<< powrót

Badanie przypadku 1:

AKADEMIA LIDERÓW[1]

Prof. M. Schratz

1. Wprowadzenie

W 2004 r. austriackie Ministerstwo Edukacji, Nauki i Kultury uruchomiło inicjatywę mającą zwiększyć zdolność kierownictwa w edukacji do innowacyjności na wszystkich poziomach systemu szkolnictwa. Zainicjowana została jako innowacyjna koncepcja profesjonalizacji 600 liderów szkolnych i innych osób na stanowiskach kierowniczych w austriackim systemie szkolnictwa w bardzo krótkim czasie na podstawie najnowszych ustaleń naukowych na temat innowacyjności i zmian.

Akademia Liderów skierowana jest zatem do dyrektorów szkół austriackich, jak również osób na stanowiskach kierowniczych w ministerstwie, kuratoriach oświaty i szkolących nauczycieli. Skierowana jest do menadżerów na stanowiskach liderów, a warunkiem przyjęcia jest wykazanie kwalifikacji na obszarze zarządzania szkołą, prawa oświatowego lub administracji w oświacie.

Akademia Liderów nabiera kształtu poprzez pokolenia. Każe pokolenie składa się z 250 do 300 uczestników z systemu oświatowego, pochodzących ze wszystkich prowincji i rodzajów szkół, a także ministerstwa i regionalnych władz oświatowych (np. kuratoriów). Zapewnia to od samego początku, że wpływ systemowy na zmiany i transformację jest możliwy i że „cały system” jest zaangażowany w proces wspólnego uczenia się. Akademia Liderów stworzona została zgodnie z zasadami organizacji edukacyjnej i współpracuje blisko z odpowiedzialnymi decydentami w ministerstwie.

2. Filozofia

Akademia Liderów (AL) otwiera perspektywę intelektualną i praktyczną w ramach nowego paradygmatu zarówno osobistego, jak i instytucjonalnego rozwoju zdolności przywódczych an wszystkich poziomach systemu szkolnictwa. Program profesjonalizacji przywództwa koncentruje się na nowym zrozumieniu teorii i praktyki, które przekształca system edukacyjny poprzez przyjęcie, że jakość przywództwa jest punktem wyjścia dla innowacyjności systemowej. Akademia Liderów stwarza kontekst uczenia się mający wpływać na schematy i nawyki specjalistów na stanowiskach przywódczych w odniesieniu do ich zdolności do rozwoju i przekształcania ich organizacji.

Akademia Liderów funkcjonuje jako organizacja projektowa i budują ją pokolenia, które tworzą po ukończeniu ogólnonarodową sieć liderów zmian.

Żeby ukończyć Akademię Liderów, uczestnicy muszą ukończyć kurs przywództwa, który obejmuje cztery fora, realizując indywidualne projekty związane ze szkołami i spotykając się w grupach uczących się pomiędzy forami. Realizacją zajmuje się zespół zarządzania projektem, zespół badawczy, zespół wsparcia organizacyjnego powiązane z Uniwersytetami w Insbrucku i Zurychu, a także Ministerstwem Edukacji. Sieć koordynatorów we wszystkich prowincjach austriackich stanowi system wsparcia regionalnego, zapewniający tworzenie sieci regionalnych.

Strona internetowa www.leadershipacademy.at jest centralną platformą komunikacji, która oferuje uczestnikom Akademii Liderów bezpośrednie wsparcie projektowe w sekcjach członkowskich. 

3. Cele

Akademia Liderów pomaga w budowaniu zdolności, rozwijaniu kwalifikacji i nadawaniu uprawnień liderom w austriackim systemie edukacyjnym. Liderzy są motywowaniu do podejmowania złożonych, nakierowanych strategicznie zadań rozwojowych poprzez ustalanie priorytetów, koncentrację na praktycznych rozwiązaniach, indywidualnych projektach rozwoju oraz poprzez tworzenie profili organizacyjnych. Uczestnicy uczą się przekładać wyzwania na innowacyjne procesy rozwoju oraz zachęcają i nadają uprawnienia pracownikom w ich środowisku pracy, żeby osiągali najlepsze wyniki. Akademia Liderów ma na celu stworzenie nowej mentalności liderów, która bazuje na zaufaniu i autentyczności, a nie na sile wynikającej ze stanowiska. Ostatecznym celem Akademii Liderów jest zrównoważona poprawa podstawowych warunków i procesu uczenia się, które wpływają na młodych ludzi we wszystkich instytucjach edukacyjnych.

