Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 9686
w sprawie rozliczania i organizacji pracy nauczyciela w godzinach nadliczbowych
Szanowny Panie Marszałku! W związku z interpelacją
pana posła Piotra Stanke z dnia 26 maja 2009 r., nr SPS-023-9686/09, w
sprawie rozliczania i organizacji pracy nauczyciela w godzinach
nadliczbowych, uprzejmie przekazuję następujące wyjaśnienia.
W myśl art. 35 ust. 1-3 ustawy z dnia 26 stycznia
1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn.
zm.) w szczególnych wypadkach, podyktowanych wyłącznie koniecznością
realizacji programu nauczania lub zapewnienia opieki w placówkach
opiekuńczo-wychowawczych, nauczyciel może być obowiązany do odpłatnej
pracy w godzinach ponadwymiarowych zgodnie z posiadaną specjalnością,
których liczba nie może przekroczyć 1/4 tygodniowego obowiązkowego
wymiaru godzin zajęć. Przydzielenie nauczycielowi większej liczby godzin
ponadwymiarowych może nastąpić wyłącznie za jego zgodą, jednak w
wymiarze nieprzekraczającym 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru
godzin zajęć.
Przez godzinę ponadwymiarową rozumie się
przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych
lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć
dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych. Przez godzinę doraźnego
zastępstwa rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć
dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego
obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub
opiekuńczych, której realizacja następuje w zastępstwie nieobecnego
nauczyciela.
Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i za godziny
doraźnych zastępstw wypłaca się według stawki osobistego zaszeregowania
nauczyciela, z uwzględnieniem dodatku za warunki pracy. Na podstawie
art. 30 ust. 6 pkt 2 ww. ustawy organ prowadzący będący jednostką
samorządu terytorialnego, uwzględniając przewidywaną strukturę
zatrudnienia, określa dla nauczycieli poszczególnych stopni awansu
zawodowego, w drodze regulaminu, m.in. szczegółowe warunki obliczania i
wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych
zastępstw. W myśl art. 30 ust. 6a ustawy Karta Nauczyciela powyższy
regulamin podlega uzgodnieniu ze związkami zawodowymi zrzeszającymi
nauczycieli.
Zgodnie z ww. przepisami organ prowadzący szkołę
określa w regulaminie wynagradzania nauczycieli między innymi
szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny
ponadwymiarowe. Definicja godzin ponadwymiarowych została ustalona
ustawą. Są to godziny przydzielone nauczycielowi i ujęte w planie
organizacyjnym szkoły. Ustalanie przez dyrektora szkoły, za jakie
godziny ponadwymiarowe nauczycielowi nie przysługuje prawo do
wynagrodzenia, jest przekroczeniem uprawnień ustawowych. Nauczycielowi
przysługuje prawo do wynagrodzenia za każdą przepracowaną godzinę
ponadwymiarową, natomiast w przypadku godzin niezrealizowanych
wynagrodzenie przysługuje na mocy przepisów prawa pracy. Zgodnie z art.
91 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela w zakresie spraw wynikających ze
stosunku pracy nieuregulowanych przepisami ustawy mają zastosowanie
przepisy Kodeksu pracy.
1. W przypadku
nauczyciela korzystającego z urlopu z tytułu opieki nad dzieckiem do 14
lat przy obliczeniu wynagrodzenia za ten dzień należy uwzględnić
godziny ponadwymiarowe.
W myśl art. 188 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r.
Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.) pracownikowi
wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w
ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni, z
zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Na podstawie § 5 rozporządzenia ministra pracy i
polityki socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania
wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia
stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków
wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w
Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 62, poz. 289, z późn. zm.) przy ustalaniu
wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania
pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do
wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu
wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, z tym że składniki wynagrodzenia
ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym
przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.
Zgodnie z § 5 ust. 1-2 rozporządzenia ministra
edukacji narodowej z dnia 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych
zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop
wypoczynkowy nauczycieli (Dz. U. Nr 71, poz. 737, z późn. zm.)
wynagrodzenie za jeden dzień urlopu nauczyciela pracującego w szkole
feryjnej ustala się, dzieląc miesięczne wynagrodzenie obliczone według
zasad określonych w § 1-4 (a więc z uwzględnieniem godzin
ponadwymiarowych) przez liczbę 30. Natomiast wynagrodzenie za jeden
dzień urlopu nauczyciela pracującego w placówce nieferyjnej ustala się,
dzieląc miesięczne wynagrodzenie, obliczone także według zasad
określonych w § 1-4, przez liczbę 21.
