS PO KL, ZPORR, budżet jst.
1.5.2	Organizowanie szkoleń z przedstawicielami Urzędów Pracy (uzyskanie informacji o funkcjonowaniu urzędu, ofertach pracy, sposobach szukania pracy, możliwościach przekwalifikowania się, kursach i szkoleniach).	MPiPS, jst	2007-2013	Budżet państwa, EFS PO KL, ZPORR, budżet jst.
1.5.3	Organizowanie szkoleń w zakresie przygotowania do prowadzenia własnej działalności gospodarczej.	MPiPS, jst	2007-2013	Budżet państwa, EFS PO KL, ZPORR, budżet jst.
1.5.4	Upowszechnianie „dobrych praktyk" w zakresie przedsiębiorczości.	MPiPS, jst	2007-2013	Budżet państwa, EFS PO KL,

				ZPORR, budżet jst.
1.5.5	Samozatrudnienie w zawodzie.	MPiPS, jst	2007-2013	Budżet państwa, EFS PO KL, ZPORR, budżet jst.
Działanie 1.6	Tworzenie warunków umożliwiających zdobycie umiejętności w zakresie przygotowywania aplikacji projektów unijnych oraz wykorzystania przyznanych środków.
1.6.1	Rozpowszechnienie informacji dotyczących możliwości kształcenia i doskonalenia zawodowego w kraju i zagranicą oraz możliwości udziału szkół, uczniów, nauczycieli z terenów wiejskich w programach edukacyjnych UE.	MRR, MEN	2007-2013	Budżet państwa, EFS, EFRR-programy operacyjne różne (pomoc techniczna)
1.6.2	Zwiększenie aktywności podmiotów funkcjonujących na obszarach wiejskich w ubieganiu się o dofinansowanie projektów ze środków funduszy strukturalnych.	MRR, jst	2007-2013	Budżet państwa, EFS, EFRR-programy operacyjne różne (pomoc techniczna), budżet jst.
1.6.3	Szkolenie w zakresie przygotowywania wniosków o dofinansowanie ze środków UE.	MRR, jst	2007-2013	Budżet państwa, EFS, EFRR-programy operacyjne różne (pomoc techniczna), budżet jst.
Działanie 1.7	Utworzenie ogólnopolskiej bazy danych dotyczącej ofert edukacyjnych na wszystkich szczeblach kształcenia.
1.7.1	Projekt „Baza danych instytucji akredytowanych".	MEN, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa
1.7.2	Realizacja projektu UE PLOTEUS II polegającego na opracowaniu bazy danych dotyczącej kierunków kształcenia w uczelniach, szkołach ponadgimnazjalnych, a także w szkołach podstawowych i gimnazjach.	MEN, MNiSW	2007-2010	Budżet państwa, EFS PO KL,

Działanie 1.8	Tworzenie warunków do opracowywania i wdrażania programów edukacyjnych, kulturalnych i sportowych kierowanych do mieszkańców wsi i obszarów wiejskich realizowanych przez organizacje, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.).
1.8.1	Aktywizacja jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych w zakresie realizacji programów edukacyjnych, kulturalnych, profilaktycznych i społecznych.	MEN, MKiDN, MPiPS, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa
1.8.2	Organizacja różnych form doskonalenia nauczycieli szkół na obszarach wiejskich	MSWiA, wojewodo-wie	2007-2013	Budżet państwa, granty edukacyjne.
1.8.3	Budowanie współpracy z rodzicami wszystkich uczniów: edukacja w zakresie kompetencji wychowawczych, angażowanie ich do aktywnych działań na rzecz szkoły oraz wspólne poszukiwanie nowych form udziału rodziców w życiu szkoły.	MEN, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa
1.8.4	Popularyzacja i ochrona lokalnej kultury ludowej, w szczególności poprzez przekaz umiejętności i tradycji w formie warsztatów, plenerów, szkoleń, również w formie tzw. „szkół tradycji"; tworzenie kolekcji sztuki ludowej; organizację wystaw, konkursów, przeglądów i festiwali; podtrzymywanie i upowszechnianie lokalnych gwar.	MKiDN, MEN	2007-2013	Budżet państwa
1.8.5	Rozwój i upowszechnienie sportu wśród dzieci i młodzieży.	MS, jst.	2007-2009	Budżet państwa, budżet jst.
1.8.6	Rozwój powszechności i dostępności do sportu.	MS, jst.	2007-2009	Budżet państwa, budżet jst.
Działanie 1.9	Tworzenie warunków do podejmowania przez uczniów nauki poza miejscem zamieszkania i eliminowanie barier dostępu do edukacji.