4. Zasady

Akademia Liderów przestrzega następujących zasad:

• Oferowanie możliwości samodzielnie organizowanego uczenia się w silnym środowisku uczenia się.

• Egzekwowanie uczenia się indywidualnego i grupowego poprzez kontakty i współpracę nad związanymi z pracą projektami dotyczącymi uczenia się.

• Łączenie inicjatyw indywidualnych i odpowiedzialności z własnością i aktywnym uczestnictwem.

Różnorodność poprzez pluralizm liderów z różnych rodzajów szkół, regionów i poziomów w hierarchii, który wspiera systemowe uczenie się zarówno horyzontalnie, jak wertykalnie.

5. Architektura społeczna

Akademia Liderów zbudowana jest z sieci, jej fundament spoczywa na najmniejszej jednostce organizacyjnej, partnerstwie na rzecz uczenia się (learning partnership). To partnerstwo na rzecz uczenia się jest bazą dla dwóch uczestników, z których każdy jest zaangażowany w partnerstwo oparte o zaufanie i wzajemne szkolenie się. Wspiera się nawzajem poprzez dociekliwe pytania, pomagają w definiowaniu kamieni milowych projektów i przeprowadzają się nawzajem przez swoje indywidualne procesy uczenia się. Trzy partnerstwa na rzecz uczenia się odpowiednio łączą się w kolegialny zespół szkoleniowy (collegial team coaching – CTC), tworzące grupy uczących się złożone z sześciu osób, mające się wspólnie konsultować i szkolić.

Kolegialny zespół szkoleniowy jest zorganizowany wokół podejścia zorientowanego na rozwiązania, dzięki któremu praca w „przestrzeni problemu” jest przekształcana w pracę w „przestrzeni rozwiązania”. Ta nakierowana na cel, kreatywna i twórcza praca jest podstawą i filozofią CTC. Zróżnicowane grupy szkoleniowe składające się z sześciu osób są łączone na poziomie regionalnym. Te grupy regionalne są koordynowane przez ich odpowiednich koordynatorów sieci, którzy koordynują wszystkie Pokolenia AL w landach. Jedno Pokolenie AL składa się z 250 do 300 uczestników tworzących partnerstwa na rzecz uczenia się, CTC i grupy regionalne.

6. Procesy

Zainteresowani liderzy mogą zarejestrować się online na stronie domowej AL www.leadershipacademy.at. Zgodnie z kontyngentami regionalnymi, są nominowani przez regionalne władze oświatowe do ministerstwa, które odpowiedzialne jest za rejestrację i kwestie związane z uczestnictwem.

Rozpoczęcie następuje na Pierwszym Forum, które pozwala uczestnikom zorientować się w filozofii, organizacji i strukturze Akademii Liderów oraz podstawowych procesach. Przedstawia im się podejście oparte o ustalanie własnych celów i wybór osobistych projektów, które stanowią centrum ich indywidualnego rozwoju. Centralne miejsce zajmuje zbudowanie zaufania w sieci, poprzez tworzenie partnerstw na rzecz uczenia się i CTC oraz opracowanie możliwych innowacji.

Wszyscy uczestnicy z tego samego pokolenia spotykają się na trzech Forach, z których każde trwa trzy dni, oraz ostatnim Forum Certyfikacyjnym, które poświęcone jest przedstawieniu i ocenie rezultatów. Ten proces certyfikacyjny oznacza, że uczestnicy stają się członkami Akademii Liderów. Pomiędzy Forami partnerstwa na rzecz uczenia się i CTC spotykają się regionalnie lub lokalnie. Rozważając swoje indywidualne projekty rozwoju, odwołują się do reakcji grup interesariuszy w swoich szkołach, władz oświatowych i systemów nadzoru, lub też reakcji instytucji szkolenia nauczycieli. Te procesy rozwijają się poprzez cykle przewidywania, działania i refleksji. Zasada własności i odpowiedzialności połączona jest z celem i wynikiem, co wymaga szacunku, otwartości i elastyczności wszystkich zaangażowanych.

