Minister Edukacji Narodowej Katarzyna Hall przedstawiła zarys prac nad zmianami Karty Nauczyciela. Powiedziała m.in.:

Uważam, że nauczyciele zasługują na nowoczesną, napisaną przejrzystym językiem Kartę Nauczyciela. Niech stworzenie takiego dokumentu będzie naszym wspólnym celem - powiedziała minister edukacji narodowej Katarzyna Hall na dzisiejszym (24 marca) spotkaniu nowo powołanego Krajowego Zespołu do spraw statusu zawodowego nauczycieli. - O tym, co miałoby się znaleźć w nowym dokumencie, zdecydują członkowie zespołu. To oni w toku wspólnych prac wypracują propozycje założeń do zmian prawnych - podkreśliła minister Katarzyna Hall.

Powołany Zarządzeniem z dn. 23.03.2010: zespół będzie dyskutować o kształcie i kierunkach prac nad nowym dokumentem regulującym status zawodowy nauczycieli. Będą go tworzyć  przedstawiciele samorządów, strony rządowej, partnerów społecznych, środowisk oświatowych i naukowych oraz parlamentarzystów - byłych ministrów edukacji. Katarzyna Hall stwierdziła, że zawód nauczyciela wymaga szczególnych uregulowań, "nie wystarczy Kodeks Pracy" Skład i zasady funkcjonowania Zespołu zawarto w dokumencie obok (kliknij aby powiększyć).

Obsługą Zespołu zajmie się Departament Strategii MEN. Zespół będzie mógł zapraszać zewnętrznych ekspertów. Zarządzenie Ministra pozwala na elastyczne poszerzanie zakresu, czasu pracy zespołu itp. Schemat organizacyjny Zespołu (oprac. MEN). Kliknij aby powiększyć.

Zadania stojące przed Zespołem.

Katarzyna Hall przedstawiła, używając prezentacji komputerowej, zakres prac zespołu i zagadnienia do przedyskutowania. Prezentacja MEN (kliknij aby otworzyć)

Podstawowe pytania, jakie stoją teraz przed członkami zespołu to:

1. Jakie zagadnienia powinna regulować nowa ustawa?
2. Jak wzmocnić motywacyjny charakter awansu zawodowego i systemu wynagradzania nauczycieli oraz jak usprawnić te systemy, aby sprzyjały umacnianiu prestiżu zawodu nauczyciela i dobrym efektom systemu edukacji?
3. Jak zmodyfikować organizację czasu pracy szkoły i nauczyciela, aby podnieść efektywność pracy (odpowiednio wykorzystywać dodatkowe godziny na pracę z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych)?
4. Kogo powinna dotyczyć nowa ustawa regulująca status zawodowy nauczyciela

Minister Edukacji przedstawiła powody, dla których warto pomyśleć o Karcie Nauczyciela od nowa. Na przestrzeni lat KN przechodziła zmiany:

• ustawę w 1982 roku uchwalił Sejm PRL VIII kadencji
• ustawa była nowelizowana już 60 razy, w tym 5 razy w związku z wyrokami Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności przepisów z Konstytucją RP
• w 2007 r. ustawę zmieniono 6 razy, w 2008 r. 3 razy, w 2009 r. 5 razy
• od dnia uchwalenia ustawy uchylono w sumie 49 przepisów (artykuły, ustępy, punkty)

W tym czasie zmieniało się całe prawo oświatowe. M.in zmieniły się:

• podstawa programowa
• spojrzenie na pracę z uczniem o różnego rodzaju specjalnych potrzebach edukacyjnych (potrzeba indywidualizacji na każdym etapie edukacyjnym)
• rola edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej (w tym pięciolatków i sześciolatków)
• zadania przedszkola i szkoły, w tym diagnoza przedszkolna, diagnoza ryzyka dysleksji, doradztwo edukacyjno-zawodowe
  nadzór pedagogiczny

Szkoła realizuje nowe zadania: rozpoznawanie specjalnych potrzeb edukacyjnych i rozwojowych uczniów, a także prowadzenie zajęć edukacyjnych odpowiednio do zdiagnozowanych potrzeb, praca zespołowa nauczycieli na rzecz realizacji programów ukierunkowanych na zaspokajanie indywidualnych potrzeb uczniów oraz rozwijanie ich zdolności i talentów, współpraca z podmiotami i instytucjami zewnętrznymi wobec szkoły.

