IV KONGRES ZARZĄDZANIA OŚWIATĄ Edukacja matematyczna w nowej podstawie programowej wychowania przedszkolnego. Jak uczynić matematykę przyjazną dziecku i nauczycielowi? dr Małgorzata Skura, mgr Michał Lisicki, Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Fundacja Rozwoju Wychowania Przedszkolnego i Edukacji BERDO.

Dr Małgorzata Skura i mgr Michał Lisicki – pracownicy Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, związani z Fundacją Rozwoju Wychowania Przedszkolnego i Edukacji BERDO w swoim wystąpieniu dawali odpowiedź na pytanie: jak uczynić matematykę nowoczesną  i przyjazną dziecku i nauczycielowi?

Na wstępie prowadzący wskazali na usytuowanie dziecka i nauczyciela w procesie nauczania, w którym dominującą formą pracy jest zabawa. W omawianej relacji dziecko – nauczyciel, dziecko jest zdecydowanie niżej: pod względem fizycznym, społecznym, poznawczym, emocjonalnym i to zadaniem nauczyciela jest pomoc w pokonaniu drogi dziecka do rozwoju. 

Modele wspomagania rozwoju dziecka mogą być kosztowne emocjonalnie dla dziecka („ciągnięcie za sobą”, „niesienie w górę”, „pchanie przed sobą”), ale można też zaproponować inny model: ja (nauczyciel) - na górze, prowokuję zadawanie pytań przez ciebie (dziecko) - na dole Ty, zadając pytania wspinasz się pod górę.  

Wszystko, co robi nauczyciel musi być dostosowane do poziomu rozwoju dziecka - przypomnijmy, że w podstawie programowej wychowania przedszkolnego pojawia się język wymagań (od nauczyciela) i język oczekiwań (od dziecka), i że najważniejszy jest rozwój społeczny i emocjonalny. Zadaniem przedszkola jest przygotowanie dziecka do nauki na sposób szkolny. 

Organizacja pracy w przedszkolu
Dr Małgorzata Skura podkreśliła, że intencją autorów podstawy było dbanie o proporcje zagospodarowania czasu pobytu dziecka w przedszkolu (w ujęciu tygodniowym). Czas edukacji nie może być np. w lwiej części przeznaczony na pracę z zeszytami ćwiczeń, bowiem podstawa programowa wychowania przedszkolnego w swoich zapisach kładzie nacisk na poznawanie w działaniu.

Matematyka w podstawie programowej
Prowadzący na konkretnych przykładach wskazali, jakie poczynania doprowadzają do rozumienia i rozwiązywania działań matematycznych (np. waga szalkowa, jako istotny element edukacji matematycznej) 

Podkreślali, jak ważne jest przygotowanie doświadczeń, które będą kształtować umiejętności zapisane w podstawie programowej (przewidywanie skutków manipulowania przedmiotami, wnioskowanie o zmianach, grupowanie obiektów, rozwijanie myślenia przyczynowo – skutkowego, liczenie obiektów, wyznaczanie wyniku dodawania i odejmowania… 

Przez dłuższą chwilę prowadzący zatrzymali się przy zagadnieniach związanych z zaburzeniami rozwoju: dysleksji, dysgrafii, dysmuzji i pytaniem: czy istnieje dyskalkulia? Ich zdaniem są: specyficzne trudności w uczeniu się matematyki (i o tych powinno się mówić i starać się tu działać – diagnozować, wspierać) oraz nieumiejętność liczenia w wyniku uszkodzenia mózgu. 

W dalszej części spotkania przypomniane zostały najważniejsze umiejętności w podstawie programowej - umiejętności kluczowe, które kształtowane są na każdym etapie edukacyjnym - od przedszkola do szkoły ponadgimnazjalnej: czytanie, myślenie matematyczne, myślenie naukowe, umiejętność komunikowania się, posługiwanie się nowoczesnymi technologiami, umiejętność uczenia się  i pracy zespołowej).

Programy wychowania przedszkolnego
Wiadomo, że dyrektor na wniosek nauczyciela, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej zatwierdza do użytku w przedszkolu programy wychowania przedszkolnego. Powstaje tylko pytanie, czy nauczyciel, po trzech latach studiów (licencjat) jest w stanie samodzielnie stworzyć program? Oczywiści możliwe jest wybranie programu napisanego przez innego autora (proponowanego przez różne wydawnictwa). Można też program czyjś program zmodyfikować (ale tu pojawia się problem praw autorskich…). Jednakowoż najważniejsza sprawa jest, by wybrany program proponował dużo edukacji w działaniu.

Praca z książką
Popełnianie błędów w nauczaniu matematyki skutkuje trudnościami dzieci. Przykładem były wskazane błędy wydawnicze i błędnie konstruowane pomoce dydaktyczne.

Edukacja w działaniu
Jej ilustracją były kolejne ciekawe ćwiczenia proponowane przez prowadzących (mechanizm uczenia się przez naśladowanie, dyrektywność nauczyciela) i wskazanie wagi dobrej organizacji otoczenia edukacyjnego.

W matematyce układ treści programowych jest liniowy z domieszką spiralnego, gdzie jedno buduje się na drugim – gdy jeden element wypadnie, tworzy się luka i pojawiają trudności.Matematyka w działaniu to łączenie jej np. z muzyką (bo mają cechy wspólne; rytm, abstrakcyjność, choć i dzielące je: obiektywność matematyki i subiektywność muzyki). Jednak niezwykle istotne jest, by aktywność była obopólna: i dziecka, i nauczyciela, który musi podejmować wysiłki, by koncentrować uwagę dziecka.

Spotkanie zostało zakończone prostym, ale jakże ważnym przesłaniem: „By sukces był wspólny – bądź ciekawym!”.

Sprawozdanie: Benigna Pietrusewicz