2. Wynagrodzenie
nauczycieli za Dzień Edukacji Narodowej oraz rekolekcje winno być
naliczane z uwzględnieniem godzin ponadwymiarowych.
W myśl art. 74 ustawy Karta Nauczyciela w dniu
rocznicy utworzenia Komisji Edukacji Narodowej, 14 października każdego
roku, obchodzony jest Dzień Edukacji Narodowej. Dzień ten uznaje się za
święto wszystkich pracowników oświaty i jest on wolny od zajęć
lekcyjnych. Dzień Edukacji Narodowej nie jest dla nauczyciela dniem
wolnym od pracy.
Zgodnie z § 10 ust. 1 rozporządzenia ministra
edukacji narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i
sposobu organizowania nauki religii w przedszkolach publicznych i
szkołach (Dz. U. Nr 36, poz. 155, z późn. zm.) uczniowie uczęszczający
na naukę religii uzyskują trzy kolejne dni zwolnienia z zajęć szkolnych w
celu odbycia rekolekcji wielkopostnych, jeśli religia lub wyznanie, do
którego należą, nakłada na swoich członków tego rodzaju obowiązek. Dni
rekolekcji nie są dniami wolnymi od pracy dla nauczycieli, tym bardziej
iż zgodnie z rozporządzeniem ministra edukacji narodowej i sportu z dnia
31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i
niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. Nr 3, poz. 69)
nauczyciel jest zobowiązany do zapewnienia uczniom bezpiecznych warunków
w drodze z i na rekolekcje.
W obu podanych sytuacjach nauczyciel może być
pozbawiony możliwości przepracowania godzin ponadwymiarowych, ale
korzysta z przepisów dotyczących pracowników pozostających w gotowości
do pracy. Na podstawie § 4 ust. 1 rozporządzenia ministra pracy i
polityki socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania
wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia
stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków
wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w
Kodeksie pracy przy ustalaniu wynagrodzenia określonego procentowo w
celu obliczenia wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy, jeżeli
pracownik był gotów do jej wykonania, oraz za czas niezawinionego przez
pracownika przestoju (art. 81 § 1 Kodeksu pracy), dodatku za pracę w
godzinach nadliczbowych (art. 151 § 3 Kodeksu pracy) oraz wynagrodzenia
za czas dyżuru (art. 151 § 3 Kodeksu pracy) stosuje się zasady
obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy.
Analogicznie należy obliczać wynagrodzenie nauczyciela za dni rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego.
Zgodnie z art. 42 ust. 2b w związku z art. 42 ust. 2
pkt 2 ustawy Karta Nauczyciela w ramach 40-godzinnego tygodniowego
czasu pracy oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel obowiązany jest
uczestniczyć w przeprowadzaniu sprawdzianu w ostatnim roku nauki w
szkole podstawowej, egzaminu w ostatnim roku nauki w gimnazjum, egzaminu
potwierdzającego kwalifikacje zawodowe i egzaminu maturalnego - z
wyjątkiem części ustnej.
Nauczyciel zachowuje prawo do wynagrodzenia za
godziny ponadwymiarowe nieprzepracowane z powodu uczestniczenia w
przeprowadzeniu sprawdzianu. Jeżeli bowiem w arkuszu organizacyjnym
szkoły przewidziano godziny ponadwymiarowe w dniach, w których
przeprowadzany jest sprawdzian, to z całą pewnością należy nauczycielowi
wypłacić wynagrodzenie za te godziny.
3. Wycieczki szkolne są realizacją zadań statutowych
szkoły, a dla nauczyciela wypełnieniem obowiązku wynikającego z art. 42
ust. 2 pkt 2 ustawy Karta Nauczyciela. Wycieczki rzadko trwają krócej
niż przypadająca w danym dniu liczba godzin pracy nauczyciela, często
natomiast trwają o wiele dłużej. Nie ma więc żadnych przesłanek, by
nauczyciela opiekującego się dziećmi na wycieczce, a tym samym
realizującego zadania opiekuńczo-wychowawcze, pozbawiać wynagrodzenia za
przydzielone mu godziny ponadwymiarowe. Powinno być ono naliczone w ten
sam sposób, jakby nauczyciel pracował na terenie szkoły.
Z poważaniem
Sekretarz stanu
Krystyna Szumilas
Warszawa, dnia 10 czerwca 2009 r.
z: http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf/main/61F03DC6 post został zmieniony: 16-11-2010 17:06:41 |