1.9.1	Stworzenie systemu pomocy materialnej dla uczniów korzystających z burs i internatów (stypendia socjalne, całkowite lub częściowe pokrycie kosztów zakwaterowania, kosztów posiłków).	MEN, jst, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst.
1.9.2	Udoskonalenie systemu dowożenia uczniów z terenów wiejskich do szkół oraz innych placówek oświatowych, w tym również uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, z uwzględnieniem możliwości korzystania przez nich z zajęć pozalekcyjnych, poradni, bibliotek, itp.	MEN, jst, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst.
1.9.3	Dostosowanie działania świetlic szkolnych do potrzeb edukacyjnych dzieci z terenów wiejskich.	MEN, jst, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst.
1.9.4	Przygotowanie do przezwyciężania barier związanych z potrzebą funkcjonowania w innym środowisku, np. w aglomeracji miejskiej - poznawanie zasad i funkcjonowania urzędów, instytucji użyteczności publicznej itp.	MEN, MKiDN, MPiPS, jst, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst.
1.9.5	Kształcenie umiejętności społecznych i życiowych, kształtowanie właściwych relacji w kontaktach międzyludzkich.	MEN, MKiDN, jst	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst.
1.9.6	Tworzenie punktów wyrównywania braków w nauce oraz przygotowania do lekcji.	MEN, jst, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst.

Priorytet 2

Optymalne wykorzystanie i wzmocnienie istniejącego potencjału szkoły i środowiska lokalnego

W ramach priorytetu 2 realizowane będą poniższe działania:

Działanie 2.1	Rozwój bazy dydaktycznej szkół i placówek położonych na obszarach wiejskich.
2.1.1	Doposażenie szkolnych pracowni przedmiotowych.	MEN, MRiRW, jst	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst, EFRR (regionalne programy operacyjne).
2.1.2	Wyposażenie bibliotek szkolnych.	MEN, MKiDN	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst
2.1.3	Rozbudowa bazy sportowej.	M Sportu, jst, woje-wodowie	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst, EFRR (regionalne programy operacyjne)
Działanie 2.2	Przygotowanie programów nauczania odpowiadających potrzebom zmieniającego się rynku pracy i uwzględniających podstawy programowe kształcenia w zawodach. Dostosowanie kierunków kształcenia zawodowego do planów rozwoju regionalnego (spójność polityki edukacyjnej na obszarach wiejskich z polityką rozwoju regionu).
2.2.1	Unowocześnianie programów nauczania poszczególnych przedmiotów.	MEN, MPiPS, MRiRW, MSWiA	2007-2013	Budżet państwa, EFS PO KL
2.2.2	Przygotowanie alternatywnych modułowych programów nauczania dla zawodów oraz opracowanie obudowy dydaktycznej w postaci pakietów edukacyjnych dla ucznia i nauczyciela, w ramach projektu „Przygotowanie innowacyjnych programów do kształcenia zawodowego".	MEN	2007-2008	Budżet państwa, EFS SPO RZL
Działanie 2.3	Dofinansowanie edukacyjnych wydawnictw specjalistycznych dla kształcenia ustawicznego oraz doposażenie szkół i uczelni kształcących dla potrzeb obszarów wiejskich.	MRiRW, MPiPS	2007-2013	Budżet państwa, EFS


