Witajcie, otrzymałam dzisiaj Raport w sprawie skutków wejścia w życie projektu
zmian w Ustawie o Systemie Oświaty dla szkolnictwa specjalnego, który ma wejść
pod Obrady Sejmu w trzecim tygodniu kwietnia (tuż przed świętami). Skutkiem
wprowadzenia zmian w Ustawie o Systemie Oświaty będzie prawdopodobna likwidacja
szkolnictwa specjalnego w Polsce najpierw szkół specjalnych potem specjalnych
ośrodków szkolno-wychowawczych.
Oto jego treść:
Raport w sprawie
skutków wejścia w życie projektu zmian w Ustawie o Systemie Oświaty dla
szkolnictwa specjalnego.
I. Wprowadzenie zmian
w Ustawie o Systemie Oświaty spowoduje w krótkim czasie likwidację lub
marginalizację szkół specjalnych.
Wynika to wprost z proponowanych zmian w art. 2 ustawy,
który ma brzmieć:
„Art. 2. System
oświaty obejmuje:
1) przedszkola oraz inne formy wychowania przedszkolnego;
2) szkoły: a) podstawowe, b) gimnazja, c) ponadgimnazjalne,
(...)
7) młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki
socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki
wychowawcze, dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej
organizacji nauki, metod pracy i wychowania;
8) ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze umożliwiające dzieciom
i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, a także dzieciom i
młodzieży z niepełnosprawnościami sprzężonymi – w przypadku gdy jedną z
przyczyn wydania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego jest
upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym lub znacznym - realizację odpowiednio
obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i
obowiązku nauki;
Zmiany w tym artykule polegają na usunięciu z pkt. 1 - 2a -
c m.in. wyszczególnienia szkół specjalnych. Szkoły specjalne jako osobny rodzaj
szkół znikają z projektu ustawy.
Autorzy zmian proponują wprowadzenie zmian w art. 3 oraz
dodają art. 3a, który bezpośrednio odnosi sie do szkolnictwa specjalnego i ma:
brzmieć:
"Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o: 1) szkole bez
bliższego określenia – należy przez to rozumieć także przedszkole;
2) szkole specjalnej lub oddziale specjalnym – należy przez
to rozumieć odpowiednio: a) szkołę lub oddział szkolny dla uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, zorganizowane
zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 71b ust. 16 pkt 2, (...)
8) oddziale przysposabiającym do pracy – należy przez to
rozumieć oddział utworzony w gimnazjum dla uczniów, którzy po roku uczęszczania
do gimnazjum i ukończeniu 15 roku życia, nie rokują ukończenia gimnazjum; (...)
35) uczniu niepełnosprawnym – należy przez to rozumieć
ucznia wymagającego stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i
wychowania, posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, z
wyjątkiem ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego
wydane ze względu na niedostosowanie społeczne lub zagrożenie niedostosowaniem
społecznym;
36) uczniu z niepełnosprawnościami sprzężonymi – należy
przez to rozumieć ucznia niepełnosprawnego posiadającego orzeczenie o potrzebie
kształcenia specjalnego wydane ze względu na występowanie więcej niż jednej
przyczyny stanowiącej podstawę wydania orzeczenia;"
"4) po art. 3 dodaje się art. 3a w brzmieniu":
„Art. 3a.
1. W przedszkolu mogą
być tworzone oddziały specjalne i integracyjne.
2. W szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach
ponadgimnazjalnych mogą być tworzone oddziały specjalne, integracyjne,
sportowe, mistrzostwa sportowego, dwujęzyczne i międzynarodowe.
3. W gimnazjach mogą
również być tworzone oddziały przysposabiające do pracy.
4. Przedszkola i szkoły, w których wszystkie oddziały są
specjalne, są przedszkolami specjalnymi i szkołami specjalnymi.”;
Pragnę zwrócić uwagę, że zmienia się definicja szkoły
specjalnej, nie stanowi ona od tej chwili odrębnego rodzaju szkół w naszym
systemie oświaty.