Zmieniła się rola nauczycieli, co wiąże się z koniecznością zdefiniowania wielu zadań na nowo. Istnieje potrzeba dostosowania rozwiązań w zakresie statusu zawodowego nauczycieli do zmieniającej się rzeczywistości szkolnej. Możliwe są np następujące modele:

Model I –Pragmatyki zawodowej. Tak jak obecnie ustawa może regulować zagadnienia:

• Wymagania kwalifikacyjne
• obowiązki i ocena pracy
• warunki, czas pracy i wynagrodzenie
• nagrody, odznaczenia i inne świadczenia ze stosunku pracy
• odpowiedzialność dyscyplinarna
• uprawnienia socjalne i urlopy
• awans zawodowy i sposoby zatrudniania
• uprawnienia emerytalne

Model II –ustawa o zawodzie. Podobnie jak w ustawach o zawodach lekarza i lekarza dentysty, o pracownikach samorządowych, o służbie cywilnej można przyjąć model zawierający:

• prawo wykonywania zawodu nauczyciela
• prawa i obowiązki nauczyciela
• awans nauczyciela
• odpowiedzialność dyscyplinarna
• rejestr nauczycieli (SIO)
• inne

Może też powstać inny model. Określenie zakresu ustawy jest na początku prac najważniejszym zadaniem.

Jaki awans zawodowy nauczycieli?
Należy zastanowić się nad tym jak wzmocnić motywacyjny charakter awansu zawodowego. Liczba nauczycieli o konkretnych stopniach awansu dyplomowanych zmienia się tak, ze już wkrótce w oświacie pracować będzie ponad 50% nauczycieli dyplomowanych.

To ma istotny wpływ na motywujące działanie systemu. Powstają pytania: Czy powinny się zmienić warunki i procedury awansowania nauczycieli? Jak powinien awansować dyrektor szkoły lub placówki oświatowej? Jakimi sposobami zwiększyć autonomię i skuteczność dyrektora szkoły w motywowaniu kadry nauczycielskiej? W jaki sposób ściślej powiązać awans zawodowy z efektami pracy nauczyciela? W jaki sposób ściślej powiązać awans zawodowy z zaangażowaniem nauczyciela w pracę całego zespołu?

Najważniejsze pytania o kształt systemu awansu to:

1. Jak uprościć procedurę awansu – ograniczenie biurokracji?
2. Jakie inne niż obecnie funkcje może pełnić awans (np. świadczyć o specjalizacji, dodatkowych zadaniach, zobowiązaniach, być na czas określony)?
3. Czy i jaką rolę przy podejmowaniu decyzji o awansowaniu może odgrywać opinia społeczności szkolnej?
4. Jakie – niezależne od systemu awansu – mogą być metody motywowania i nagradzania nauczycieli?
5. Czy i na jakich zasadach, w jakich sytuacjach może grozić utrata posiadanego stopnia awansu (np. postępowanie dyscyplinarne, ocena pracy)?

Należy zadać sobie pytanie, czy rozbudowywać obecny system, czy budować cały system od nowa i następnie drogę przejścia do niego.

Jaki czas pracy szkoły i nauczyciela?

Szkoły pracują inaczej niż przed laty. Zapewniają więcej opieki w edukacji przedszkolnej, w szkołach podstawowych, w szkołach i ośrodkach specjalnych. Szersza jest oferta pomagająca uczniom przezwyciężać trudności oraz rozwijać ich zdolności i zainteresowania. Mamy więcej zindywidualizowanej pracy z uczniem na wszystkich etapach edukacyjnych. Adekwatnie do tych potrzeb trzeba organizować pracę nauczycieli. Następujące kwestie wymagają rzetelnego namysłu i przyjęcia wstępnych założeń:

1. Czy jednakowe pensum na każdym etapie edukacyjnym?
2. Czy jednakowe pensum dla nauczycieli wszystkich przedmiotów?
3. Jak zdefiniować godziny przeznaczone na wychodzenie naprzeciw indywidualnym potrzebom uczniów (pomoc w przezwyciężaniu trudności i rozwijaniu zainteresowań)?
4. Jaki powinien być – obok pensum dydaktycznego – konieczny czas przebywania w miejscu pracy (szkole)?
5. Jak regulować czas pracy dyrektora szkoły lub placówki?

Podczas swych prac zespół zbada jakie inne ważne pytania trzeba jeszcze postawić.

Kogo ma obejmować nowa Karta Nauczyciela?

Stan obecny: Grupy nauczycieli, których status regulowany jest w całości przepisami ustawy Karta Nauczyciela to:

1. Nauczyciele zatrudnieni w publicznych szkołach i placówkach systemu oświaty, prowadzonych przez JST lub resortowych:–
   - publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz zakładach kształcenia i placówkach doskonalenia nauczycieli
   - zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich oraz rodzinnych ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych
   -publicznych kolegiach pracowników służb społecznych
2. Nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w publicznych placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych przed 1 stycznia 2004 r.

