Dyrektorzy zrzeszeni w Ogólnopolskim Stowarzyszeniu Kadry Kierowniczej Oświaty zwracają się z zapytaniem, jaka jest podstawa prawna do określania przez Kuratorów Oświaty wzoru raportu z wewnętrznego mierzenia jakości pracy szkoły oraz terminu ich składania organowi nadzorującemu.

Wyjaśnienie:
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ I SPORTU z dnia 23 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego, wykazu stanowisk wymagających kwalifikacji pedagogicznych, kwalifikacji niezbędnych do sprawowania nadzoru pedagogicznego, a także kwalifikacji osób, którym można zlecać prowadzenie badań i opracowywanie ekspertyz w §5 stanowi:

§ 5. 1. Dyrektor szkoły lub placówki, we współpracy z nauczycielami zajmującymi inne stanowiska kierownicze w szkole lub placówce, sprawując nadzór pedagogiczny, wykonuje w szczególności następujące zadania:

3) raz w roku szkolnym opracowuje raport z przeprowadzonego wewnętrznego mierzenia jakości i przedstawia go kuratorowi oświaty, radzie pedagogicznej, radzie rodziców i organowi prowadzącemu szkołę lub placówkę;

Jak wynika z  przytoczonego zapisu raport, będący efektem wewnętrznego mierzenia jakości pracy szkoły, jest działaniem przypisanym jednoznacznie dyrektorowi szkoły.
To dyrektor szkoły we współdziałaniu z nauczycielami określa  wewnętrzne procedury tworzenia go, w tym jego wygląd.
Raport, co także wynika jasno z Rozporządzenia, ma być składany m.in. Kuratorowi Oświaty raz w roku szkolnym, a więc do 31 sierpnia, i to dyrektor ma prawo określić termin, w którym złoży raport wymienionym w Rozporządzeniu MENIS organom.

Ingerencję Kuratorów Oświaty w realizację przez dyrektorów §5 ust.1 pkt1 Rozporządzenia, uznajemy za przekroczenie kompetencji, a więc za działania sprzeczne z przepisami prawa.

OSKKO z zaniepokojeniem obserwuje działania prowadzone przez Organy Nadzorujące zmierzające do zmniejszenia autonomii szkół i odebrania dyrektorom szkół i placówek prawa do tworzenia szkolnych, wewnętrznych, procedur będących elementem systemu zapewniania jakości.

Prosimy o odpowiedź.

Z poważaniem:

opracowała Joanna Berdzik

Odpowiedź MENiS

 

w związku z pismem OSKKO-MENiS-02/03-2005 z 22 marca br. w sprawie interpretacji przepisu rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 23 kwietnia 2004 r. (Dz.U. z 2004r., Nr 89 poz. 845) w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego [...], dotyczącego uprawnienia kuratora oświaty do określania:

•         wzoru raportu z wewnętrznego mierzenia jakości pracy szkoły jako obowiązującego dla dyrektora szkoły,

•         terminu składania w/w raportu organowi nadzorującemu,

uprzejmie wyjaśniam:

Raport z wewnętrznego mierzenia jest informacją o jakości pracy szkoły w zakresie objętym mierzeniem w danym roku szkolnym. Mierzenie jakości nie jest jednorazowym aktem, lecz procesem, na który składa się wiele działań o charakterze kontrolno - oceniającym i diagnostycznym. Jego istotę oddająm.in. cytowane niżej postanowienia rozporządzenia:

•     „mierzenie       jakości       należy       rozumieć       jako       zespół       zorganizowanych i systematycznych działań organów sprawujących nadzór pedagogiczny, służących ocenie stanu,         warunków        i        efektów        pracy        dydaktycznej,         wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek, a także ocenie postępu w tym zakresie "(§1, pkt 4),

•     „ mierzenie jakości prowadzone jest (....) w szczególności przez :

1)            kontrolowanie   realizacji  przez   szkołą   lub  placówkę   wymagań   określonych w przepisach prawa;

2)            diagnozowanie i ocenianie spełniania przez szkoły i placówki standardów oceny, o których mowa w ust. 1, z uwzględnieniem ust. 2;

3)            diagnozowanie   osiągnięć   edukacyjnych   uczniów  z   uwzględnieniem   wyników uzyskiwanych przez nich na poszczególnych poziomach kształcenia, a także na podstawie porównywania tych wyników z wynikami uzyskiwanymi przez uczniów na sprawdzianie i egzaminie;

4)            monitorowanie     podejmowanych     przez      szkołę      działań      zmierzających do doskonalenia jakości pracy szkoły lub placówki we wszystkich zakresach jej działalności,

5)            prowadzenie hospitacji, w tym hospitacji diagnozującej;