Co prawda w art. 3 pkt. 2 jest mowa o szkole ale również
oddziale specjalnym dla uczniów z orzeczeniem o kształceniu specjalnym.
Jakie ma to znaczenie pokazuje, dopisany do ustawy art 3a,
który umożliwia tworzenie oddziałów specjalnych w tzw. "szkołach
masowych".
Od tej chwili w każdej szkole/przedszkolu będzie mógł
powstać oddział specjalny a dopiero szkoła, która będzie miał tylko oddziały
specjalne będzie nosiła nazwę "szkoły specjalnej".
1. Spowoduje to
przejście dużej grupy uczniów do szkół masowych stawiając szkoły specjalne w
bardzo trudnej sytuacji, mogącej w wielu przypadkach skończyć się likwidacją
tych szkół, pomimo, że w większości w takich szkołach zatrudnione są
najczęściej zespoły wysoko kwalifikowanych specjalistów od pedagogiki
specjalnej.
2. spowoduje daleko idące konsekwencje w rozwoju społecznym
dzieci upośledzonych umysłowo:
a. w szkołach
specjalnych mogły one liczyć na przebywanie wśród rówieśników mających podobne
potrzeby rozwojowe, pozwalało im to osiągać sukcesy szkolne (bardzo często po
ogromnych problemach i fobii szkolnej wyniesionej ze szkół masowych, do których
chodziły wcześniej) a co za tym idzie taka sytuacja sprzyjała ich rozwojowi. W
szkole masowej zawsze będą się porównywać do uczniów mających o wiele większe
możliwości rozwojowe, co może spowodować zaniżenie poczucia własnej wartości,
pogłębienie stresu i fobii szkolnej. Takie posunięcie na pewno nie jest
spowodowane "dobrem dziecka"
b. Utrudni wejście osób z lekkim upośledzeniem umysłowym w
życie dorosłe, ponieważ degradacji ulegną Zasadnicze Szkoły Zawodowe Specjalne.
Kształciły one dobrych specjalistów w wybranych - odpowiednich dla uczniów z
orzeczeniem, zawodach.
3. Zmiany pociągną za sobą duże trudności w funkcjonowaniu
Specjalnych Ośrodków Szkolno - Wychowawczych
a. Dojdzie do izolowania dzieci upośledzonych umysłowo z
rodzin biednych i niewydolnych wychowawczo od ich rówieśników, którzy
uczęszczali do szkół przy SOSW z terenów miast, w których funkcjonowały SOSW. W
chwili obecnej część wychowanków przebywających w Specjalnych Ośrodkach Szkolno
- Wychowawczych pochodzi ze środowisk zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Często są to jednocześnie wychowankowie placówek opiekuńczo - wychowawczych.
Uczęszczają oni do szkół specjalnych działających przy SOSW i tam nawiązują
kontakty interpersonalne z rówieśnikami pochodzącymi z rodzin dobrze
funkcjonujących. Nawiązują się przyjaźnie, dzieci mogą zobaczyć prawidłowe wzorce
funkcjonowania w rodzinie i grupie rówieśniczej. Pozwala to na skuteczniejszą
readaptację społeczną wychowanków SOSW i łatwiejszy start w dorosłe życie.
"Wyprowadzenie" uczniów z orzeczeniem o
kształceniu specjalnym ze szkół przy SOSW w miejscu ich zamieszkania - a zmiany
w ustawie to spowodują - doprowadzi to tworzenia gett - społeczności osób
niepełnosprawnych w SOSW, które nie będą miały dobrych wzorców rówieśniczych.
Zniszczy się w ten sposób możliwości integracji tych dzieci z otoczeniem
społecznym, nie mówiąc o syzyfowej pracy jaką stanie się wrażanie programu
wychowawczego i profilaktycznego w szkołach przy SOSW.
b. Zmiany w ustawie
doprowadzą do likwidacji wielu SOSW. II. Proponowane zmiany w Ustawie o
Systemie Oświaty oraz projekt rozporządzenia MEN w sprawie rodzajów i
szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i
młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez
rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach uniemożliwią kształcenie dzieciom
i młodzieży upośledzonej umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym ze
sprzężeniami kształcenie w szkołach specjalnych powodując zmniejzenie ilości
uczniów w tych szkołach i placówkach.
