Stanowisko Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry
Kierowniczej Oświaty (OSKKO) ws. planowanych zmian w
funkcjonowaniu szkół podstawowych, a także przedszkoli oraz
skutków organizacyjnych, finansowych i społecznych tych
zmian.
Stowarzyszeni -
dyrektorzy i urzędnicy oświatowi wyrażają zaniepokojenie
planowaniem zmian w systemie oświaty bez wszechstronnie
akceptowanego i jasnego wskazania rodzicom oraz środowisku
osób odpowiedzialnych za zarządzanie w szkołach i
samorządach - skutków proponowanych zmian: tj.
szans i zagrożeń z perspektywy dzieci i uczniów, a także
rzetelnej analizy kosztów reorganizacji.
Pragniemy poniżej
przedstawić pod rozwagę Ministra Edukacji Narodowej, posłów
na Sejm a także społeczności szkolnych i opinii publicznej
znane nam fakty dotyczące planu rezygnacji z edukacji
szkolnej sześciolatków oraz zadać niektóre podstawowe
pytania:
-
Całkowicie popieramy
uznanie prawa rodziców do zdecydowania o wieku posłania
dziecka do szkoły, w obecnym jednak stanie prawnym
rodzice mają to prawo – mogą zdecydować czy dziecko
sześcioletnie rozpocznie naukę szkolną, czy też nauka
zostanie odroczona. Natomiast uważamy, że systemowo
dziecku powinno się wskazać na możliwość rozpoczynania
nauki w wieku 6 lat - bez utrudniania skorzystania z
niej, ponieważ wszystkie strony zabierające głos w tej
sprawie (także np. Stowarzyszenie Rzecznik Praw Rodzica
oraz nasza organizacja) uważają, że dziecko w tym wieku
jest gotowe do nauki czytania i pisania.
-
Dyrektorzy przedszkoli i
samorządowcy jednoznacznie wskazują nam, że
wprowadzenie dodatkowego rocznika (sześciolatków) do
przedszkoli uniemożliwi zapewnienie edukacji
przedszkolnej dla dzieci 3-letnich lub wymusi na
samorządach nową konieczność znalezienia dodatkowych
środków na zapewnienie odpowiedniej liczby miejsc dla
tych dzieci. (np. budowa nowych przedszkoli).
-
Zapewnienie prawa do
wychowania przedszkolnego dla dzieci od 3 roku życia
(ustawa przedszkolna) oznacza, że dziecko po 3-letnim
okresie uczęszczania do przedszkola jest pod względem
społecznym i emocjonalnym w wieku 6 lat przygotowane do
podjęcia nauki. Dbając w dalszym ciągu o prawo
rodziców do decyzji, twierdzimy, że ostateczną decyzję
powinni podjąć rodzice dziecka po konsultacji z
nauczycielem przedszkola, który przecież dokonuje
diagnozy dziecka w tym zakresie.
-
Zwracamy uwagę na potrzebę
mądrego przygotowania się przez resort edukacji do ew.
planów wszelkich zmian w delikatnej tkance oświatowej,
zawsze owocujących długofalowymi konsekwencjami. Do
tego konieczna jest analiza skutków finansowych, które
poniosą samorządy w związku z takimi działaniami jak:
przekształcenie szkół w zespoły szkolno-przedszkolne lub
konieczność tworzenia nowych miejsc w przedszkolach z
powodu nie spełnienia przez szkoły wymogów określonych
np. w przepisach p.poż. Nie są nam znane analizy
takich zmian.
-
Równie konieczne jest
dokonanie analizy wpływu braku miejsc w przedszkolach
dla dzieci 3 letnich na możliwość podjęcia pracy przez
ich rodziców.
-
Zadajemy pytanie: co
stanie się z obowiązkowym rocznym przygotowaniem
przedszkolnym, gdy obowiązek szkolny rozpocznie się w
wieku 7 lat, a rodzic będzie chciał posłać do szkoły 6 –
latka? Czy i jak będzie zorganizowane obowiązkowe
przygotowanie dziecka do szkoły?
