Minister Edukacji Narodowej i Sportu

Pan

prof. dr hab. Andrzej Zoll

Rzecznik Praw Obywatelskich

Al. Solidarności 77
00-090 Warszawa

Działając na podstawie art. 9 ust 1 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147), wnosimy o podjęcie czynności w sprawie:

stwierdzenia zgodności z prawem, w tym zgodności z zapisami zwartymi w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Konwencji o Prawach Dziecka (w szczególności art. 28 i art. 29) przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 września 2004 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. Uz 2004 r. Nr 29, poz. 323) w części dotyczącej przeprowadzania sprawdzianu w ostatnim roku nauki w szkole podstawowej oraz egzaminu w ostatnim roku nauki w gimnazjum i egzaminu maturalnego.

Przywołane rozporządzenie dyskryminuje uczniów, u których rozwój psychoruchowy kształtuje się na poziomie inteligencji niższej niż przeciętna, (poziom ten zalicza się do szeroko rozumianej normy – dlatego uczniowie ci nie kwalifikują się do kształcenia specjalnego)

Uzasadnienie

Przywołane rozporządzenie w paragrafie 6 nakłada na nauczycieli obowiązek dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom. Między innymi ten zapis dotyczy grupy uczniów, u których rozwój psychoruchowy kształtuje się na poziomie inteligencji niższej niż przeciętna (ok. 14% populacji). Są to uczniowie nie stanowiący jednorodnej grupy. Zalicza się do nich:

· uczniów z deficytami parcjalnymi niektórych funkcji, np. percepcji wzrokowej, ruchowej, przy ogólnej inteligencji w normie. Wymienione zaburzenia obniżają nie tylko globalny wynik w testach inteligencji, ale także są przyczyną trudności w uczeniu się,

· uczniów o powolnym, lecz poprawnym przebiegu procesów intelektualnych. Dzieci te powoli uczą się, potrzebują więcej czasu na utrwalanie wiedzy i nabywanie umiejętności. określa się je mianem „ slow learning” – wolno uczącymi się,

· uczniów o niższym niż przeciętny poziomie funkcjonowania intelektualnego (w zakresie wszystkich procesów poznawczych). Dzieci te cechuje słaby rozwój procesów intelektualnych takich jak: słabo wykształcone myślenie pojęciowo-słowne, dominacja myślenia konkretnego, słaby rozwój myślenia abstrakcyjnego, utrudnione rozumowanie przyczynowo- skutkowe, wolne tempo myślenia, mała samodzielność.

Zgodnie z zaleceniami poradni psychologiczno-pedagogicznych uczniowie ci objęci są indywidualizacją nauczania, to właśnie w stosunku do nich dostosowuje się wymagania edukacyjne, modyfikuje treści nauczania, dobiera odpowiednie formy sprawdzania wiedzy i umiejętności.

Dzięki możliwości dostosowania wymagań uczniowie o inteligencji niższej niż przeciętna nie tylko mają szansę ukończyć szkołę ze swoimi rówieśnikami, ale także mogą odnieść „sukces” na miarę swoich możliwości, (mimo że ich wiedza i umiejętności różnią się od tychże posiadanych przez ich kolegów szkolnych). Niestety ta zasada nie jest stosowana na zakończenie nauki w szkole.

Zasady przeprowadzania sprawdzianu w ostatnim roku nauki w szkole podstawowej oraz egzaminu w ostatnim roku nauki w gimnazjum są dyskryminujące dla wymienionych uczniów - zarówno w przywołanym rozporządzeniu jak i w zleceniach CKE dotyczących dostosowania formy i warunków egzaminacyjnych nie zostali uwzględnieni uczniowie o inteligencji niższej niż przeciętna.

Paragraf 34.1 przywołanego rozporządzenia w brzmieniu:

„§ 34. 1. Uczniowie (słuchacze) ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się mają prawo przystąpić do sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego w warunkach i formie dostosowanych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia (słuchacza), na podstawie opinii publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej, albo niepublicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym niepublicznej poradni specjalistycznej, spełniającej warunki, o których mowa w art. 71b ust. 3b ustawy, z zastrzeżeniem ust. 2”

odnosi się tylko do uczniów z dysleksją (zapisy w § 6. 1 oraz § 34.1 przeczą sobie – gdyż przez cały okres nauki dostosowywane są wymagania a na sprawdzianie czy egzaminie takiego dostosowanie nie ma).

Natomiast CKE zaleca dostosować warunki egzaminacyjne tylko dla uczniów, u których występują dysfunkcje powodujące wolniejsze tempo pracy – takim uczniom można wydłużyć czas sprawdzianu/egzaminu o 50%. Nie są brane pod uwagę w tym momencie kariery szkolnej możliwości dzieci - okręgowe komisje egzaminacyjne przeprowadzają ocenę poziomu opanowania umiejętności określonych w standardach wymagań na podstawie określonych typów arkuszy – uczniowie o inteligencji niższej niż przeciętna, mimo że nie są w stanie (z przyczyn od siebie niezależnych), rozwiązują arkusze standardowe A1.

Uważamy, że jeżeli uczeń ma wymagania dostosowane do swoich możliwości przez cały etap edukacyjny, to nie powinien na sprawdzianie, czy egzaminie być traktowany tak samo jak inni uczniowie, czyli inaczej niż podczas pobierania nauki. Inne traktowanie jest dyskryminujące.

Treści zawarte w niniejszym piśmie były konsultowane wśród uczestników forum Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty, uwzględniają głosy dyrektorów i nauczycieli szkół ogólnodostępnych, terapeutycznych oraz szkól z klasami integracyjnymi.

Z poważaniem:

Do wiadomości:

· Minister Edukacji Narodowej i Sportu

· Członkowie OSKKO (1000 osób)

· Czytelnicy witryny i forum kadry kierowniczej www.oskko.edu.pl/forum/ (14 000 osób)