Działanie 2.4	Powołanie i zorganizowanie ogólnopolskiego ośrodka doskonalenia nauczycieli przedmiotów zawodowych, którzy nauczają w szkołach rolniczych.²³	MRiRW, MEN	2007	Budżet państwa
Działanie 2.5	Wykorzystanie bazy szkolnej do prowadzenia działalności oświatowej, kulturalnej, sportowej, informacyjnej i edukacji zdrowotnej dla mieszkańców obszarów wiejskich.
2.5.1	Organizowanie w szkole zajęć pozalekcyjnych, kół zainteresowań, kursów, szkoleń, festynów, dyskusyjnych klubów filmowych, spotkań integrujących dzieci i rodziców itp.	MEN, jst, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst
2.5.2	Udostępnianie bibliotek i czytelni szkolnych mieszkańcom wsi.	MEN, MKiDN, jst, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst
2.5.3	Udostępnianie sal sportowych i boisk szkolnych mieszkańcom wsi.	MEN. M. Sportu, jst	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst
2.5.4	Zorganizowanie klubów młodzieżowych.	MEN, jst, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst
2.5.5	Udostępnianie sal informatycznych mieszkańcom wsi.	MEN, jst	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst
2.5.6	Tworzenie wielofunkcyjnych placówek zaspokajających potrzeby edukacyjne, kulturalne i społeczne mieszkańców wsi (biblioteka, internet, klub, oddział przedszkolny).	MEN, MKiDN, jst, wojewodowie	2008-2013	Budżet państwa, budżet jst
Działanie 2.6	Wzmocnienie nadzoru pedagogicznego nad szkołami wiejskimi.

2.6.1	Wzmocnienie nadzoru pedagogicznego, w szczególności w zakresie kwalifikacji zawodowych nauczycieli oraz jakości ich pracy.	MEN, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, EFS PO KL,
2.6.2	Wykorzystanie wyników prowadzonego nadzoru, a także zgłaszanych przez nauczycieli potrzeb w zakresie uzupełniania kwalifikacji, do tworzenia wojewódzkich programów kształcenia i doskonalenia nauczycieli zatrudnionych w szkołach wiejskich.	MEN, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, EFS PO KL,
Działanie 2.7	Opracowanie i rozpowszechnienie informacji na temat Programu rozwoju edukacji nawsi i obszarach wiejskich.
2.7.1	Przygotowanie informacji o programie i rozesłanie jej do jednostek samorządu terytorialnego.	MEN, wojewodowie	2006-2007	Budżet państwa
2.7.2	Utworzenie witryny internetowej dotyczącej programu. Stworzenie tematycznych portali internetowych dotyczących poszczególnych priorytetów.	MEN, MRiRW	2006-2007	Budżet państwa
2.7.3	Zbieranie danych o realizacji programu z poszczególnych jst. Opracowywanie raportów rocznych dotyczących realizacji programu.	MEN, MRiRW, resorty koordynujące, jednostki współpracujące - w tym jst, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa
2.7.4	Włączenie kuratoriów oświaty w działania na rzecz realizacji programu - lokalne witryny internetowe, kontakty z prasą, telewizją, radiem.	MEN, wojewodowie	2006-2007	Budżet państwa

Priorytet 3

Poprawa dostępności do infrastruktury edukacyjnej, społecznej i kulturalnej

W ramach priorytetu 3 realizowane będą poniższe działania:

Działanie 3.1	Opracowanie i wdrożenie ekonomicznych i prawnych mechanizmów dla różnorodnych dróg kształcenia oraz edukacji ustawicznej dla osób zatrudnionych i bezrobotnych, umożliwiających ich przekwalifikowanie.²⁴	MPiPS, MEN	2007-2013	Budżet państwa, EFS PO KL
Działanie 3.2	Wsparcie inicjatyw realizujących kształcenie „na odległość", w tym e-learning.
3.2.1	Opracowanie metodologii, programów i materiałów dydaktycznych do kształcenia na odległość (poziom po-nadgimnazjalny). Projekt współfinansowany ze środków unijnych.	MEN, MRiRW, MSWiA, MPiPS	2007-2013	Budżet państwa, EFS PO KL
3.2.2	Programy na wybranych kierunkach studiów.	MNiSW	2007-2013	Budżet państwa
Działanie 3.3	Unowocześnianie bazy technodydaktycznej do kształcenia zawodowego, w tym w szkołach prowadzących kształcenie w zawodach rolniczych -Realizacja projektu współfinansowanego ze środków unijnych „Wyposażenie CKU, CKP i szkół zawodowych w stanowiska do egzaminów zawodowych".	MEN	2007-2008	Budżet państwa, EFS SPO RZL
Działanie 3.4	Rozwijanie współpracy szkół i placówek rolniczych - także współpracy międzynarodowej - z podmiotami gospodarczymi, ze szczególnym uwzględnieniem udziału gospodarstw indywidualnych w zakresie organizacji praktycznej nauki zawodu, praktyk zawodowych, staży dla uczniów, słuchaczy, studentów i nauczycieli. - Wspieranie inicjatyw organizacji pozarządowych. Obecnie two-	MEN, MNiSW, MRiRW; wojewodowie	2007-2010	Budżet państwa

²⁴ Zadanie pozostaje w kompetencji Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.

	rzone jest „Stowarzyszenie Edukacji Rolniczej i Leśnej EUROPEA Polska".
Działanie 3.5	Wspieranie działań ułatwiających mieszkańcom wsi i obszarów wiejskich dostęp do dóbr kultury.
3.5.1	Organizowanie wyjazdów szkolnych do teatru, kina, muzeum, na imprezy sportowe itp.	MEN, MKiDN, jst; wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst
3.5.2	Organizowanie przedstawień teatralnych, koncertów muzycznych, spotkań ze znanymi osobami (np. autorami książek, aktorami itp.).	MKiDN, MEN, jst, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst
3.5.3	Organizowanie szkół letnich - wyjazdów wakacyjnych do dużych miast, w trakcie, których uczniowie będą mogli pogłębić swoje zainteresowania podczas zajęć warsztatowych, a także skorzystać z infrastruktury kultu-ralno-oświatowej.	MEN, MKiDN, jst, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst
Działanie 3.6	Tworzenie warunków do uczestnictwa młodzieży w życiu lokalnych społeczności wiejskich.
3.6.1	Tworzenie centrów edukacji i nauki (CEKiN).	MEN, MRiRW, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, EFS PO KL
3.6.2	Budowanie sieci centrów informacji młodzieżowej.	MEN, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, EFS PO KL
3.6.3	Rozwijanie międzynarodowej współpracy dzieci i młodzieży ze środowisk wiejskich.	MEN	2007-2013	Budżet państwa
3.6.4	Organizowanie wypoczynku letniego dzieci i młodzieży z elementami edukacji nieformalnej.	MEN, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa

3.6.5	Upowszechnienie nauki języków obcych wśród dzieci i młodzieży z terenów wiejskich.	MEN, MRiRW, jst, wojewodowie	2008-2013	Budżet państwa, budżet jst
3.6.6	Podnoszenie kompetencji kulturowych dzieci i młodzieży z terenów wiejskich.	MEN, MKiDN, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa
Działanie 3.7	Wzmocnienie profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami.
3.7.1	Stwarzanie warunków do sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami.	MEN, MZ, jst, wojewodowie	2007-2013	Budżet państwa, budżet jst
3.7.2	Zapewnienie sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami.	MZ, jst	2007-2013	NFZ
Działanie 3.8	Rozszerzenie oferty edukacyjnej dla osób dorosłych w zakresie podnoszenia i zmiany kwalifikacji zawodowych	MRiRW, MPiPS	2007-2013	Budżet państwa

Priorytet 4

Umożliwienie mieszkańcom obszarów wiejskich dostępu do nowoczesnych technologii informacyjnych ICT.