-
Konieczne jest dokonanie
analizy skutków społecznych, organizacyjnych i
finansowych, ze szczególnym uwzględnieniem obciążeń,
które poniosą samorządy, dotyczącej funkcjonowania w
systemie przez 12 lat prawie pustego rocznika
(uczniowie podejmujący naukę w I klasie w roku 2016).
Ważne jest przedstawienie społeczeństwu i nam –
wykonawcom prawa - wyników takich analiz.
-
Wskazujemy na istotną
konieczność analizy skutków finansowych wprowadzenia
nowej podstawy programowej, nowych podręczników, szkoleń
nauczycieli w tym zakresie. Niezależnie od
powyższego uważamy, że tworzenie nowej podstawy
programowej powinno się odbywać z uwzględnieniem wyników
szerokich konsultacji ze środowiskiem nauczycielskim i
naukowym oraz, że nie może się to odbywać pod presją
czasu.
-
Obecnie mamy do czynienia
z zupełnie inną sytuacją dotyczącą nieprzygotowania
szkół do przyjęcia 6-latków niż to było w czasie, gdy ta
kwestia była oceniania przez społeczeństwo poprzez
zbieranie poparcia dla referendum w tej sprawie.
Samorządy i nauczyciele po tym czasie wykonali wielki
wysiłek organizacyjny w celu właściwej realizacji tego
zadania. Oceniamy przygotowanie szkół jako dobre.
-
Wnioskujemy o poważne
zastanowienie nad (szerzej przedstawionymi w naszym
odrębnym stanowisku) konsekwencjami planu
wprowadzenia do szkół podstawowych młodzieży w wieku
gimnazjalnym, tj 13-16 lat. Do szkół podstawowych
uczęszczają dzieci w wieku od 5-12 lat (uwzględniając
oddziały przedszkolne) i jest to bezpieczne
środowisko, dostosowane do potrzeb młodszych dzieci,
wolne od, znanych ze szkoły ośmioletniej, negatywnych
skutków społecznych. Naszym zdaniem umieszczanie
młodzieży w szkole dla najmłodszych jest błędem.
W związku z ww. uwagami
wnioskujemy o podjęcie dyskusji z fachowcami w zakresie
zarządzania oświatą, deklarujemy wolę udziału w takich
konsultacjach. Podatność sfery edukacji na nieprzygotowane
zmiany jest już nam wszystkim znana. Zachęcamy resort
edukacji oraz członków Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży
Sejmu RP do podjęcia takiej rozmowy. Możecie Państwo liczyć
na nasze zaangażowanie i rzetelne oceny, czego dowody
niejednokrotnie dawaliśmy. |
|
Absurdy oświatowe przekazane Ministrowi Edukacji
Narodowej 7 grudnia 2015 |
Podstawa
prawna/ praktyka |
Absurdy
Temat/zagadnienie |
Uwagi/propozycje |
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej
z dnia 7 października 2009 r. w sprawie
nadzoru pedagogicznego (Dz. U. z 2009 r., Nr
168, poz. 1324 z późn. zm.)
|
1. Ewaluacja zewnętrzna.
a) Dobór kadry ewaluatorów.
Znamy przypadki, gdy np. jeden zespół
wizytatorów uznaje pewne działania w szkole
X za nowatorskie i dające podstawę do
uznania jakiegoś obszaru za spełniony na
poziomie wysokim, drugi zespół wizytatorów,
w tej samej delegaturze, podczas ewaluacji w
szkole Y uważa, że przy porównywalnych
działaniach ze szkołą X, nie ma żadnego
nowatorstwa, bo szkoła nie zgłosiła
formalnie innowacji do KO, więc wymaganie
Procesy edukacyjne…
w tej części nie jest
zrealizowane. |
Proponujemy:
Otworzyć nabór ewaluatorów na osoby spoza
kuratorium oświaty z jednoczesnym
określeniem profilu osób, które mogą
przystąpić do szkolenia na ewaluatora (wiek,
dorobek zawodowy, doświadczenie…). Określić
bardzo mocno zasady systematycznej
weryfikacji.
|
Ustawa o związkach zawodowych
(Dz. U. z 2014 r. poz. 167) |
4. Ochrona związkowa… nieistniejących miejsc
pracy.