Stan obecny: Grupy nauczycieli, których status regulowany jest w ograniczonym zakresie przepisami ustawy Karta Nauczyciela:

1. Nauczyciele zatrudnieni w publicznych szkołach i placówkach prowadzonych przez podmioty niebędące JST oraz w przedszkolach niepublicznych, w szkołach niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych i niepublicznych placówkach oświatowych
2. Nauczyciele zatrudnieni w publicznych szkołach i szkolnych punktach konsultacyjnych przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych
3. Instruktorzy oraz kierownicy praktycznej nauki zawodu zatrudnieni u pracodawców prywatnych i w gospodarstwach rolnych
4. Wychowawcy, pedagodzy oraz osoby na stanowiskach kierowniczych w OHP
5. Nauczyciele urlopowani na podstawie ustawy o związkach zawodowych
6. Nauczyciele mianowani i dyplomowani zatrudnieni w MEN, kuratoriach oświaty, innych organach sprawujących nadzór pedagogiczny, CKE, OKE, centralnych placówkach doskonalenia nauczycieli

Nauczyciele w etatach, z podz. na realizujących zaj. dyd.-wych. i wspierających proces edukacyjny [kliknij aby powiększyć]	Formy zatr. nauczycieli na pp. innej niż KN [kliknij aby powiększyć]	Liczba nauczycieli w j. publicznych i niepubl. [kliknij aby powiększyć]

Odbyła się dyskusja.

Stefan Kubowicz (KSOiW NSZZ "Solidarność"): zapytał o prace zespołu do spraw badania czasu pracy nauczyciela - powołanym w porozumieniu z Komisja Trójstronną.  Zaapelował do samorządów, aby się upomniały o pieniądze na oświatę. Zwrócił uwagę na potrzebę zmian w Art. 42 KN. Przypomniał że Karta jest "dzieckiem solidarności". Zaapelował o stosowanie KN w szkołach niepublicznych.

Sławomir Wittkowicz (FZZ) spytał o los prac zespołu ds. wynagrodzeń i zespołu ds. czasu pracy nauczycieli. Zaproponował dodać do zakresu prac zagadnienie „warunki pracy nauczycieli”.

Wojciech Starzyński (STO) wyraził "satysfakcję, ze się podejmuje to bardzo trudne wyzwanie, które należało podjąć już dawno. Jest potrzeba napisania nowego aktu prawnego – to nie ulega żadnej wątpliwości. Nowa ustawa jest dla dwóch środowisk – dla nauczycieli, ale i dla OP".  Zwrócił uwagę na trudność aspekt statusu nauczyciela jako pracownika samorządowego i urzędnika państwowego. Stwierdził, że  wkraczamy w poważną dyskusję „jak ma wyglądać społeczeństwo obywatelskie”.

Marek Olszewski (ZGW) wyraził zadowolenie, ze podjęto prace i rozmowy na temat KN. Jest to "najważniejsza podjęta przez MEN dyskusja".

Joanna Berdzik (OSKKO) powiedziała, że Stowarzyszenie reprezentuje środowisko dyrektorów szkół ale i środowisko nauczycielskie, Z jednej strony jesteśmy pracodawcami, z drugiej nauczycielami. Są aspekty KN utrudnia zarządzanie szkołą, niepoprawiające jakości jej pracy. Trzeba na Kartę spojrzeć niezależnie od jej historii.

Danuta Koradecka (CIOP) powiedziała że postrzega KN jako ustawę adresowaną do edukacji. Korzystać z niej będą także uczniowie, bo ustawa ta reguluje warunki przekazywania uczniom wiedzy.

Rudolf Borusiewicz ( ZPP) podzielił pogląd, że to narzędziem skierowane na ucznia. w realizacji obowiązku wobec małych obywateli, organy prowadzące, nauczyciele, dyrektorzy są narzędziem państwa.

Sławomir Broniarz (ZNP) podkreślił że Karta reguluje pracę nauczycieli. Prace zespołu to "okazja by usiąść wspólnie i usłyszeć wszystkie strony". Patrząc np. na "godzinę karcianą" widać przyczynek do debaty nad pensum nauczycieli. Wyraził obawę, że mamy do czynienia z próbą zmniejszenia liczby nauczycieli objętych Kartą. Pytał także o efekty prac poprzednio powołanych w MEN zespołach zajmujących się podobnymi kwestiami.

Katarzyna Hall odniosła się krótko do wypowiedzi przedmówców. Zgodziła się z pomysłem uzupełnienia pytań do dyskusji o propozycję OSKKO -  usytuowanie dyrektorów w systemie, sposób zarządzania szkołą, oraz o propozycję związków zawodowych ws. warunków pracy nauczycieli.

Następnie przedyskutowano tematykę prac najbliższego zebrania Zespołu oraz ustalono jego termin.
W dn. 21 kwietnia 2010r odbędzie się dyskusja nad pierwszym zagadnieniem: jaki ma być zakres nowej ustawy.