Na Drugim Forum definiowane, tworzone i zarysowywane są indywidualne projekty rozwoju uczestników przy użyciu metod i narzędzi zarządzania projektami. W tej fazie CTC są odpowiedzialne za współpracę nad indywidualnymi procesami rozwoju w celu osiągnięcia innowacyjnych pomysłów na zmiany schematów myślenia według starych rozwiązań. Na Trzecim Forum uczestnicy odwołują się do swoich wzajemnych doświadczeń w kontekście wdrażania swoich projektów rozwoju. To przestrzeń twórcza, gdzie sceptycyzm, opór, konflikty i napięcia wychodzą na pierwszy plan tak, jak porozumienie, motywacja i entuzjazm. Różne warsztaty na temat komunikacji, motywacji, rozwiązywania konfliktów i podejmowania decyzji oferowane są jako wsparcie dla indywidualnego uczenia się i budowania zdolności. Warsztaty na temat sztuki, tańca lub technik surwiwalowych wspierają holistyczne podejście do uczenia się.

Na Forum Certyfikacyjnym uczestnicy przedstawiają swoje własne procesy rozwoju zawodowego i ich rezultaty – najpierw w zaciszu swoich kolegialnych zespołów szkoleniowych. Następnie decydują wspólnie o wyborze jednego projektu swoich CTC, który będzie przedstawiony innym uczestnikom w ostatecznej fazie sesji równoległych. Dla pozytywnej oceny każdy uczestnik Akademii Liderów musi złożyć pisemną pracę na temat swojego własnego procesu rozwoju zawodowego.

7. Wnioski

Akademia Liderów jako organizacja sieciowa:

Akademia Liderów uważana może być za dobry przykład organizacji sieciowej jako luźno połączonych systemów uwspólnionych poprzez komunikację i identyfikację. Uczestnicy przyjęli kulturę sieci bez trudu i także włączyli ją do swoich działań i interakcji.

Praktykują „dzielenie się i troskę” w sposób skuteczny, komunikują się otwarcie z dużą dozą zaufania i rozwijają wzajemny szacunek i zrozumienie w zróżnicowanych podmiotach. Pojęcia innowacyjności i „następnej praktyki“ są dobrze zakorzenione, nawet jeśli nie wszyscy uczestnicy osiągnęli zmianę schematu w tym samym stopniu. Zaszła zmiana jakościowa w ich sposobie myślenia i przejawia się ona w kształtowaniu się nowych sposobów myślenia i działania. Przywództwo stało się postawą odzwierciedloną w ich zachowaniu, a uczestnicy nie postrzegają przywództwa jako uprawnienia dającego status, ale chcą służyć poprzez bycie liderami i przyjmowanie odpowiedzialności. W ten sposób rozwinęła się silna kultura akceptacji i wzajemnego wsparcia.

Struktura sieci może być postrzegana poprzez różne relacje. Najbardziej prywatne są partnerstwa na rzecz uczenia się, co przejawia się jako szansa na prawdziwy dialog, wzajemne szkolenie się i doradzanie, a każdy uczestnik jest częścią tego partnerstwa. Kolejny, większy podmiot w sieci to kolegialne zespoły szkoleniowe (CTC), które wspierają refleksję i aspekty rozwojowe indywidualnych projektów na rzecz innowacyjności. Te sieci regionalne stanowią jeszcze większy podmiot i łączą projekty regionalne, tworząc strategiczne sojusze przy równoczesnym nagłośnieniu na skalę regionalną.

Procesy w Akademii Liderów są zdefiniowane metodologicznie i jasno zorientowane. Jako członek AL, każdy uczestnik jest zaznajomiony z funkcjonowaniem CTC i jest w stanie prowadzić kolegialne szkolenie zespołowe. Każdy uczestnik jest w stanie rozróżnić między poszczególnymi fazami innowacyjnego projektu rozwoju i może równie dobrze zaprojektować te fazy. Procesy „następnej praktyki” i zmiany schematów są dla nich standardowymi procedurami. Potrafią także systematycznie planować procesy komunikacji i są zdolni do zastosowania ich w kontekście strategicznym.

Tożsamość zatem może rosnąć na podłożu kultury, struktury i procesów związanych z siecią, które definiują strategię Akademii Liderów. Może także być odskocznią dla budowania wizji przyszłych perspektyw. Kolejne Pokolenia AL pokazały jak wielki potencjał, energię i atrakcyjność wiążą się z Akademią Liderów.