Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód w rozumieniu przepisów podatkowych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Nie wszystkie jednak świadczenia będące przychodami ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych są obciążone składkami na ubezpieczenia społeczne. Nie dotyczy to przychodów enumeratywnie wymienionych w § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 z późn.zm.). Z treści § 2 ust. 1 pkt 6 wspomnianego wyżej rozporządzenia wynika m.in., że wolna od składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalenty za te świadczenia wypłacane zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra, a także ekwiwalenty pieniężne za pranie odzieży roboczej, używanie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego.

Należy podkreślić, że obowiązkiem pracodawcy jest nieodpłatne dostarczenie pracownikowi odzieży i obuwia roboczego spełniających wymagania Polskich Norm. Obowiązek ten powstaje, jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu, ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy. Przepisy dopuszczają jednak, aby pracodawca ustalił stanowiska, na których pracownicy mogą używać własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy. Nie dotyczy to jednak stanowisk, na których są wykonywane prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.

Pracownikowi używającemu własnej odzieży i obuwia roboczego pracodawca wypłaca ekwiwalent pieniężny w wysokości uwzględniającej ich aktualne ceny. Obowiązkiem pracodawcy jest również zapewnienie prania, konserwacji, naprawy, odpylania i odkażania stosowanej przez pracowników odzieży i obuwia roboczego, tak aby posiadały o­ne właściwości ochronne i użytkowe przez cały okres przewidziany do ich używania. Jeżeli pracodawca nie może zapewnić prania odzieży roboczej, czynności te może wykonać pracownik, pod warunkiem wypłacania przez pracodawcę ekwiwalentu pieniężnego w wysokości kosztów poniesionych przez pracownika. Oznacza to, że wysokość tego ekwiwalentu powinna zostać ustalona z uwzględnieniem aktualnej ceny za pranie w punktach pralniczych (np. na podstawie rachunku za usługi). Jeżeli pracownik pierze odzież we własnym zakresie w domu, wówczas wydaje się wskazane, aby pracodawca ustalił wysokość ekwiwalentu w porozumieniu z pracownikiem.

Beata Nowicka