Mówi o tym zmieniony art. 2 pkt 8 ustawy oraz § 37 i 38
wyżej wymienionego projektu rozporządzenia. Przytoczę tutaj zapis z projektu
zmian w ustawie:
8) ośrodki
rewalidacyjno-wychowawcze umożliwiające dzieciom i młodzieży z upośledzeniem
umysłowym w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnościami
sprzężonymi – w przypadku gdy jedną z przyczyn wydania orzeczenia o potrzebie
kształcenia specjalnego jest upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym lub
znacznym - realizację odpowiednio obowiązku rocznego przygotowania
przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki;
1. W chwili obecnej
szkoły specjalne obejmują procesem kształcenia i wychowania dzieci i młodzież
ze sprzężonymi deficytami w rozwoju na wszystkich etapach edukacyjnych: a. w
Zespołach Edukacyjno - Terapeutycznych w szkołach podstawowych specjalnych - I
i II etap edukacji
b. w Zespołach Edukacyjno - Terapeutycznych w gimnazjach
specjalnych - III etap edukacji
c. w Zespołach Edukacyjno - Terapeutycznych w szkołach
przysposabiających do pracy specjalnych, będących szkołami ponadgimnazjalnymi -
IV etap edukacji.
2. Szkoły te już od wielu lat proces edukacyjno
rewalidacyjny opierają na Indywidualnych Programach Edukacyjno -
Terapeutycznych opracowanych dla każdego ucznia. Dobrze też wypełniają zadanie
przygotowania do życia dorosłego przez kształcenie umiejętności przydatnych w
aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych w szkołach przysposabiających do
pracy specjalnych
3. Wprowadzenie zmian w ustawie uniemożliwi uczniom
kształcenie w szkołach specjalnych, szczególnie na IV etapie edukacji. Chyba,
że MEN zamierza umożliwić Ośrodkom Rewalidacyjno - Wychowawczym prowadzenie
szkół specjalnych co będzie gwoździem do trumny dla SOSW i szkół specjalnych w
ich obecnym kształcie.
4. Wprowadzane zmiany są niekonsekwentne i sprzeczne z sobą
ponieważ w art 9 ust. 1, pkt. 3, lit. e ma brzmienie: e) trzyletnią szkołę
specjalną przysposabiającą do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w
stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami
sprzężonymi – w przypadku gdy jedną z przyczyn wydania orzeczenia o potrzebie
kształcenia specjalnego jest upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym lub
znacznym, której ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa potwierdzającego
przysposobienie do pracy; (ART 1, pkt 13 projektu zmian w Ustawie o Systemie
Oświaty).
5. Osoba z
niepełnosprawnością sprzężoną wymienioną powyżej, realizując obowiązek nauki w
Ośrodku Reawlidacyjno - Wychowawczym nie będzie mogła kształcić się w szkole
przysposabiającej do pracy specjalnej ponieważ warunkiem uczęszczania do takiej
szkoły jest ukończenie gimnazjum.
6. Osoba niepełnosprawna ze sprzężeniem nie będzie mogła
skorzystać z formy kształcenia przewidzianej dla niej w ustawie!!!
7. Przepis ten ogranicza także możliwość przyjmowania do
szkół przysposabiających do pracy specjalnych. Przewiduje on, że uczniami w
tych szkołach będą osoby umiarkowanie i znacznie upośledzone umysłowo, oraz z
niepełnosprawnościami sprzężonymi pod warunkiem występowania upośledzenia
umiarkowanego lub znacznego. Uniemożliwia to przyjmowanie do tego typu szkół
uczniów z niepełnosprawności sprzężoną w przypadku gdy jedną z przyczyn wydania
orzeczenia o kształceniu specjalnym jest upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim.