6)            dokonywanie ewaluacji. (§ 3 pktl-6 rozporządzenia), „kurator   oświaty,   w   celu   zdiagnozowania   określonego  problemu   w   szkołach i   placówkach    w    województwie,    może    zwrócić    się    do    dyrektorów    szkół i  placówek   o  przeprowadzenie   wewnętrznego   mierzenia  jakości  pracy   szkół lub placówek " (§ 4 ust 5)

Wieloaspektowość  zagadnienia powoduje pojawienie  się  bogatego  spektrum poglądów i stanowisk dotyczących sposobu wykonania zadania, jakim jest sporządzanie raportów. Rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego (...) nie rozstrzyga kwestii związanych z kształtem raportu z wewnętrznego mierzenia, ale też nie ustanawia autonomii dyrektora szkoły w tym zakresie.

Decyzje dotyczące struktury i treści raportu, a także terminu jego przekazywania, należą do kuratora oświaty z tytułu sprawowania nadzoru nad działalnością szkół i placówek, w tym także nad realizacją zadań związanych z opracowywaniem raportów. Istnieją również inne  przesłanki   uzasadniające   uprawnienia   kuratora   oświaty   do   współdecydowania o sposobie sporządzania raportu, a mianowicie:

•         Kurator oświaty odpowiada za realizację polityki oświatowej  państwa oraz tworzenie   i   realizację   polityki   lokalnej   i   regionalnej,   zgodnej   z   polityką oświatową;    raport     może     być     narzędziem     umożliwiającym     realizację wojewódzkich priorytetów.

•         Wykonywanie   wielu   zadań   nadzoru   pedagogicznego   jest   możliwe   tylko w ścisłej współpracy z dyrektorami szkół i placówek np. :

- sporządzenie raportu o stanie oświaty, w tym o jakości pracy szkół i placówek, wraz z wnioskami dotyczącymi realizacji polityki oświatowej w województwie,

- monitorowanie   opracowywania   i   realizacji   przez   dyrektorów   szkół i placówek programów rozwoju szkół i placówek

- monitorowanie    podejmowanych    przez    szkoły    i    placówki    działań zmierzających do doskonalenia jakości pracy,

- wspomaganie     szkół     w    organizowaniu    doskonalenia    zawodowego nauczycieli,

- diagnozowanie osiągnięć edukacyjnych uczniów.

Niepodjęcie działań zarządzających w tym zakresie oznaczałoby zgodę na każdą formę i treść raportów sporządzanych przez dyrektorów, także na ich różnorodność i nieporównywalność w skali województwa. Wykorzystanie przez kuratora oświaty zawartych w nich informacji byłoby możliwe tylko w wymiarze jednostkowym, w odniesieniu do danej szkoły   lub   placówki.    Ich   użyteczność   diagnostyczna   z   punktu   widzenia   potrzeb województwa, w tym kreowania regionalnej polityki oświatowej, byłaby znikoma bądź żadna.    Przekazywanie    przez    dyrektorów    szkół   raportów   w   dowolnych   terminach uniemożliwiłaby kuratorom oświaty  sporządzenie wniosków wynikających z mierzenia jakości pracy szkół i placówek, które jest zobowiązany przekazać ministrowi właściwemu ds. oświaty i wychowania do końca lipca danego roku. Wnioski te powinny wynikać zarówno z zewnętrznego jak i z wewnętrznego mierzenia jakości.

Złożoność zadania jakim jest sporządzanie raportu, ale także rola jaką może on spełnić w monitorowaniu osiąganej przez szkoły jakości wymaga podjęcia dyskusji przez zainteresowane strony (kuratora oświaty i dyrektorów szkół - zgodnie z zasadą nadzoru o współpracy nadzorujących z nadzorowanymi) oraz ustalenia jednoznacznych oczekiwań w tym zakresie. Dyskusja powinna być skupiona m.in. wokół następujących zagadnień:

•         Czym jest raport?

•         Kto jest jego odbiorcą?

•         W jakim celu go sporządzamy?

•         Jakie funkcje powinien spełniać?

•         O czym powinien informować?

•         W jakiej formie powinny być przedstawione wyniki?

•         Kto powinien decydować o obszarach podlegających mierzeniu?

•         Jak powinien być sporządzony?

•         Jakie kryteria poprawności powinien spełniać?

•         Kiedy należy go przekazać organowi sprawującemu nadzór pedagogiczny?

Wspólnie wypracowane ustalenia, zaakceptowane przez wszystkich zainteresowanych, powinny być zamieszczone w dokumencie „Organizacja i tryb sprawowania nadzoru pedagogicznego" i stać się obowiązujące dla wszystkich organów nadzoru pedagogicznego w danym województwie.