Zapisy dotyczące ochrony pracownika
wynikające z art. 32 ustawy powinny być
zmienione tak, by nie dochodziło do
kuriozalnych sytuacji w szkołach i
placówkach oświatowych, że chronione jest
miejsce pracy, które po prostu nie istnieje
i to, że miejsce pracy przestało istnieć
jest wynikiem wdrażania obowiązującego prawa
lub takich czynników jak demografia na danym
terenie, co jest zupełnie niezależne od
pracodawcy. |
Proponujemy:
Podjąć kroki prowadzące do zmiany zapisów w
ustawie o związkach zawodowych tak, by
uniemożliwić działanie ochrony związkowej
tam, gdzie likwidowane jest stanowisko pracy
w wyniku działania czynników
demograficznych, działania innych przepisów
prawa, a w szkole nie a możliwości
uzupełnienia etatu zgodnie z kwalifikacjami
nauczyciela objętego ochroną |
|
5. Kto awansuje osobę pełniącą obowiązki
dyrektora?
Brak w przepisach prawa uszczegółowienia kto
wykonuje w odniesieniu do osoby pełniącej
obowiązki dyrektora, takie czynności jak:
dokonanie oceny dorobku zawodowego, oceny
pracy, podpisywanie dokumentów
poświadczających jego zatrudnienie, itp. |
Proponujemy:
Dookreślenie w ustawie o systemie oświaty
statusu osoby pełniącej obowiązki dyrektora. |
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie
oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572
z późn. zm.) |
6. Przeregulowana kadencyjność Rady
Rodziców.
Funkcjonujące zasady wyboru Rad Rodziców
określone w art. 53 ustawy uniemożliwiają
stabilne działanie, są przeregulowane.
Obecne coroczne dokonywanie wyborów jest
dużym utrudnieniem w planowaniu
długookresowej współpracy szkoły z
kolegialnym organem szkoły, uniemożliwia
wdrożenie się rodziców do pełnienia ich
funkcji. Zdecydowanie skuteczniejszym
rozwiązaniem byłaby określona w regulaminie
kadencyjność Rady Rodziców od 1 roku do 3
lat oraz zasady przeprowadzenia wyborów
uzupełniających. |
Proponujemy:
Zmianę zapisów podkreślających autonomię
rady rodziców jako społecznego organu
kolegialnego szkoły poprzez:
-
skreślenie a art. 53 ust. 3 zdania drugiego;
-
przeredagowanie art. 53. ust. 4, tak by
przyjął brzmienie:
4. Rada rodziców uchwala regulamin swojej
działalności, w którym określa w
szczególności:
1) skład, czas trwania kadencji, wewnętrzną
strukturę i tryb pracy rady rodziców szkoły
lub placówki;
2) skład, czas trwania kadencji, wewnętrzną
strukturę i tryb pracy rad oddziałowych
rodziców w szkołach lub placówkach;
3) termin i szczegółowy tryb przeprowadzania
wyborów do rad rodziców oraz rad
oddziałowych, odpowiednio szkoły lub
placówki. |
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie
oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572
z późn. zm.) |
7. Nadmierne oczekiwania wobec rodziców ws.
Programu wychowawczego.
Przepis zawarty w art. 54 ust. 2 pkt 1 lit.
a i b ustawy mówiący, że do kompetencji rady
rodziców należy uchwalanie programu
wychowawczego i programu profilaktyki w
porozumieniu z radą pedagogiczną, jest
martwy. Praktyka pokazuje, że te dokumenty
tworzone są przez nauczycieli, a
podejmowanie uchwał przez rady rodziców ma
charakter czysto formalny. |
Proponujemy:
Przekazać kompetencję uchwalania programu
wychowawczego i programu profilaktyki radzie
pedagogicznej
z warunkiem uzyskania pozytywnej opinii Rady
Rodziców
zmieniając zapisy art. 54 ust.
2 pkt 1 oraz ust. 4. |
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z
dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych
statutów publicznego przedszkola oraz
publicznych szkół.(Dz. U. Nr 61, poz. 624 ze
zm.).
