Zarządzanie ryzykiem jako kluczowy element kontroli zarządczej
Anna Jaskulska, Instytut Raabe
 

Trenerka Instytutu Raabe, Anna Jaskulska, na wstępie zaprosiła słuchaczy na organizowane przez tę instytucję szkolenia otwarte, które dają możliwość warsztatowego przygotowania do realizacji procesu zarządzania ryzykiem. Celem tego spotkania było natomiast przede wszystkim objaśnienie terminu „zarządzanie ryzykiem” oraz oswojenie z nim dyrektorów szkół.

Referentka zauważyła w pierwszej kolejności, że nazwa „kontrola zarządcza”, która znalazła się w ustawie o finansach publicznych błędnie odsyła do tradycyjnej kontroli, podczas gdy to, co oznacza powinno być interpretowane po prostu jako skuteczne zarządzanie placówką oświatową. Zarządzanie ryzykiem ma zwiększyć szanse osiągnięcia założonych celów i realizacji wyznaczonych zadań. Przez ryzyko należy rozumieć sytuację, czynnik, zdarzenie o określonym prawdopodobieństwie i negatywnym wpływie na założone cele i zadania. Może ono mieć dwojakiego rodzaju źródło: wewnątrz organizacji oraz w środowisku, w jakim dana  jednostka funkcjonuje.

Proces zarządzania ryzykiem powinien obejmować trzy etapy. Najważniejszy z nich, pierwszy, polega na identyfikacji ryzyka. Na bieżąco oraz okresowo (przynajmniej raz w roku) właściciel ryzyka, czyli osoba posiadająca uprawnienia do tego, by efektywnie zarządzać danym ryzykiem (w placówkach oświatowych to prawie zawsze dyrektor), ma obowiązek nazywać potencjalne trudności związane z planowaniem działalności. Kolejny etap stanowi analiza i ocena ryzyka, któremu towarzyszyć musi określenie akceptowanego poziomu ryzyka oraz hierarchizacja. Narzędziem przydatnym w uporządkowaniu i porównaniu zdiagnozowanych obszarów ryzyka może okazać się graficzne przedstawienie, np. w postaci mapy. Pojawić się muszą w końcu reakcje zarządzającego na ryzyko, które mogą być bardzo zróżnicowane, od unikania go, związanego nawet z rezygnacją z danego celu, poprzez zmianę skutków ryzyka (np. ubezpieczenie się), aż do podjęcia lub zwiększenia ryzyka, gdy mogłoby ono przerodzić się wielką szansę.

Ważnym elementem w zarządzaniu ryzykiem jest jego rejestr, który w każdej placówce może wyglądać nieco inaczej, musi być bowiem odpowiednio dostosowany do jej warunków. Taki krótki, przejrzysty dokument zawiera informacje dotyczące wszystkich etapów procesu. Dyrektor szkoły, odpowiedzialny za ukształtowanie systemu zarządzania ryzykiem, wdrożenie procedur oraz doskonalenie postępowania, powinien zaangażować cały zespół w działania, zwłaszcza przy identyfikacji ryzyka. Tak prowadzone przedsięwzięcie przyniesie korzyści placówce, a dla dyrektora będzie wsparciem i ułatwieniem w zakresie obowiązków, które właściwie zawsze były stałym komponentem jego pracy.