W ramach priorytetu 4 realizowane będą poniższe działania:

Działanie 4.1	Stworzenie infrastruktury niezbędnej do korzystania z nowoczesnych technologii informacyjnych.
Działanie 4.1.1	Stworzenie warunków techniczno-prawnych dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych, sprzyjających rozwojowi sieci i usług telekomunikacyjnych, w tym szerokopasmowego dostępu do internetu.	MT. MSWiA	2007-2010	Budżet państwa, PO Infrastruktura, PO Innowacyjna Gospodarka, EFRR
Działanie 4.1.2	Zakup sprzętu komputerowego dla szkół i placówek wiejskich.	MEN, MRiRW	2007-2010	Budżet państwa, EFRR, Konwersja opłat za UMTS -jako rozwiązanie alternatywne, PO ROW
Działanie 4.1.3	„Internet w każdym domu na wsi".	MRiRW, MSWiA	2008-2012	Budżet państwa, PO KL, EFRR
Działanie 4.2	Przygotowanie mieszkańców obszarów wiejskich do korzystania z technologii informacyjnych.
Działanie 4.2.1	Stworzenie mieszkańcom obszarów wiejskich warunków do nabywania i doskonalenia umiejętności w zakresie technologii ICT: - upowszechnianie informacji o nowoczesnych technologiach komunikacyjnych, wskazanie roli internetu w codziennym życiu, - prowadzenie szkoleń dotyczących wykorzystywania ICT, - stworzenie oprogramowania dostosowanego do potrzeb gospodarstw wiejskich.	MRiRW, MSWiA	2007-2013	Budżet państwa, POKL

Działanie 4.2.2

Przygotowanie nauczycieli do korzystania z technologii ICT:

- organizowanie kursów doskonalących i szkoleń dla nauczycieli w zakresie wykorzystania technologii ICT w procesie dydaktycznym;

- tworzenie internetowych zasobów metodycznych dla nauczycieli (Scholaris).

MEN

2007-2013

Budżet państwa, PO KL

V. Działania Ministerstwa Edukacji Narodowej

Ministerstwo Edukacji Narodowej podejmując działania służące rozwojowi edukacji na wsi i obszarach wiejskich dąży do:

- wspierania rozwoju edukacyjnego najmłodszych dzieci, upowszechnienia wychowania przedszkolnego,

- eliminowania barier utrudniających uczniom przechodzenie na wyższe poziomy edukacji,

- optymalnego wykorzystania i wzmocnienia istniejącego potencjału szkoły i środowiska lokalnego,

- poprawy dostępu do infrastruktury edukacyjnej, społecznej i kulturalnej,

- upowszechniania kształcenia ustawicznego,

- umożliwienia mieszkańcom terenów wiejskich dostępu do nowoczesnych technologii informacyjnych.

Równolegle z opracowaniem założeń do Programu Rozwoju Edukacji na Obszarach Wiejskich Ministerstwo Edukacji Narodowej podjęło pracę nad przygotowaniem konkretnych rozwiązań problemów wskazanych w programie. W celu ich realizacji przygotowano:

1) Program „Alternatywne formy wychowania przedszkolnego";

2) Program stypendialny dla uczniów pochodzących z rodzin byłych pracowników ppgr-ów;

3) Program aktywizacji i wspierania jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych w zakresie pomocy sty
pendialnej dla uczniów.

