22 marca 2005r OSKKO wystąpiło do MENiS z krytycznym stanowiskiem dotyczącym Systemu Informacji Oświatowej.

4 maja otrzymaliśmy odpowiedź dyrektora Departamentu Strategii Edukacyjnej i Funduszy Strukturalnych. Zarysowano w nim drogę współpracy z OSKKO dla ulepszania systemu.

Stanowisko OSKKO:

Olsztyn, 22-03-2005

Minister Edukacji Narodowej i Sportu

OSKKO-MENIS-03/03-2005

Sprawa: System Informacji Oświatowej

Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kadry Kierowniczej Oświaty wyraża zaniepokojenie sposobem wdrażania przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu systemu informacji oświatowej. Obawiamy się, że słuszne i potrzebne przedsięwzięcie zostanie skompromitowane przez metodę jego realizacji.

Jesteśmy organizacją zrzeszającą kadrę kierowniczą, dlatego doceniamy znaczenie posiadania rzetelnych i kompletnych danych, które są niezbędne w procesie planowania i podejmowania decyzji. Z zadowoleniem przyjęliśmy zatem ideę jednolitego, ogólnopolskiego, opartego na technologii informatycznej systemu zbierania danych o polskiej oświacie. Najwyższy czas, żeby w naszym kraju zarówno minister odpowiedzialny za edukację, jak i organy prowadzące oraz nadzorujące, posiadały aktualne dane o podległych jednostkach.

Wprowadzenie systemu informacji oświatowej to w polskiej oświacie przedsięwzięcie o niespotykanej dotąd skali. Wpływa na to zarówno ilość jednostek sprawozdawczych, zakres gromadzonych danych, jak i zastosowanie oprogramowania komputerowego. Żeby projekt ten zakończył się powodzeniem konieczne jest spełnienie wielu warunków. Zdaniem członków naszego stowarzyszenia w chwili obecnej istnieją poważne przesłanki do twierdzenia, że warunki te nie są spełnione. Poniżej przedstawiamy kilka przykładów na poparcie tego twierdzenia.

1. Wielu dyrektorów, nie ze swojej winy, czy zaniedbania, nie jest właściwie przygotowanych do prawidłowego przygotowania pierwszego sprawozdania w ramach systemu informacji oświatowej. Władze oświatowe nie przygotowały ogólnopolskiego systemu szkoleń zarówno dla dyrektorów szkół, jak i organów gromadzących dane. Szkolenia takie oferują jedynie firmy komercyjne.  Przekazywane na tych szkoleniach informacje nie są oficjalnym stanowiskiem ministerstwa, co może spowodować w przyszłości wiele nieporozumień.
2. Program komputerowy przygotowany przez ministerstwo jest w chwili obecnej nadal na etapie testowania, w związku z tym posiada błędy merytoryczne i formalne. Uważamy, że stosowanie niesprawdzonego produktu informatycznego w skali całego kraju może doprowadzić do tego, że zgromadzone za jego pomocą dane będą nierzetelne.
3. Opublikowana przez MENiS instrukcja do programu komputerowego, nota bene przez nikogo nie podpisana, jest w niektórych miejscach sprzeczna z obowiązującym w tej materii prawem. Ponadto program komputerowy nie zawsze działa zgodnie z opublikowaną instrukcją. Nasze zaniepokojenie budzi również fakt opóźnień w opublikowaniu specyfikacji wymiany plików. Może to spowodować sytuację, w której dane zgromadzone w szkołach w formie elektronicznej nie będą mogły być przekazane do programu SIO.
4. Istnieje poważne prawdopodobieństwo, że w obliczu niejednoznacznej interpretacji koniecznych do wprowadzenia danych oraz używania niesprawdzonego w praktyce programu komputerowego, wartość zgromadzonych w ramach systemu informacji oświatowej danych będzie co najmniej wątpliwa.

Przedstawione powyżej wątpliwości budzą poważne zaniepokojenie członków Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty. Obawiamy się, że pierwsze zbieranie danych w ramach systemu informacji oświatowej nie będzie przebiegało zgodnie z zamiarem ustawodawcy, a winą za powstałe nieprawidłowości  zastaną obciążeni dyrektorzy.

