Stanowisko OSKKO w sprawie istotnych problemów oświaty - status nauczyciela
Moderator dyskusji: Marek Pleśniar. Paneliści: Izabela Leśniewska, Alicja Kapcia, Leszek Zaleśny, dr Jakub Kołodziejczyk

Jednym z bardziej oczekiwanych punktów dnia była dyskusja panelowa na temat stanowiska OSKKO w sprawie istotnych problemów oświaty ze szczególnym uwzględnieniem problemu statusu nauczyciela.

Panel dyskusyjny prowadził prezes OSKKO, Marek Pleśniar. W dyskusji udział wzięli paneliści: przedstawiciele OSKKO: Alicja Kapcia, Izabela Leśniewska, Leszek Zaleśny oraz dr Jakub Kołodziejczyk (UJ) – istotny dla dyskusji przedstawiciel środowiska naukowego.

Alicja Kapcia przedstawiła projekt stanowiska OSKKO dotyczący selekcji do zawodu nauczyciela, kształtowania kompetencji nauczycielskich, a także zmian w zakresie awansu zawodowego.

Stowarzyszenie stoi na stanowisku, że już podczas rekrutacji na kierunek nauczycielski, uczelnia winna sprawdzić predyspozycje kandydata do wykonywania zawodu nauczyciela, tj. umiejętność pracy z uczniami i w zespole nauczycieli oraz warunki psychofizyczne. Kryteria takiego doboru powinny być zawarte w stosownym rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Wskazany jest stały udział Ministra Edukacji Narodowej przy opracowywaniu przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego standardów kształcenia w zawodzie nauczyciela oraz obowiązek konsultowania tych ustaleń ze środowiskiem pracodawców w oświacie. Szczególnie ważne jest wzmocnienie znaczenia praktyk nauczycielskich realizowanych w trakcie studiów. Powinny one wyposażać studentów w praktyczne umiejętności, szczególnie w zakresie metodyki nauczania, komunikowania się z uczniami, rozpoznawania problemów rozwojowych dzieci i młodzieży. Konieczne jest także wprowadzenie egzaminu państwowego, przeprowadzanego poza uczelnią wyższą, dla kończących studia kandydatów na nauczycieli – z pytaniem otwartym, kiedy taki egzamin powinien się odbywać.  Kolejny etap selekcji pozwoli na pozostanie w zawodzie najlepszych kandydatów. OSKKO proponuje wydłużenie ścieżki awansu zawodowego oraz przeniesienie kompetencji dotyczących nadawania kolejnych stopni awansu na dyrektora szkoły. Za ważne uznano także stałe doskonalenie warsztatu pracy nauczyciela.

W podobnym tonie wypowiedziała się pani Izabela Leśniewska przedstawiając kolejne postulaty. Stowarzyszeni za projakościowy uznają nie obecnie funkcjonujący model awansu, ale ten, który mógłby się odbywać w ramach zarządzania wewnątrzszkolnego. Należałoby zapisać w ustawie uprawnienia dla dyrektora pozwalające na powierzanie w szkole nauczycielom płatnych funkcji oraz obniżania im, w porozumieniu z organem prowadzącym, pensum. Liczba zadań nakładanych na szkołę, w tym na dyrektora i nauczycieli, wciąż rośnie. Dyrektor delegowałby uprawnienia wraz z określeniem obowiązków i odpowiedzialności, np. liderom/ koordynatorom/ przewodniczącym różnych zespołów, zadań, projektów. Aktywni i wyróżniający się w takiej pracy nauczyciele, w naturalny sposób zdobywaliby doświadczenie i byli przygotowani do pełnienia w przyszłości ról kierowniczych (np. dyrektora i wicedyrektora). Kolejny postulat dotyczył rozważenia zapisania w ustawie godzin pobytu nauczycieli w szkole. W ramach tych godzin nauczyciel, oprócz zajęć dydaktycznych,  realizacja pensum, podejmowałby inne działania na terenie szkoły. Tego typu rozwiązanie funkcjonuje w większości krajów europejskich. Pozwoli to na bardziej racjonalne zagospodarowanie czasu nauczyciela. Zaproponowano także, by wymiar urlopu nauczyciela placówki feryjnej był określony w dniach (np. 56 dni) oraz by nauczyciele mieli prawo do urlopu na żądanie. Stowarzyszeni uważają, że nauczyciel to osoba, która wykonuje określony rodzaj pracy, a nie osoba zatrudniona w określonym miejscu pracy. Karta Nauczyciela powinna więc, w szczególności, dotyczyć osób pracujących bezpośrednio z dziećmi, uczniami, wychowankami, słuchaczami itp. Nie powinna ona obejmować pracowników administracji oświatowej i osób delegowanych/urlopowanych do pracy poza szkołą. Konieczne jest także uporządkowanie spraw dotyczących terminu wypłacania wynagrodzeń dla nauczycieli. Wynagrodzenie - jak w przypadku wszystkich pracowników - powinno być wypłacane nauczycielom z dołu.

Dr Jakub Kołodziejczyk zwrócił uwagę na problem kształcenia nauczycieli, które ma przede wszystkim polegać na nabywaniu praktycznych umiejętności potrzebnych do wykonywania zawodu; postulował rozszerzenie liczby godzin praktyk.

Podkreślił wagę wyboru opiekunów praktyk. Zaakcentował konieczność systemowego przygotowywania nauczycieli do pełnienia takiej funkcji, gdyż wymaga to kompetencji dotyczących kształcenia osób dorosłych. W opozycji do przedmówczyń zaznaczył, że awans zawodowy powinien być uzależniony od zewnętrznych egzaminów.

Ważnym tematem dyskusji był czas pracy nauczycieli.

Leszek Zaleśny podjął ten temat. Odwołał się do paragrafu 42 z Karty Nauczyciela, który postulował zostawić bez zmian. Ten punkt programu wzbudził żywą dyskusję wśród prelegentów. Zarzucano mu fikcyjność ze względu na obarczanie obowiązkami nauczycieli najbardziej aktywnych i kreatywnych Zwrócił również uwagę na problem kształcenia i dokształcania nauczycieli.

Podczas dyskusji uczestnicy spotkania nie tylko odnosili się do zaprezentowanych postulatów, ale również wskazywali główne problemy i sposoby rozwiązywania ich w innych krajach. W dyskusji wzięli udział: Małgorzata Czyż, Wojciech Patkowski, Piotr Danielewicz, Grażyna Szczodry, Tomasz Trela, Alina Dąbrowska.

Spotkanie podsumował prowadzący panel Marek Pleśniar. Propozycje, wątpliwości, pytania, które zgłaszano podczas dyskusji będą wykorzystane do dopracowania stanowiska OSKKO o statusie nauczyciela.