W obecnym stanie prawnym jest to możliwe.
8. Zamyka się niektórym uczniom, o których piszę powyżej,
często jedyną formę kształcenia ponieważ ze względu na niepełnosprawność
sprzężoną - bardzo często jest to niepełnoprawność ruchowa związana z MPD - ponieważ
nie mogą oni zdobyć wykształcenia w żadnym dostępnym na rynku pracy. Osoby te
bardzo często otrzymują umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności na
komisjach do spraw orzekania o niepełnosprawności. A nie mogą się kształcić w
szkole specjalnej, przysposabiającej do pracy. Jest to jawna dyskryminacja osób
niepełnosprawnych przez MEN.
9. MEN wprowadza mentlik nazewniczy w projekcie zmian
ustawy. Art. 3, pkt 8 mówi o: 8) oddziale przysposabiającym do pracy – należy
przez to rozumieć oddział utworzony w gimnazjum dla uczniów, którzy po roku
uczęszczania do gimnazjum i ukończeniu 15 roku życia, nie rokują ukończenia
gimnazjum;
10. Są to prawdopodobnie oddziały dla uczniów w normie
intelektualnej ale zbieżność nazw będzie rodzić liczne nieporozumienia.
III. MEN wprowadza zmiany w art. 17 ust. 3a ustawy:
3a. Obowiązkiem gminy jest:
1) zapewnienie uczniom niepełnosprawnym, których kształcenie
i wychowanie odbywa się na podstawie art. 71b, bezpłatnego transportu i opieki
w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej i najbliższego gimnazjum
zapewniających kształcenie specjalne, a uczniom z niepełnosprawnością ruchową,
upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym – także do
najbliższej szkoły ponadgimnazjalnej, zapewniającej kształcenie specjalne, nie
dłużej jednak niż do ukończenia 21 roku życia;
1. Mamy to czynienia z następną formą dyskryminacji osób
niepełnosprawnych ponieważ dzieci i młodzież z niepełnosprawnością mają w
chwili obecnej możliwość kształcenia w szkołach specjalnych do 24 roku życia a
uczniowie przyjmowani do tych szkół od 1 września 2012 roku do 23 roku życia.
Jak ma dojechać samodzielnie osoba znacznie upośledzona umysłowo, która
dodatkowo bardzo często ma w tym wieku dodatkowe schorzenia, nie wliczające się
do niepełnosprawności sprzężonej (np. padaczka), która skończyła 21 lat?
IV. Autorzy zmian w
ustawie chcą wprowadzić w życie art. 62a w brzmieniu: „Art. 62a. 1. Organy
prowadzące przedszkola, inne formy wychowania przedszkolnego i szkoły
podstawowe, mogą je połączyć w grupę przedszkolnopodstawową.
2. W skład grupy przedszkolno-podstawowej wchodzi co
najmniej jedno przedszkole lub inna forma wychowania przedszkolnego oraz co
najmniej jedna szkoła podstawowa.
3. Organy prowadzące gimnazja, licea ogólnokształcące i
placówki oświatowo-wychowawcze umożliwiające rozwijanie zainteresowań i
uzdolnień, mogą je połączyć w grupę gimnazjalno-licealną.
4. W skład grupy gimnazjalno-licealnej wchodzi co najmniej
jedno gimnazjum i co najmniej jedno liceum ogólnokształcące.
5. Dyrektor grupy przedszkolno-podstawowej i grupy
gimnazjalno-licealnej powierza nauczycielowi zatrudnionemu w tej grupie
koordynowanie specjalnych potrzeb edukacyjnych, w szczególności:
1) podejmowanie
działań z zakresu organizowania i udzielania pomocy
psychologiczno-pedagogicznej uczniom, rodzicom oraz nauczycielom na zasadach
określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 22 ust. 2
1. Tworzenie takich grup jestna pewno ciekawą propozycją.
Niestety zapomniano i tutaj o szkolnictwie specjalnym. Szkoły specjalne tworzą
często zespoły szkół umożliwiające kształcenie osobom niepełnosprawnym na
wszystkich etapach edukacyjnych.