Wyrażamy nadzieję, że MENiS upora się ze wszystkimi problemami i system sprawozdawczości oświatowej będzie w przyszłości funkcjonował prawidłowo. Sądzimy też, że w konsekwencji przyczyni się do odciążenia dyrektorów od uciążliwej sprawozdawczości. Uważamy, że w przyszłości dyrektorzy, sporządziwszy dwa razy do roku elektroniczne sprawozdanie, będą mogli zająć się tym, co najważniejsze w ich pracy, czyli organizowaniem procesu dydaktycznego i wychowawczego w swoich szkołach.

Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kadry Kierowniczej Oświaty, jeśli tylko MENiS wyrazi taką wolę, chętnie podzieli się uwagami zebranymi w trakcie wdrażania systemu informacji oświatowej, co może przyczynić się do wprowadzenia niezbędnych ulepszeń i korekt w jego dalszym funkcjonowaniu.

opracował Wojciech Tański, OSKKO

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Odpowiedź MENiS

MINISTERSTWO                                                  Warszawa,    4 maja 2005 r.

EDUKACJI NARODOWEJ I SPORTU

Departament Strategii Edukacyjnej i Funduszy Strukturalnych

DSF-030- 37 /AU/04

Pan Marek Pleśniar Dyrektor Biura

Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty

ul. Królowej Jadwigi 2/12, 10-132 Olsztyn

W odpowiedzi na pismo OSKKO-MENIS-03/03-2005 z dnia 22 marca 2005 r. wyjaśniam, co następuje:

1.              Z zadowoleniem przyjmuję troskę stowarzyszenia zrzeszającego kadrę kierowniczą szkół i placówek oświatowych dotyczącą wdrażania systemu informacji oświatowej (SIO). Ze swojej strony deklaruję gotowość włączania OSKKO do prac zmierzających do ulepszania i rozwijania systemu.

2.              System informacji oświatowej wdrażany jest na podstawie ustawy z dnia 19 lutego 2004 r. o systemie informacji oświatowej (Dz. U. Nr 49, poz. 463). Art. 15 ustawy przesądził, że weszła ona w życie 1 stycznia 2005 r. Dziesięć miesięcy od momentu uchwalenia ustawy do jej wejścia w życie to okres bardzo krótki, biorąc pod uwagę skalę przedsięwzięcia i ograniczone zasoby ludzkie, którymi dysponuje ministerstwo dla jej zrealizowania. Nie wchodząc w szczegóły, w Anglii odpowiedni departament realizujący podobny projekt dysponuje zespołem około stuosobowym, we Francji jest to jeszcze więcej osób.

3.        Biorąc pod uwagę przytoczone wyżej okoliczności trudno było liczyć, że na pierwsze gromadzenie danych w kwietniu 2005 r. uda się przygotować program nie zawierający błędów merytorycznych i programistycznych. Oczywiście usiłowaliśmy to zrobić, ale założenie  takie  było  mało  realne.   Jeszcze  raz  odwołując  się  do   doświadczeń wspomnianych   wyżej   krajów   można   stwierdzić,   że   uzyskanie   zadawalających wyników zajęło im kilka lat.

4.        W rzeczywistości pierwsze gromadzenie danych obnażyło wszystkie błędy popełnione przy konstruowaniu założeń systemu, jak i brak precyzji przy opisie niektórych pól. Należy jednak zaznaczyć, że część problemów związanych z wdrażaniem SIO nie wynika wprost z zastosowanych narzędzi opisu szkół i placówek oświatowych. Już w pierwszych tygodniach wdrażania SIO stwierdzamy istnienie co najmniej kilku obszarów systemu oświaty, które wymykały się dotychczas opisom oddającym w pełni stan faktyczny. Do tych obszarów należą przede wszystkim zespoły szkół i placówek, które nie były badane w tradycyjnej sprawozdawczości statystycznej jako odrębne zjawisko (np. do chwili obecnej nie wiemy ile działa zespołów szkół i placówek). Następnym obszarem jest sposób zatrudniania nauczycieli w zespołach szkół (w większości zespołów szkół, z którymi kontaktujemy się w trakcie wdrażania systemu informacji oświatowej, nauczyciele zatrudniani są w tych zespołach, a nie w szkołach, jak wskazują przepisy Karty Nauczyciela). Do innych obszarów stwarzających trudności niezależnie od stosowanych narzędzi opisu można zaliczyć:

-         kształcenie ustawiczne,  zwłaszcza w placówkach niepublicznych (GUS przed kilku laty zawiesił badanie tego obszaru z powodu trudności metodologicznych),

-         placówki  o  złożonej   strukturze  organizacyjnej,  w  tym  stosujące  nietypowe rozwiązania organizacyjne,

-         kontrolę obowiązku szkolnego i obowiązku nauki,

-         specjalne potrzeby edukacyjne uczniów i wychowanków,

-          dane identyfikujące szkoły i placówki, w tym wciąż występujące problemy z numerem REGON.