Data uchylenia: 2.09.2016 r. |
8. Kiedy doczekamy się uregulowań ws.
statutów?
Brakuje aktualnego rozporządzenia o ramowych
statutach. Statut jest ważnym dokumentem
regulującym prawo wewnątrzszkolne, zawiera
istotne zapisy regulujące działania i
funkcjonowanie szkoły. |
Postulujemy:
Pilnie dokończyć procedowany od 2010 roku
projekt rozporządzenia w sprawie ramowych
statutów publicznego przedszkola oraz
publicznych szkół. |
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie
oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572
z późn. zm.) |
9. Nadzór nad obowiązkiem szkolnym.
Należy uregulować prawo dotyczące kontroli
nad obowiązkiem szkolnym, a w szczególności
dookreślić, w którym miejscu kończy się
odpowiedzialność dyrektora za tę kontrolę i
jakie działania konieczne powinien podjąć
dyrektor, by dopełnić te wymaganie z ustawy. |
Proponujemy:
Rozważyć wykorzystanie centralnej bazy PESEL
w nowym SIO ze wskazanymi mechanizmami,
co/jak postępować z dziećmi, które nie
spełniają obowiązku. |
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie
oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572
z późn. zm.)
art. 90b – 90e i art. 90m – 90r |
10. Pomoc socjalna – we właściwe ręce.
Szkoły obsługują w znacznej części zadania
związane z pomocą socjalną, w tym stypendia
i zasiłki szkolne socjalne oraz pomoc w
ramach programu „Wyprawka szkolna”. Muszą w
tym celu wyznaczyć osoby, które zamiast
pracy bezpośrednio z uczniami, zajmują się
obowiązkami biurokratycznymi (wydawanie
formularzy, instruowanie osób
zainteresowanych, zbieranie wniosków,
wzywanie do uzupełnienia wniosków, ocena
formalna dokumentacji, wstępna ocena
merytoryczna zasadności wnioskowania o
pomoc, powiadamianie wnioskodawców o
wypłacie środków, wypłata, wydawanie
decyzji, oddanie wskazanej dokumentacji do
organu prowadzącego, tworzenie sprawozdań z
wykorzystania środków). Nie mamy w szkole
przygotowania do takich czynności i zajmuje
to dużo czasu, który powinien być poświęcony
uczniom. |
Proponujemy:
Proponujemy dookreślenie zastrzeżenia
prawnego powodującego brak uprawnień organu
prowadzącego do nakładania na szkoły zadań
innych niż te, które wynikają z UoSO. W
naszej ocenie zadania dotyczące pomocy
socjalnej dla uczniów należy przekazać jako
wyłączną kompetencję odpowiednich służb
realizujących zadania w zakresie pomocy
społecznej/socjalnej w JST. |
Rozporządzenie MEN z dnia 12 sierpnia 1999
r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego
oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o
życiu seksualnym człowieka, o zasadach
świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa,
o wartości rodziny, życia w fazie
prenatalnej oraz metodach i środkach
świadomej prokreacji zawartych w podstawie
programowej kształcenia ogólnego
(Dz. U. z 2012, Nr 67, poz. 756 z późn. zm.) |
12. Absurd edukacji seksualnej uczniów
upośledzonych umysłowo.
§ 1 ust. 2 rozporządzenia obliguje szkoły
specjalne, w których uczy się dzieci i
młodzież upośledzoną w stopniu umiarkowanym
i znacznym do prowadzenia takich zajęć.
Uważamy, że taki stopień upośledzenia
uczniów powinien wyłączać ich z realizacji
edukacji seksualnej w zakresie określonym
przez rozporządzenie. |
Proponujemy:
Dodać zapis w rozporządzeniu wyłączający
uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu
umiarkowanym i znacznym z fakultatywnych
zajęć wdżr. Wpisać/zaakcentować treści o
seksualności człowieka itd. odpowiednio w
załączniku nr 3 i 7 do rozporządzenia w
sprawie podstawy programowej oraz zmienić
stosowne zapisy w rozporządzeniu w sprawie
ramowych planów nauczania i załącznikach do
niego, które dotyczą szkół kształcących
uczniów z powyższymi upośledzeniami. |
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta
Nauczyciela (Dz. U. z 2014 r. poz. 191) |
14. Stawka osobistego zaszeregowania,
ponadwymiarowe, zastępstwa doraźne a pensum?