2. Specjalne Ośrodki Szkolno - Wychowawcze z reguły prowadzą
szkoły wszystkich typów. 3. nie zapewniono w projekcie ustawy możliwości
tworzenia grup szkół specjalnych czy centrów pomocy dzieciom i młodzieży ze
specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
V. Niejasny jest zapis art. 13, ustawy zmieniającej ustawę o
systemie oświaty w brzmieniu: Art. 13. Działające w dniu wejścia w życie ustawy
ośrodki umożliwiające dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu
głębokim, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z
niepełnosprawnościami sprzężonymi, realizację odpowiednio obowiązku rocznego
przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, stają się
ośrodkami rewalidacyjno-wychowawczymi, o których mowa w art. 2 pkt 8 ustawy
wymienionej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
1. Jeżeli w szkole
specjalnej / Specjalnym Ośrodku szkolno wychowawczym osoby wymienione w art. 13
realizowały obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązek szkolny
to czy takie szkoły / ośrodki staną się ośrodkami rewalidacyjno - wychowawczymi
lub czy w skład szkoły / SOSW wejdzie ORW?
VI. Autorzy zmian w ustawie likwidują uzupełniające licea
ogólnokształcące, w tym specjalne w myśl art. 17 ustawy o zmianach w UoSO:
Art. 17
1. Z dniem 1 września 2012 r. likwiduje się klasę pierwszą, a
w latach następnych kolejne klasy dotychczasowego trzyletniego liceum
profilowanego dla młodzieży, dwuletniego uzupełniającego liceum
ogólnokształcącego dla młodzieży oraz trzyletniego technikum uzupełniającego
dla młodzieży, z zastrzeżeniem art. 20.
1. Dla wielu
absolwentów Zasadniczych Szkół Zawodowych Specjalnych dalsze kształcenie w
liceum uzupełniającym dawało możliwości uzupełnienia wiedzy ogólnej oraz
przygotowanie się i zdanie egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w
części teoretycznej w przypadku gdy nie udało im się to za pierwszym razem.
Odbiera im się taką możliwość.
VII. Nikt nie ukrywa, że w tak szybko zmieniającej się
rzeczywistości zmiany w szkolnictwie specjalnym są koniecznością. Dalecy
jesteśmy od tego by ich nie dokonywać dla dobra naszych uczniów / wychowanków.
Niestety to, co proponuje MEN w ustawie zmieniającej Ustawę o Systemie Oświaty
zmierza do likwidacji szkół specjalnych i Specjalnych Ośrodków Szkolno -
Wychowawczych. Zmiany te cofają szkolnictwo specjalne do wczesnych lat 60-tych
20 wieku, kiedy to w szkołach masowych były oddziały dla uczniów
niepełnosprawnych. Ten model nie sprawdził się już 50 lat temu. Nie sprawdzi
się i prawdopodobnie i teraz a zniszczy to co twórcy szkolnictwa specjalnego
wypracowali i co doskonale funkcjonowało przez lata. Przecież metodyka
wczesnoszkolna w obecnej szkole podstawowej jest w całości zaczerpnięta z
metodyki ośrodków pracy Marii Grzegorzewskiej!!!.
To szkoły specjalne były prekursorami nauczania blokowego w
szkole podstawowej. Zmiany w ustawie przekreślają 50 lat dobrej praktyki
pedagogicznej.
VIII. Jakich zmian oczekujemy?
1. dostosowania
podstawy programowej szkolnictwa masowego do potrzeb dzieci i młodzieży lekko
upośledzonych umysłowo.
2. zmiany ramowych planów nauczania w Zasadniczej szkole
Zawodowej przez dodanie godzin na realizację przedmiotów ogólnokształcących.
3. zmiany ramowych
planów nauczania w gimnazjum specjalnym dla osób lekko upośledzonych umysłowo
przez zwiększenie ilości godzin techniki co pozwoli na skuteczniejszą
preorientację zawodową tych uczniów.
|