5.        Przygotowanie systemu szkoleń, który objąłby wszystkie szkoły i placówki oświatowe w czasie, który był do dyspozycji, było nierealne. Tym niemniej pracownicy ministerstwa w okresie od 20 września 2004 r. do 19 kwietnia 2005 r. przeprowadzili trzydzieści szkoleń we wszystkich województwach (z wyjątkiem świętokrzyskiego), w których uczestniczyło około dwóch tysięcy pracowników jednostek samorządu terytorialnego i szkół. Szkolenia dotyczyły początkowo przede wszystkim założeń systemu i obowiązków, które wynikają z jego wdrożenia dla dyrektorów szkół i dla jst, później obejmowały również pracę z programem. Należy jednak podkreślić, że program od strony informatycznej jest prosty i, naszym zdaniem, jego obsługa nie wymaga szkoleń.

6.        Zdajemy sobie sprawę z faktu, że niektóre dane zebrane w pierwszej edycji nie będą zgodne ze stanem faktycznym, choćby z powodu za mało precyzyjnego ich opisu w rozporządzeniu i w instrukcji wprowadzania danych. Dotyczyć to może w szczególności tych danych, które dotychczas nie były gromadzone w statystyce oświatowej, albo były zbierane w innym ujęciu. Jednak większość danych, to dane gromadzone dotychczas przez GUS bądź przez MENiS przy pomocy innych narzędzi, i nie ma powodu sądzić, że będą one niezgodne ze stanem faktycznym. Należy zaznaczyć, że dane zebrane w pierwszej edycji będą służyć przede wszystkim do oceny stanu kompletności systemu (czy wszystkie podmioty zobowiązane do prowadzenia baz danych oświatowych prowadzą te bazy) i ich poprawności (czy zebrane dane odpowiadają kryteriom określonym w ustawie, rozporządzeniu i w instrukcji). Punktem odniesienia będą dane zebrane jesienią 2004 r. przez GUS oraz dane dotyczące szkół i placówek nadzorowanych w kuratoriach oświaty.

7.              Analiza danych służyć będzie wprowadzeniu takich korekt do systemu, które pozwolą wyeliminować wszystkie błędy i niefunkcjonalności programu, tak aby zbieranie danych we wrześniu pozwoliło zamknąć pierwszy etap weryfikacji systemu, poprzez porównanie danych z danymi zebranymi przez GUS. Nie przypadkiem w trakcie prac w Sejmie RP podjęto decyzję, że dotychczasowy system zbierania danych przez GUS należy zachować do czasu wdrożenia nowego systemu i weryfikacji zebranych w nim danych. Zakładamy, że ten etap nie będzie wymagał zmian legislacyjnych. Jeśli okażą się one konieczne, będziemy starali się je wprowadzić w takim terminie, aby mogły one znaleźć zastosowanie do gromadzenia danych w roku 2006.

8. W chwili obecnej dysponujemy już wiedzą, która pozwoli nam poprawić program do gromadzenia danych w ramach obowiązujących przepisów. Obecna edycja programu pozwoliła też zidentyfikować trudności, jakie maja użytkownicy programu. W czerwcu zamierzamy zorganizować spotkanie, którego celem będzie wyeliminowanie błędów w systemie informacji oświatowych oraz rozwiązanie problemów, wynikających ze złożoności opisywanych zjawisk. Jest też rzeczą oczywistą, że system będzie rozwijany. Będziemy wdzięczni za zgłoszenie wszelkich krytycznych uwag, które pozwolą system poprawić i rozwinąć. Już dziś zapraszamy przedstawiciela OSKKO na wspomniane wyżej spotkanie. O dokładnym terminie spotkania poinformujemy w stosownym czasie.