W art. 35 ustawy istnieje niezdefiniowane
pojęcie – nakazujące płacić nauczycielowi za
godzinę ponadwymiarową i za zastępstwa
doraźne zgodnie ze stawką osobistego
zaszeregowania. Natomiast art. 42 ust. 7 pkt
3 KN stanowi, iż kompetencją organu
prowadzącego jest określenie tygodniowego
obowiązkowego wymiaru godzin zajęć
nauczycieli szkół niewymienionych w ust. 3
Czy w przypadku przydziału czynności
nauczycielowi np. 18 godzin języka polskiego
(18/18) + 8 godzin biblioteki (8/30) -
przyjąć 8 godz. ponadwymiarowych, czy też
należy tu stosować ustalony przez organ
prowadzący wymiar godzin zajęć nauczycieli
realizujących w ramach stosunku pracy
obowiązki określone dla stanowisk o różnym
tygodniowym obowiązkowym wymiarze godzin,
mimo realizacji określonego w art. 42 ust.3
– pensum wynikającego z podanego przykładu?
A jak płacić zastępstwa doraźne? Z pensum
nauczyciela czy z pensum właściwego dla
danego rodzaju zajęć?
W praktyce organ prowadzący wybiera wariant
korzystny dla budżetu, a PIP i sądy pracy
korzystny dla pracownika, odpowiedzialność i
konsekwencje niespójności normy prawnej
ponosi dyrektor szkoły. |
Proponujemy:
Jednoznacznie zapisać w przepisach, co
stanowi podstawę w tym zakresie do
wyliczenia wynagrodzenia za godziny zajęć
ponadwymiarowych lub zastępstw doraźnych,
podać definicję stawki osobistego
zaszeregowania. |
|
16. Ogromne ilości ankiet z kuratorium
oświaty.
Niektóre kuratoria oświaty pozyskują różne
informacje za pomocą metody częstego
ankietowania szkół. Skutecznie to utrudnia
dyrektorom aktywne pełnienie działań
związanych z realizacją zadań szkoły -
pochłania czas, nie zawsze jest jasny cel
tych badań, poza tym szkoły nie otrzymują
informacji zwrotnej o wynikach badań. |
Postulujemy:
Podjęcie działań ograniczających możliwości
angażowania dyrektora w działania polegające
na „papierowym” udowadnianiu, że szkoła
pracuje i realizuje swoje zadania. |
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie
oświaty
(Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn.
zm.) |
17.
Skład komisji konkursowej na dyrektora
szkoły. Wszystkie związki decydują, nawet
te, których nie ma w szkole.
Naczelny Sąd Administracyjny stoi na
stanowisku, że w komisji konkursowej
powołanej do przeprowadzenia konkursu na
stanowisko dyrektora publicznego
przedszkola, szkoły lub placówki winni
znaleźć się przedstawiciele wszystkich
organizacji związkowych, których działanie
obejmuje przedszkole, szkołę lub placówkę, w
których przeprowadzany jest konkurs nawet,
jeśli członkowie tej organizacji nie są w
nich zatrudnieni. Powyższe stanowisko
Naczelny Sąd Administracyjny wyraził w
uzasadnieniu do wyroku z dnia 9 grudnia 2008
roku w sprawie prowadzonej pod sygn. akt I
OSK 736/08 |
Proponujemy:
Zmianę zapisu art. 36a ust. 6 pkt 3 lit. c
ustawy, w którym zostanie zapisane, że
udział w komisji konkursowej będzie
zastrzeżony wyłącznie dla przedstawicieli
tylko tych zakładowych organizacji
związkowych, których członkowie są
zatrudnieni w szkole lub placówce. |
|
Zapoznaj się również ze stanowiskiem OSKKO ws.
likwidacji gimnazjów. |