Jednocześnie od 2005 roku podjęto realizację działań, które uzupełniły zadania planowane w programie. Są to:

1) kursy ICT, przygotowujące nauczycieli do korzystania z nowych technologii informacyjnych;

2) kursy doskonalące nauczycieli z zakresu języków obcych, podnoszące sprawność językową nauczycieli;

3) kursy doskonalące dla nauczycieli z zakresu pedagogiki specjalnej, przygotowujące nauczycieli szkół ogólnodostępnych do
pracy z dzieckiem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi;

4) studia podyplomowe dla nauczycieli różnych typów szkół i placówek, w szczególności dla nauczycieli rozpoczynających pra
cę w zawodzie, przygotowujące do nauczania drugiego przedmiotu - obejmujące zajęcia z zakresu technologii informacyjno-
komunikacyjnej i języka obcego.

Biorąc pod uwagę zmiany na rynku pracy oraz konieczność zmian w przygotowaniu nowych pracowników wdrożono do realizacji m.in.:

1) projekt „Przygotowanie innowacyjnych programów kształcenia zawodowego";

2) projekt „Wyposażenie CKU, CKP i szkół zawodowych w stanowiska do egzaminów zawodowych";

3) projekt „Wyposażenie Centrów Kształcenia Ustawicznego i Centrów Kształcenia Praktycznego w sprzęt komputerowy";

4) projekt „Zakupu pracowni komputerowych dla szkół";

5) internetowe centra informacji multimedialnej w bibliotekach szkolnych i pedagogicznych;

6) prowadzenie Edukacyjnego Portalu Internetowego - Internetowe Centrum Zasobów Edukacyjnych „Scholaris";

7) projekt doposażenia poradni psychologiczno-pedagogicznych w sprzęt komputerowy wraz ze specjalistycznym oprogramowaniem;

8) projekt doposażania szkół i placówek kształcących uczniów niepełnosprawnych w środki dydaktyczne i sprzęt specjalistyczny.

W trakcie dalszych prac Rządu należy dokonać scalenia obszarów oddziaływań, zsynchronizowania podejmowanych działań, scalenia posiadanych środków - tak, aby uzyskiwane efekty w sposób znaczący podnosiły jakość edukacji na wsi i terenach wiejskich, wpływały na rozwój ludności zamieszkującej te tereny, prowadziły do wzrostu znaczenia gospodarczego, kulturowego i społecznego.

Program Rozwoju Edukacji na Obszarach Wiejskich ma charakter strategii i w ramach każdego priorytetu i działania wymaga dokonania szczegółowych opracowań przez jednostki odpowiadające za ich realizację. Zgodnie z przyjętymi założeniami poszczególne priorytety i działania realizowane będą przez wyznaczone resorty, przy współpracy innych jednostek administracji rządowej i samorządowej. Interdyscyplinarny charakter programu powoduje konieczność pełnego zaangażowania się nie tylko Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, ale i innych resortów tj. Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwa Sportu, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Ministerstwa Transportu, Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Gospodarki. Dzięki zintegrowanym działaniom oraz włączeniu się do nich samorządów, partnerów gospodarczych oraz społecznych powinny zostać osiągnięte cele zawarte w programie.

Program realizowany będzie w latach 2007 - 2013. Taki okres realizacji ściśle wiąże się z okresem programowania Europejskich Funduszy Strukturalnych, które stanowią źródło finansowania większości zaplanowanych w programie działań. Na obecnym etapie nie ma możliwości oszacowania łącznych skutków finansowych związanych z wdrożeniem programu. Środki na realizację programu będą zaplanowane w budżetach poszczególnych resortów (w ramach środków własnych tych resortów) oraz w rezerwach celowych. W znaczącym stopniu wykorzystane zostaną środki z funduszy strukturalnych UE.

Zaplanowane środki będą realizowane w ramach harmonogramu opracowywanego corocznie przez resorty odpowiedzialne za realizacje poszczególnych zadań.

Realizacja poszczególnych działań będzie monitorowana poprzez składanie przez jednostki za nie odpowiedzialne sprawozdań nie rzadziej niż raz w roku. Koordynatorem Programu Rozwoju Edukacji na Obszarach Wiejskich jest minister właściwy do spraw oświaty i wychowania.